Urządzenia uzbrojenia podziemnego – takie jak włazy, wpusty czy skrzynki – powinny być dokładnie wyregulowane w stosunku do nawierzchni jezdni. Firmy wykonawcze mają do dyspozycji kilka metod podczas budowy lub naprawy nawierzchni bitumicznych.
Sieci urządzeń podziemnych lokalizuje się głównie w pasie drogowym i są to m.in.: sieci wodociągowe, kanalizacyjne deszczowe i sanitarne, ciepłownicze, gazowe, telekomunikacyjne oraz elektroenergetyczne. W przypadku nowo projektowanej trasy powinno się ich przebieg usytuować poza jezdnią, a więc w poboczach, pasach zieleni, ewentualnie w chodnikach i ścieżkach rowerowych. Natomiast miejscowe przecięcia z drogą należy projektować jako poprzeczne, przy kącie zbliżonym do prostego. Na istniejących od lat trasach, zwłaszcza na terenie zwartej zabudowy oraz w wąskim pasie obejmującym tylko drogę i np. obustronny chodnik, sieci telekomunikacyjne oraz elektroenergetyczne zlokalizowane są zazwyczaj poza nawierzchnią drogi, natomiast kanalizacyjne, wodociągowe lub gazowe – w jezdni i nie ma możliwości ich przełożenia ze względu na brak miejsca. Podczas przebudowy czy remontu takiej trasy należy odpowiednio wyregulować górną część urządzenia pod względem wysokości, tak by była na równym poziomie z nawierzchnią, oraz trwale połączyć ją z konstrukcją drogi, aby umożliwić przenoszenie obciążenia od pojazdów.
>>> Wymiana nawierzchni drogowej
>>> Zajęcie pasa drogowego na potrzeby budowlane
>>> Nawierzchnie bitumiczne – przyczyny pęknięć, naprawa
Rys. 1. Schemat studni betonowej ze zwężką. Rys. 1. autora
Rys. 2. Schemat pokrywy żeliwnej o obudowie betonowej jako zestaw naprawczy. rys. 2. źródło: http://www.lmb-odlewnia.com/pokryw-zeliwnych
Fot. 1, 4, 5. autora, fot. 2. źródło: http://www.lmb-odlewnia.com/pokryw-zeliwnych, fot. 3. źródło: https://eurokan.pl/services/montaz-samopoziomujacego-sie-wlazu-kanalowego
Najbardziej znane sposoby regulacji urządzeń podziemnych w jezdniach bitumicznych to:
- regulacja standardowa – najpopularniejsza, w której urządzenia są trwale wyprowadzone powyżej warstwy wiążącej, na wysokość warstwy ścieralnej (rys. 1, fot. 1);
- regulacja z wykorzystaniem włazów w obudowie betonowej – jako zestawy naprawcze, natomiast w przypadku robót drogowych, po wykonaniu warstwy ścieralnej, używane są tylko do regulacji armatury sanitarnej studni kanalizacyjnych (technologia niestosowana przez autora w żadnej z prowadzonych inwestycji, znana jedynie z doświadczeń współpracowników oraz z materiałów dydaktycznych; fot. 2, rys. 2);
- regulacja i naprawa studzienek po wykonaniu warstwy ścieralnej (fot. 3 i 4);
- ostateczna regulacja w trakcie układania warstwy ścieralnej z wykorzystaniem urządzeń na teleskopie (rys. 3, 5 i 6).
Rys. 3. Kierunki rozchodzenia się w warstwach konstrukcyjnych jezdni naprężeń od obciążenia kół pojazdów. rys. 3. źródło: http://dzto.pl, fot. 6. źródło: http://dzto.pl. Rys. 5. Wpusty deszczowe żeliwne samopoziomujące. Rys. 5. źródło: http://dzto.pl/do-pobrania/#row_katalogi, Katalog wyrobów Schachtguss 2021. Rys. 6. Właz kanałowy żeliwno-betonowy samopoziomujący. rys. 6. źródło: http://dzto.pl/wlaz-kanalowy-d400-pelnozeliwny-easy-lock-s-z-pokrywa-feniks
W dalszej części artykułu:
Metody regulacji urządzeń
Zasady prawidłowej regulacji urządzeń
Cały artykuł dostępny jest w numerze 5/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
Wojciech Bosak
Lubuska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa
