Die Zahl der Unfälle auf Baustellen in Deutschland ist fast zweimal höher als in der gesamten gewerblichen Wirtschaft.
Ihre Folgen sind gewöhnlich schwerer als in anderen Industriezweigen, es kommt häufiger zu tödlichen und besonders schweren Unfällen oder Berufskrankheiten. Die meist genannten Ursachen der Baustellenunfälle sind:
– Planungs- und Organisationsmängel (über 50% aller Unfälle),
– Mangel an hoch qualifizierten und erfahrenen Arbeitskräften,
– falsche Bedingung von Werkzeugen und Maschinen, falsche Anwendung von anderen Gegenständen und Materialien,
– Stolpern, Rutschen und Stürzen (SPS)-Unfälle,
– ungünstige Arbeitsbedingungen (das Vorhandensein von Staub, Gefahrstoffen, Lärm, Vibrationen, das Arbeiten in Höhen, Gruben oder Tunneln, in der Nähe von Geräten und Maschinen),
– Missachtung von Sicherheitsvorschriften.
Für die Sicherheit auf einer Baustelle und der dort beschäftigten Arbeitnehmer ist der Bauherr verantwortlich. Aber das heißt nicht, dass Arbeitnehmer keine Pflicht haben, die rechtlichen Grundlagen des Arbeitsschutzes zu kennen. Das Arbeitsschutzgesetz (ArbSchG) ist die wichtigste Rechtsnorm im Bereich der Sicherheit und des Gesundheitsschutzes und regelt für alle Tätigkeitsbereiche die grundlegenden Arbeitsschutzpflichten des Arbeitgebers, die Pflichten und die Rechte der Beschäftigten sowie die Überwachung des Arbeitsschutzes. Zur wesentlichen Verbesserung von Sicherheit und Gesundheitsschutz der Beschäftigten genau auf Baustellen dient die Baustellenverordnung (BaustellV) vom 1. Juli 1998. Die Baustellenverordnung setzt die europäische Baustellenrichtlinie 92/57/EWG in deutsches Recht um. Die BaustellV konkretisiert Pflichten der Bauherren und das Verhalten der Arbeitnehmer. Besonders betont sie die Planungsphase. Sobald auf einer Baustelle Beschäftigte mehrerer Arbeitgeber tätig werden, muss der Bauherr einen Sicherheits- und Gesundheitsschutzkoordinator (SiGeKo) bestellen. Der SiGe-Koordinator übernimmt die Sicherheitsplanung und -ausführung von Bauvorhaben und erarbeitet einen Sicherheits- und Gesundheitsschutzplan (SiGePlan). Der SiGePlan berücksichtigt:
– Gefährdungen bei der Zusammenarbeit mehrerer Arbeitgeber und Maßnahmen zu ihrer Vermeidung,
– Sicherheit der Nutzung technischer Einrichtungen
– Räumliche und zeitliche Zuordnung der Arbeitsabläufe,
– Arbeitsschutzbestimmungen.
Unterlage für spätere Arbeiten an der baulichen Anlage sind die Regeln zum Arbeitsschutz auf Baustellen (RAB 32) nach § 3 Abs. 2 BaustellV. Sie geben den Stand der Technik bezüglich Sicherheit und Gesundheitsschutz auf Baustellen wieder und werden vom Ausschuss für Sicherheit und Gesundheitsschutz auf Baustellen (ASGB) aufgestellt.
Der neue Mitarbeiter (als neuer Mitarbeiter gilt jeder, der eine neue Tätigkeit annimmt) muss mit seiner individuellen Arbeitssituation verbundenen Informationen und Anweisungen bekommen. Eine intensive Schulung und Betreuung führt zur Minimierung der Arbeitsunfälle. Die Sicherheitsunterweisungen fassen allgemeine Unterweisung, arbeitsplatzbezogene Unterweisung, mögliche Gefährdungen, Schutzmaßnahmen, Verhaltensregeln und Notfallvorgaben um.
mgr germ., inż. ochr. środ. Inessa Czerwińska
dr Ołeksij Kopyłow
Vokabeln:
annehmen (Tätigkeit) – podejmować, przystępować do (czynność)
die Arbeitsbedingung-en – warunki pracy
der Arbeitsschutz – bezpieczeństwo pracy
die Arbeitsschutzvorschrift-en – przepisy dotyczące ochrony pracowników
die Ausführung-en – wykonanie
der Bauherr-en – inwestor budowlany
die Baustelle-n – plac budowy
der Baustellenunfall
e – wypadek przy pracy
die Bedingung-en – obsługa
die Berufskrankheit-en – choroba zawodowa
der Beschäftigte – zatrudnieni, pracownicy
erfahren – doświadczony
die Gefährdung-en – zagrożenie
das Gerät-e – urządzenie
der Gesundheitsschutz – ochrona zdrowia
die Grube-n – wykop, wykopalisko
der Gefahrstoff-e – niebezpieczne substancje
die Höhe-n – wysokość
der Industriezweig-e – gałęź przemysłu
der Lärm – hałas
die Maßname-n – środek, sposób
der Mitarbeiter – współpracownik
die Missachtung – nieprzestrzeganie
der Notfalle – sytuacja awaryjna
rutschen – poślizgnąć się
die Sicherheit – bezpieczeństwo
die Sicherheitsvorschrift-en – przepisy dotyczące bezpieczeństwa
der Staube – kurz
stolpern – potknąć się
stürzen – spaść, runąć
tödlich – śmiertelny
übernehmen – przejmować
die Unterweisung-en – szkolenie
die Ursache-n – przyczyna
die Vermeidung-en – uniknięcie
das Werkzeug-e – narzędzie
die Verordnung-en – rozporządzenie
Tłumaczenie
Bezpieczeństwo i higiena pracy – podstawy prawne
Liczba wypadków na budowach w Niemczech jest prawie dwukrotnie wyższa niż w innych branżach przemysłu. Ich następstwa są zwykle cięższe niż w innych branżach, częściej dochodzi do śmiertelnych i szczególnie niebezpiecznych wypadków albo do powstania chorób zawodowych. Najczęściej wymieniane przyczyny wypadków na budowach są:
– błędy w planowaniu i organizacji pracy (ponad 50% wszystkich wypadków);
– brak wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników,
– niezgodne z instrukcją wykorzystanie narzędzi i sprzętu, niewłaściwe stosowanie innych przedmiotów i materiałów,
– wypadki przez potknięcia, poślizgnięcia i upadki,
– niekorzystne warunki pracy (obecność kurzu, substancji niebezpiecznych, hałas, wibracje, prace na wysokości, w wykopach lub w tunelach, w pobliżu maszyn i urządzeń),
– lekceważenie zasad BHP.
Za bezpieczeństwo na terenie budowy i zatrudnionych pracowników jest odpowiedzialny inwestor. Ale to wcale nie oznacza, że zatrudnieni nie mają obowiązku znać przepisów prawnych w zakresie BHP. Ustawa o bezpieczeństwie i higienie pracy jest najważniejszym aktem prawnym w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia i reguluje podstawowe obowiązki pracodawcy, obowiązki i prawa pracowników, jak również określa zasady monitorowania ochrony pracy w obszarze wszystkich działalności. Do zapewnienia znaczącej poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia właśnie na budowach służy rozporządzenie z 1 lipca 1998 r. – Rozporządzenie o pracach budowlanych.
Rozporządzenie przenosi na niemiecki grunt dyrektywę europejską 92/57/EWG1. W rozporządzeniu wyszczególnione są obowiązki inwestorów i postępowanie pracowników. Szczególny akcent kładzie się na fazę planowania budowy. W przypadku, kiedy na jednej budowie pracują pracownicy różnych przedsiębiorstw, inwestor musi powołać koordynatora ds. bezpieczeństwa i higieny pracy. Koordynator przejmuje odpowiedzialność za planowanie i wykonanie planu bezpieczeństwa podczas robót budowlanych oraz opracowuje plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia uwzględnia:
– Zagrożenia wynikające ze współpracy kilku pracodawców i środki ich zapobiegania;
– Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń technicznych;
– Przestrzenną i czasową koordynację przebiegu prac;
– Przepisy dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy.
Dokumentem określającym zasady dalszej pracy na obiektach budowlanych, zgodnie z § 3 ust. 2 rozporządzenia, są zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na budowach RAB32. Zasady RAB32 mają na celu określić stan urządzeń technicznych w związku ze zdrowiem i bezpieczeństwem pracowników na budowach i są ustalane przez Komitet Bezpieczeństwa i Zdrowia na budowach.
Nowy pracownik (pod „nowym pracownikiem” rozumie się każdego, kto przystępuje do nowej czynności) musi otrzymać wszelkie informacje i instrukcje związane z jego konkretnym stanowiskiem zawodowym. Intensywne szkolenie i wsparcie prowadzą do minimalizacji liczby wypadków przy pracy. Szkolenie BHP nowego pracownika obejmuje ogólne szkolenie, szkolenie na miejscu pracy, instrukcje dotyczące możliwych zagrożeń, środków zapobiegawczych, regulaminów i zasad postępowania w sytuacjach awaryjnych.
1Dyrektywa Rady nr 92/57/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. dotycząca wdrożenia minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach.
