Archiwum Narodowe w Krakowie wzbogaciło się o nową siedzibę, stając się największym i najnowocześniejszym archiwum w Polsce.
Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie to połączone ze sobą dwa budynki: biurowy o 5 kondygnacjach nadziemnych i 1 podziemnej oraz magazynowy o 7 kondygnacjach nadziemnych i 1 podziemnej, o łącznej powierzchni 2,4 tys. m². We współpracy z konserwatorem zabytków, generalny wykonawca – Skanska odrestaurował również 2 historyczne budynki. Umowa o wartości 70 mln zł netto została podpisana w połowie kwietnia 2017 roku, a z końcem maja tego roku obiekt został przekazany klientowi. Inwestycja została sfinansowana w całości ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Archiwum Narodowe w Krakowie – innowacyjność i nowoczesność
Nowe magazyny archiwalne mogą pomieścić blisko 70 km akt. Powierzchnia użytkowa archiwum wynosi ponad 14 tys. m². Przewidziano też możliwość jego rozbudowy o dodatkowy segment magazynowy. W obiekcie znajduje się Zapasowe Repozytorium Cyfrowe Archiwów Państwowych, w którym przechowuje się oraz udostępniania w internecie cyfrowe reprodukcje materiałów archiwalnych ze wszystkich archiwów państwowych w Polsce. Powstanie tu także najnowocześniejsza w Polsce pracownia konserwacji materiałów archiwalnych.
– Wybudowany obiekt jest jednym z najnowocześniejszych tego typu budynków w Europie, zaprojektowanych z myślą o wieczystym przechowywaniu materiałów archiwalnych. Powstał w oparciu o rozwiązania zastosowane i doświadczenie zdobyte przy budowie nowych archiwów w Danii i Francji. Inwestycja jest największą spośród wszystkich realizowanych do tej pory w państwowej sieci archiwalnej i stanowi wzór dla kolejnych planowanych obecnie w innych archiwach państwowych – opowiada Paweł Ząbczyński – główny specjalista ds. budowy nowej siedziby, Archiwum Narodowe w Krakowie.
Elewacja obiektu magazynowego wykonana została z betonu GRC (Glassfibre Reinforced Concrete) w postaci mozaiki z płyt w 7 różnych kolorach i wymiarach, o fakturze podobnej do naturalnego kamienia. Najnowsze technologie i starannie wyselekcjonowane materiały wykorzystane w budynku pozwalają na utrzymanie stałego mikroklimatu, tworzącego bezpieczne środowisko dla nawet najstarszych i najbardziej wrażliwych dokumentów. Zewnętrzne ściany budynku magazynowego wykonano z naturalnego betonu, a następnie pozostałe pustki powietrzne zostały uzupełnione specjalną betonową masą szpachlową w celu zamknięcia przestrzeni i ochrony przed gromadzeniem się zanieczyszczeń, a także zasiedlaniem przez mikroorganizmy, potencjalnie szkodliwe dla akt. Wentylacja w obiegu zamkniętym, z niewielkim dostępem świeżego powietrza, umożliwia utrzymanie na stałym poziomie wilgotności i temperatury. Zainstalowano również nowoczesny system przeciwpożarowy gaszenia mgłą wodną, przeznaczony zwłaszcza dla obiektów archiwalnych, który w przypadku pożaru skutecznie ogranicza jego rozwój i przyczynia się do powstania możliwie najmniejszych strat w zbiorach. System w Archiwum Narodowym w Krakowie ma ponadto dwustopniowe zabezpieczenie przed działaniem w sytuacji fałszywego alarmu pożarowego lub przypadkowego jego uruchomienia.
Czytaj także: Nowoczesne archiwum w Gorzowie już otwarte
Pierwsza w Polsce szkoła z certyfikatem BREEAM i dachem bagiennym
Energooszczędne archiwa
Nowa siedziba krakowskiego archiwum jest także energooszczędna. Gmach został wyposażony w nowoczesny system geotermalny, w którym do ogrzewania i chłodzenia wykorzystywane są sondy głębinowe oraz tzw. pale aktywne. Pod parkingiem znajdują się 24 pompy ciepła wywiercone na głębokość 100 m, które pozwalają na odzysk ciepła z gruntu. Budynek został postawiony na 538 palach betonowych, z których w 117 zatopiono drugą instalację do odzysku ciepła. Następnie całość – sondy gruntowe i instalacja tzw. pali aktywnych zostały połączone w jedną instalację we wspólnej maszynowni.
Ocieplenie magazynu jest o blisko połowę grubsze niż w standardowym budynku mieszkaniowym, co zwiększa jego izolację i odporność na zmiany temperatury na zewnątrz. Natomiast budynek biurowy ma tzw. drugą skórę – system szklanych żaluzji umożliwiających cyrkulację powietrza i otwierających się lub zamykających automatycznie w zależności od temperatury otoczenia oraz siły wiatru. Warte podkreślenia jest też to, że budynek nie jest podłączony do miejskiej sieci ciepłowniczej. Całe zapotrzebowanie na ciepło będzie zapewnione z wykonanych instalacji budynkowych.
Na dachu archiwum zamontowano 142 moduły fotowoltaiczne o łącznej mocy prawie 40 kWp. Przy pełnym nasłonecznieniu z instalacji można wygenerować ok. 8% zapotrzebowania całego obiektu na energię. Przeciętnie, w skali miesiąca, biorąc pod uwagę okres nocny oraz zmienne warunki pogodowe, układ może wyprodukować ok. 3% miesięcznego zapotrzebowania. Energia ta jest wykorzystywana na potrzeby bieżącego funkcjonowania obiektu. W celu zapewnienia dostawy prądu w razie awarii, budynek został wyposażony także w system zasilania rezerwowego.
System zarządzania BMS
Nowo powstała siedziba archiwum została wyposażona w nowoczesny system zarządzania budynkiem – Building Management System, pozwalający na jego łatwą obsługę.
– Dane w BMS zbierane są w sposób ciągły, a podgląd z poziomu stacji operatorskiej jest możliwy w każdym momencie. Użytkownik na bieżąco monitoruje i ma możliwość zarządzania np. parametrami pracy układów technologicznych produkcji ciepła i chłodu, temperatury, wilgotności czy jakości powietrza w magazynach, aktualnego zużycia energii czy też produkcji energii z paneli fotowoltaicznych. System na bieżąco pozwala monitorować stan obiektu, zapewnić odpowiednie warunki do pracy oraz przechowywania cennych dokumentów i pomaga efektywnie wykorzystać energię elektryczną. – wyjaśnia Dariusz Gruszka – menedżer projektu, Skanska.
Z początkiem czerwca Archiwum Narodowe w Krakowie zaczęło wyposażać się w regały powierzchni magazynowej. W najbliższych miesiącach przywiezionych zostanie tu już 30 km bieżących akt z instytucji działających na terenie Krakowa i województwa małopolskiego. Do końca roku planowane jest wyposażenie pracowni: introligatorskiej, konserwacji, fotograficznej oraz digitalizacji, 2 serwerowni, wielomodułowej czytelni materiałów archiwalnych oraz sali audiowizualnej na blisko 180 osób. Powstanie Centrum Konserwacji Archiwaliów. Od września br. zacznie się przeprowadzka zasobu archiwum ulokowanego dotąd w 6 różnych lokalizacjach w Krakowie i Spytkowicach koło Zatoru. Uroczyste otwarcie archiwum i udostępnienie jego cennych zbiorów zaplanowano na początek 2021 r.
Przeczytaj też: Instalacja fotowoltaiczna na dachu
Centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne. Energooszczędność
