Odpowiada Przemysław Lis – adwokat (Wrocław).
Czy istnieje obowiązek zakończenia budowy bez zapłaty, jeśli umowny termin jej zakończenia został przekroczony z winy inwestora o czas niezbędny do wykonania prac dodatkowych, wynikłych w czasie realizacji inwestycji, oraz o czas na uporządkowanie terenu budowy?
Byłem inspektorem nadzoru inwestorskiego i nadzorowałem w mieście powiatowym budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej osiedla wraz z przepompownią ścieków. Dokumentacja została wykonana w 2004 r. Pierwszy etap inwestycji mieszkańcy wykonali z własnych środków. Otrzymali pozwolenie na budowę.
W 2010 r. zgodnie z przeprowadzonym przetargiem i ustanowieniem inspektora nadzoru inwestorskiego przejąłem nadzór nad budową, powiadamiając inwestora, że dokumentacja jest przeterminowana i w tym czasie nastąpiły istotne zmiany, niemniej mogę poprowadzić budowę wraz z projektantem, wprowadzając zmiany i kończąc dokumentację powykonawczą. Inwestor wyraził na to zgodę, będąc świadomym, że koszty inwestycji wzrosną.
Inwestor zawarł ze mną umowę na pełnienie nadzoru inwestorskiego do końca kwietnia 2011 r., a następnie przedłużył aneksem ze względu na wykonanie i zakończenie robót do 15 czerwca. W czasie prowadzenia robót firma wykonująca zadanie ogłosiła upadłość i zakończenie prac wraz z uporządkowaniem terenu zakończyło się 28 września.
W związku z tym, że aneks do umowy na nadzór inwestorski budowy skończył się 15 czerwca 2011 r., zwróciłem się ustnie do przedstawiciela inwestora o przedłużenie umowy, ale byłem zbywany i nie otrzymałem pisemnego powiadomienia o rezygnacji z moich usług dotyczących nadzoru nad budową.
Zamawiający stwierdzili, że nie należy mi się wynagrodzenie za przepracowany okres od 15.06.2011 r. do 30.09.2011 r., gdyż w aneksie do umowy był zapis „do czasu odbioru końcowego robót”, tzn. mój czas, kiedy wykonywałem odbiory częściowe i brałem udział w odbiorach, został uznany jako obowiązek względem Prawa budowlanego.
Dodam, że nie złożyłem swojego podpisu na protokole końcowym odbioru robót, a inwestor otrzymał zgodę na „użytkowanie obiektu” z powiatowego inspektoratu nadzoru budowlanego.
Opierając się na informacji zawartej w liście i załączonym doń aneksie do umowy, z zastrzeżeniem wynikającym z nieznajomości wszelkich innych ewentualnych dokumentów, notatek czy mejli, mogących zawierać inne uzgodnienia lub mogących odmiennie tłumaczyć wspólny zamiar stron, przedstawiam swoje stanowisko.
Umowa o pełnienie nadzoru inwestorskiego jest umową zlecenia lub umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu (art. 734 lub art. 750 kodeksu cywilnego). Z art. 735 k.c. wynika, że jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.Nadto jeśli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się na wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. W tej sprawie w umowie określono zarówno przedmiot zlecenia, jak i wynagrodzenie. Wynagrodzenie to jest określone ryczałtowo za wszelkie czynności w okresie trwania umowy. Niejasność wynika z umownego sformułowania, zgodnie z którym „umowa została zawarta na czas określony, tj. do czasu odbioru końcowego robót, tj. do dnia 15 czerwca 2011 r.”,przy czym jak rozumiem, data w wskazana w par. 1 aneksu związana jest z datą zakończenia i odbioru robót budowlanych, którą strony umowy o roboty budowlane zapewne zaplanowały na 15 czerwca 2011 r. Jeśli umowa została zawarta na czas określony, oznacza to, że jej wykonywanie ograniczone jest terminem. Termin taki określony przyszłą datą kalendarzową to w odróżnieniu od warunku zdarzenie przyszłe i pewne. Odbiór końcowy to warunek, zdarzenie przyszłe, lecz niepewne, bo można sobie wyobrazić, że do odbioru w ogóle nie dojdzie na skutek niewykonania umowy przez wykonawcę robót. A zatem obowiązywanie umowy jest ograniczone zarówno terminem (15 czerwca 2011 r.), jak i warunkiem (odbiór końcowy). Jedyną możliwość spójnej wykładni takiego zapisu daje przyjęcie, że strony umówiły się na pełnienie przez autora listu funkcji inspektora nadzoru przez czas określony, najdalej do 15 czerwca 2011 r., z tym że jeśli wcześniej dojdzie do odbioru końcowego robót, to umowa wygaśnie wcześniej. Wsparciem takiej wykładni jest również logiczny wniosek, że gdyby umowa miała wiązać strony do czasu końcowego odbioru robót, a nie do konkretnej daty, to byłaby umową zawartą na czas wykonania określonego zadania, czyli tak naprawdę umową na czas nieokreślony, co jest sprzeczne z wyraźnym zapisem par. 1 aneksu. Biorąc powyższe pod uwagę, uważam, że należy się wynagrodzenie za okres po 15 czerwca 2011 r., chyba że od tej daty autor listu zaprzestał pełnienia swoich obowiązków, co również znalazłoby uzasadnienie w treści umowy.
Pomocna również może być analiza konstrukcji wynagrodzenia w umowie głównej. Jeśli umowa ta przewidywała wynagrodzenie miesięczne w określonej kwocie, a konstrukcja wynagrodzenia ryczałtowego z aneksu wynikała z przemnożenia stawki miesięcznej przez liczbę planowanych miesięcy pracy, to również wsparłoby to powyższy wniosek, że umowa obejmowała wykonanie obowiązków inspektora nadzoru do dnia 15 czerwca 2011 r. oraz że za czynności późniejsze wynagrodzenie jest należne.
Od powyższego są dwa możliwe wyjątki.
Pierwszy dotyczy sytuacji, w której w istocie obowiązków swoich czytelnik nie wykonuje. Mam nadzieję, że nie wchodzi on w grę, choć pewną wątpliwość budzi oświadczenie o braku podpisu czytelnika na protokole odbioru końcowego (czy jest to przejaw niewykonania przez niego obowiązków, czy może wynika z odmowy pracy wobec braku wynagrodzenia, czy też w odbiorze tym brał udział, lecz z przyczyn od niego niezależnych podpisu nie złożył).
Drugi wyjątek to sytuacja, w której wykonawca roboty swoje wykonał terminowo, czytelnik zaś wykonywał swoje obowiązki dłużej z przyczyn leżących po jego stronie, czyli to czytelnik nie wykonał umowy należycie. Zakładam jednak, że sytuacje, jak wyżej, nie miały miejsca.
