Pomiary ruchu drogowego to nieodłączny element polityki utrzymaniowej sieci drogowej oraz ważny aspekt procesu projektowania infrastruktury komunikacyjnej. Dane o ruchu drogowym można pozyskiwać na kilka sposobów, a każdy z nich ma swoje zalety i wady. W artykule scharakteryzowano podstawowe metody pomiaru natężenia ruchu drogowego.
Fot. © Alexandra Gl – stock.adobe.com
Ruch pojazdów kołowych po sieci drogowej nie jest zjawiskiem jednostajnym, lecz podlega zmianom w skali mikro oraz makro. W pierwszym przypadku różnice w natężeniu ruchu obserwuje się w jego rozkładzie dobowym, a także w bardziej lub mniej wyraźnie zaznaczonych godzinach szczytu komunikacyjnego. Z kolei w skali makro zmiany natężenia ruchu są widoczne między dniami roboczymi a weekendami, okresami świątecznymi lub wakacyjnymi a pozostałą częścią roku czy też w miejscach, gdzie doszło do znaczącej ingerencji w warunki ruchu na drodze. Taką ingerencją może być budowa nowego odcinka lub pojawienie się tzw. generatora ruchu – miejsca będącego źródłem lub celem podróży, które istotnie wpływa na strukturę rodzajową lub kierunkową ruchu.
Porównując wielkość strumieni ruchu na różnych odcinkach dróg publicznych, można zauważyć rokroczny wzrost liczby pojazdów przekraczających przekrój drogi lub przejeżdżających przez skrzyżowania i węzły. Wyjątek stanowią sytuacje związane z oddaniem do użytku nowych tras, obwodnic lub odcinków powodujących skrócenie czasu przejazdu lub dystansu między punktami, przejmujących część ruchu z istniejącej sieci i tym samym ją odciążających.
Jak się odnaleźć w tych zmianach i obiektywnie ocenić przekształcenia sieci drogowej? Odpowiedzią jest cykliczny pomiar ruchu drogowego. Analiza wyników uzyskanych z takich badań może być podstawą zarówno oceny aktualnego stanu sieci, jak i podejmowania decyzji w zakresie jej rozwoju, zarządzania nią czy ustalania priorytetów inwestycyjnych w obszarze remontów i modernizacji.
Idea pomiarów ruchu drogowego nie jest nowa. Za prekursorów takich działań należy uznać Francuzów, którzy już pod koniec XIX w. prowadzili statystyki pojazdów niemechanicznych (zaprzęgów, dorożek itp.) poruszających się po głównych traktach. Pomysł ten był naśladowany w innych krajach, w tym w Polsce.
Pierwszy pomiar ruchu na drogach o nawierzchniach twardych na ziemiach polskich przeprowadzono w 1926 r. [1], a po II wojnie światowej pierwszy pełnoprawny pomiar wykonano w 1965 r. Od tego czasu badania ruchu na sieci dróg krajowych, a od 2000 r. – także wojewódzkich, prowadzi się w cyklach pięcioletnich.
>>> Zajęcie pasa drogowego na potrzeby budowlane
>>> Nazwa zamierzenia budowlanego – uwagi praktyczne
>>> Odbudowa dróg zniszczonych w wyniku działania żywiołu – aktualne przepisy
W przypadku dróg najwyższych klas zarządzanych centralnie, tj. autostrad, dróg ekspresowych, krajowych i wojewódzkich, skoordynowane pomiary ruchu odbywają się co 5 lat w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu (GPR), zgodnie z określonymi wytycznymi, w wyznaczonych punktach pomiarowych.
Pomiary liczby pojazdów wraz ze strukturą kierunkową i rodzajową ruchu oraz rozkładem czasowym w ciągu okresu pomiarowego nie są ograniczone do dróg najwyższego szczebla. Mogą też być wykonywane na drogach powiatowych, gminnych i wewnętrznych, jednak przez wiele lat nie były one objęte w takich przypadkach jednolitymi standardami GPR. Skutkowało to znacznymi różnicami w stosowanych metodach, terminach badań oraz czasie ich trwania.
W celu uporządkowania tej kwestii w grudniu 2022 r. wprowadzono WR-D-12: Wytyczne wykonywania pomiarów ruchu drogowego. Wzorce i standardy rekomendowane przez Ministra właściwego ds. transportu [2]. Ustanowiono tym samym rekomendowane procedury badawcze dla wszystkich klas i kategorii dróg. Pozwoliło to na ujednolicenie m.in. technik pomiarowych i długości kampanii w zależności od celu badania, a także sposobów opracowywania i prezentacji wyników.
W dalszej części artykułu:
Pomiary natężenia ruchu drogowego wykonywane ręcznie
Zautomatyzowane pomiary ruchu drogowego
Wideorejestracja pojazdów – półautomatyczna metoda pomiaru
Cały artykuł dostępny jest w numerze 6/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
Przemysław Rokitowski
Szerokiej Drogi – Projekty Drogowe
Literatura
1. Pomiary i analizy ruchu, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, https://www.gov.pl/web/gddkia/generalny-pomiar-ruchu (dostęp:
18.03.2025).
2. WR-D-12: Wytyczne wykonywania pomiarów ruchu drogowego. Wzorce i standardy rekomendowane przez Ministra właściwego ds. transportu,
Ministerstwo Infrastruktury, Departament Dróg Publicznych, Warszawa 2022.
