Czy branża budowlana najgorsze ma już za sobą? Kiedy wysokie obroty przełożą się na solidne wyniki?
W 2018 roku przychody największych piętnastu spółek budowlanych w Polsce osiągnęły poziom ponad 33,2 mld zł, czyli o 11,3 proc. więcej niż rok wcześniej. Był to efekt przede wszystkim realizacji dużych projektów infrastrukturalnych oraz bardzo dobrej koniunktury na rynku projektów komercyjnych. Branża budowlana ciągle znajduje się pod dużą presją kosztową, spowodowaną trendem wzrostowym cen materiałów i robocizny. Te dwa czynniki przekładają się na gorsze wyniki finansowe firm budowlanych.*
Fot. stock.adobe / netsay
W 2018 roku produkcja budowlano-montażowa mierzona w cenach stałych wzrosła o 13,3 proc. rok do roku w porównaniu ze wzrostem na poziomie 6,2 proc. w 2017 roku. Skala realizowanych inwestycji przez przedsiębiorstwa budowlane pozwoliła osiągnąć wartość produkcji budowlano-montażowej na rekordowym poziomie 206 mld złotych.
W ubiegłym roku mieliśmy do czynienia z istotnym zwiększeniem liczby realizowanych projektów infrastrukturalnych, głównie z zakresu budownictwa drogowego i kolejowego oraz z bardzo dobrą koniunkturą na rynku projektów komercyjnych, w tym na rynku mieszkaniowym – Maciej Krasoń, Partner, Lider Sektora Nieruchomości i Budownictwa Deloitte w Polsce i Europie Środkowej.
W okresie styczeń-sierpień 2019 odnotowano dalszy wzrost produkcji budowlano-montażowej o 6,2 proc. mierzonej w cenach stałych. Jednak w porównaniu do analogicznego okresu 2018 roku dynamika wzrostu spowolniła. Przyczynił się do tego niski wzrost w obszarze budownictwa kubaturowego – na poziomie 2,6 proc. oraz spowolnienie dynamiki wzrostu budowy obiektów inżynierii lądowej i wodnej do 11,0 proc. w porównaniu do odpowiednio 25,9 proc. i 21,5 proc. w 2018.
W 2019 roku obserwujemy niższą dynamikę wzrostu produkcji budowlanej ze względu na wysoki poziom, jaki został osiągnięty w roku poprzednim a także (na obecny moment) mniejszą podaż projektów ze strony instytucji publicznych. Wiele przedsiębiorstw budowlanych posiada bogaty portfel zamówień zabezpieczający ich przychody w najbliższych 2-3 latach. Z drugiej strony znajdują się pod presją kosztową spowodowaną dalszym trendem wzrostowym cen robocizny i materiałów. W sytuacji planowanej kumulacji projektów drogowych i kolejowych na najbliższe 2-3 lata oraz kosztów pracy, presja na wzrost kosztów firm budowlanych może nadal się utrzymywać – Paweł Sadowski, Partner Associate w dziale Doradztwa Finansowego Deloitte.
Zobacz też: Rekordowa wartość polskiego rynku budowlanego
Liderzy branży budowlanej
Liderem rankingu piętnastu największych spółek na polskim rynku, podobnie jak w poprzednich latach, jest Grupa Budimex, której przychody osiągnęły poziom 7,4 mld zł, co stanowiło aż 16 proc. wzrost w porównaniu do 2017 roku. Na drugim miejscu znalazła się Grupa Strabag z przychodami na poziomie 4,1 mld zł (wzrost o około 12,7 proc.). Ostatnie miejsce na podium zajęła Skanska S.A., uzyskując przychody na poziomie 3 mld zł.
W 2018 roku największy wartościowo wzrost przychodów uzyskały Grupa PORR oraz Grupa Budimex. Były to jedyne firmy, którym udało się zwiększyć wartość przychodów ze sprzedaży o ponad miliard zł. Trzeci wynik pod kątem zmiany poziomu przychodów zanotowała Grupa Torpol, której przychody podwoiły się w 2018 roku, wzrastając o 807 mln zł. Tak znaczący wzrost sprzedaży pozwolił firmie wrócić do grona 15 największych spółek budowlanych w Polsce po kilku latach przerwy. Barierę 500 mln zł wzrostu przychodów przekroczyły również Grupa Erbud oraz debiutujące w zestawieniu PUT Intercor. Natomiast Eurovia Polska – ostatni debiutant w tegorocznym zestawieniu – zanotowała ponad 200 mln zł wzrost.
Ranking spółek budowlanych w Polsce pod względem przychodów w roku 2018. Źródło: sprawozdania finansowe spółek. © 2019 Deloitte Polska
Rywalizacja o pracownika w branży budowlanej
Dla największych spółek budowlanych średnia marża operacyjna spadła z poziomu 7,2% w roku 2017 do poziomu 3,7% w 2018.
Jest to odzwierciedlenie wzrostu kosztów pracy i materiałów, którego nie udało się zrekompensować wzrostem cen usług budowlanych. Rosnące ceny materiałów budowlanych, problemy ze znalezieniem firm podwykonawczych oraz doświadczonych i mobilnych pracowników zgłaszane są przez największe przedsiębiorstwa budowlane jako główne bariery w prowadzeniu działalności – Łukasz Michorowski, Partner Associate w dziale Audytu, ekspert usług doradczych dla sektora budowlanego i nieruchomości, Deloitte.
Rok 2018 był kolejnym, w którym zauważalny był lekki wzrost zatrudnienia w sektorze. Wyniósł on 5,3 proc. – z poziomu 389 tys. w 2017 roku do 410 tys. w 2018 roku. Trend wzrostowy widoczny był także w pierwszym półroczu 2019 roku, w którym przeciętne zatrudnienie wyniosło 423 tys. osób. Rosnąca liczba realizowanych inwestycji sprawia, że pracodawcy w sektorze budowlanym wciąż poszukują pracowników z odpowiednimi kompetencjami.
Po przemyśle, budownictwo jest drugą branżą, w której zatrudnia się najwięcej cudzoziemców. Do konkurowania o ukraińskich pracowników w ostatnim czasie włączyli się Czesi i Słowacy, a z początkiem 2020 roku planowane jest szersze otwarcie niemieckiego rynku pracy dla fachowców spoza Unii, co może postawić polskie firmy w trudnej sytuacji i zmusić je do znacznego podniesienia wynagrodzeń, a także szukania nowych kierunków rekrutacji swoich kadr – Maciej Krasoń.
W 2017 roku średnia płaca brutto wynosiła 4 535 złotych, a w 2018 wzrosła o 8,1 proc. do 4 902 złotych. Mediana miesięcznych zarobków w branży budowlanej jest niewiele niższa od średniej i wynosi 4 684 zł (wzrost z 4 500 zł w 2017 roku).
Topniejące WIG Budownictwo
Aż dziewięć z piętnastu spółek uwzględnionych w rankingu Deloitte jest notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Na koniec 2018 roku ich łączna wartość rynkowa wyniosła 4,3 mld i była niższa o 3,5 mld zł od łącznej wartości rynkowej tych podmiotów na koniec 2017 roku. W wartościach procentowych spadek łącznej kapitalizacji giełdowej wyniósł 45 proc. Liderem pod względem wartości rynkowej wśród spółek budowlanych niezmiennie od 2011 roku jest spółka Budimex, z kapitalizacją na poziomie 2,9 mld zł (spadek o 46 proc. w porównaniu do roku 2017), która stanowi około 68 proc. całkowitej wartości kapitalizacji wszystkich spółek w zestawieniu.
Na koniec czerwca 2019 roku kapitalizacja większości podmiotów wynosiła 64-68 proc. wartości na dzień 31 grudnia 2017 roku. W zestawieniu uwagę zwraca przede wszystkim Grupa Trakcja, której wartość na 30 czerwca 2019 wynosiła 28 proc. wartości z końca 2017 roku. Z drugiej strony niemal cały spadek wartości odnotowany w ubiegłym roku, Grupa Torpol oraz Grupa Mirbud odrobiły w pierwszym półroczu bieżącego roku. W przypadku pierwszej z nich różnica to niecały 1 proc. w stosunku do wartości z końca 2017 roku. Z kolei Grupa Mirbud zanotowała różnicę o niecałe 9 proc.
Branża budowlana poszukuje przychodów za granicą
By zdywersyfikować ryzyka związane z działalnością na polskim rynku budowlanym i dużymi ale nisko-marżowymi projektami infrastrukturalnymi, coraz więcej przedsiębiorców rozważa zróżnicowanie działalności zarówno pod kątem usługowym (nowe obszary), jak i potencjalnych klientów za granicą (dywersyfikacja geograficzna). Działalność eksportowa skupiona jest na rynkach sąsiednich, przede wszystkim w krajach Europy Wschodniej oraz w Niemczech i Skandynawii. Wartość sprzedaży generowanej poza granicami kraju jest jednak nadal relatywnie niewielka. Średnia uzyskiwanych przychodów z zagranicy dla największych spółek wynosiła 192 mln zł w 2018 roku. Oznaczało to wzrost o 20 proc. w porównaniu do roku ubiegłego. Najwyższą wartość przychodów wygenerowanych za granicą uzyskała w 2018 roku Grupa Polimex Mostostal. Wyniosły 515 mln zł. Na drugim miejscu uplasowała się Grupa Trakcja, która posiada kontrolę nad dużą grupą budowlaną AB Kauno, operującą w krajach bałtyckich i Skandynawii. Na trzecim miejscu znalazła się Grupa Unibep z przychodami w wysokości 344 mln zł.
Deloitte. *Raport „Polskie spółki budowlane 2019 – najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży"
Polecamy: Największe inwestycje w Polsce: 960 projektów za 420 mld zł
