Szklany dźwig w zabytkowym Domu pod Globusem

W 2016 r. mija 110 lat od oddania do użytku siedziby Krakowskiej Izby Handlowo-Przemysłowej. Modernistyczny budynek zaprojektowany przez Tade­usza Stryjeńskiego i Franciszka Mączyńskiego dzięki charakterystycznej strzelistej wieży zegarowej, zwień­czonej ażurowym globusem, jest jed­nym z najbardziej rozpoznawalnych budynków w Krakowie. Na fasadzie od ulicy Długiej wzrok przyciąga wykona­ny z miedzi żaglowiec z godłem Izby i portal wejściowy z kutą bramą, zdo­biony alegorycznymi rzeźbami dłuta Konstantego Laszczki, symbolizujący­mi przemysł i handel. Wewnątrz perły krakowskiej secesji hall i klatka scho­dowa – zdobione złoconymi stiukami witraże i sala posiedzeń Izby z orygi­nalnymi meblami i wystrojem, zapro­jektowanym przez Józefa Mehoffe­ra. Na ścianie kamienicy na wprost wejścia zwraca uwagę imponujący obraz „Poskromienie żywiołów”, któ­ry przedstawia geniusz ludzki jako nagiego młodzieńca, poskramiającego kobiece alegorie czterech żywiołów – ziemi, ognia, wody i powietrza.

Fot. 1 Szyb i wieża zegarowa

Zabytkowy budynek od kilku lat prze­chodzi wieloetapową modernizację. Ostatnio odrestaurowano fasady, wieżę z zegarem i globusem oraz podwórko. Właśnie na podwórku na­leżało usytuować dźwig do przewo­zu osób niepełnosprawnych, gdyż umieszczenie go wewnątrz nie było możliwe ze względów ­konserwatorskich. Projektanci dźwigu musieli spełnić warunki postawione przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, m.in.:
– winda powinna posiadać lekką, przeszkloną konstrukcję;
– dobudowa windy nie może spowodować ingerencji w elewację budynku, w szczególności w gzyms koronujący;
– wysokość windy nie może przekroczyć dolnej krawędzi gzymsu koronującego;
– na realizację inwestycji należało uzyskać pozwolenie konserwatorskie.
Projektanci musieli również spełnić wymagania przeciwpożarowe określone w § 271 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, co do odległości i kątów między ścianami szybu a ścianami budynków sąsiednich.

Fot. 2 Fasada wejściowa Domu pod Globusem

Rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych zakwalifikował szyb jako budowlę o kategorii ZL za­grożenia przeciwpożarowego.

Do tego doszły wymagania użytkowe inwestora i normy zharmonizowane z dyrektywą dźwigową 95/16/WE. Je­żeli dodamy trudne warunki gruntowe (3 m nasypów ziemno-gruzowych), otrzymamy obraz trudności, jakie stanęły przed projektantami i wyko­nawcami.

W efekcie ciężkiej pracy powstało jed­no z najciekawszych rozwiązań tech­nicznych szklanego dźwigu w Polsce. Szyb jest przeszklonym graniasto- słupem o podstawie w formie trapezu z ostrym kątem od strony podwórka. Konstrukcję nośną wykonano z profi li 100 x 100 mm ze stali nierdzewnej, gdyż malowanie zarówno przy budowie, jak i w czasie eksploatacji byłoby trudne ze względu na brak dostępu do wielu węzłów. Konstrukcje ustawiono na żelbetowym podszybiu, a to z kolei na sześciu 7-metrowych mikropalach o średnicy 20 cm, posadowionych w gruntach warstwy nośnej.

Fot. 3 Dolny przystanek

Ściany wykonano ze szkła zespolo­nego o budowie 8 ESG/16/ VSG ESG 55.2, mocowanego wielopunktowo. Tafle zostały obliczone na obciąże­nia parcia, ssania wiatru i obciąże­nia izochoryczne. Szkło zespolone o współczynniku przenikania ciepła U = 1,1 W/m² K, mocowane na ro- tulach z mostkami cieplnymi, zapew­niło właściwą izolacyjność cieplną szybu oddalonego od budynku. Dzięki temu otrzymano gładką bryłę, z de­likatnymi podziałami tafli, przykrytą szklanym dachem pulpitowym, trwa­łą i odporną na zmienne warunki at­mosferyczne. W przypadku silnych mrozów progi drzwi przystankowych zostaną automatycznie podgrzane i zostanie włączony niewielki grzejnik w podszybiu.