Co trzeci budynek w Polsce ociepla się bez gwarancji producenta systemu ociepleń

Tylko w 68 proc. przypadków wykonawcy stosują do termoizolacji ścian zewnętrznych kompletne systemy ociepleń jednej marki. 32 proc. prac ociepleniowych odbywa się z wykorzystaniem elementów składowych ocieplenia różnych marek czy producentów – wynika z pierwszej edycji badania TNS Pentor Poznań „Rynek ociepleń budynków w Polsce”.

Decydując się na ocieplenie budynku, trzeba pamiętać, że producenci systemów ociepleń udzielają gwarancji wyłącznie, gdy zastosuje się pełen, certyfikowany system konkretnej marki. Nie biorą natomiast odpowiedzialności za awarie na elewacji ocieplonej niesystemowymi, przypadkowo dobranymi produktami. A niestety– w przypadku zestawów „składaków”, prawdopodobieństwo wystąpienia awarii jest wysokie.W praktyce potem koszty naprawy elewacji zwykle pokrywa inwestor, ponieważ od wykonawcy bardzo trudno jest uzyskać rekompensatę za wadliwe działanie ocieplenia – tłumaczy Wojciech Szczepański, prezes Zarządu Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń (SSO).

Stosowanie na jednej ścianie przypadkowo zestawionych materiałów ociepleniowych jest także sprzeczne z prawem budowlanym, które dopuszcza do obrotu wyłącznie produkty z aprobatą techniczną. Tymczasem 35 proc. przebadanych wykonawców nie jest w pełni przekonanych, że używanie materiałów służących do ociepleń bez certyfikatów jest niezgodne z prawem budowlanym, chociażw 76 proc. prac ociepleniowych z reguły materiałów z certyfikatami używają. Cała branża ociepleń powinna wyciągnąć wnioski z tych rezultatów badania TNS Pentor Poznań i wspólnie działać na rzecz edukacji wszystkich uczestników procesu budowlanego, w interesie właścicieli, użytkowników i mieszkańców ocieplonych budynków – dodaje prezes Wojciech Szczepański.

W kierunku standardu

TNS Pentor Poznań realizuje badanie „Rynek ociepleń budynków w Polsce” dwa razy w roku. Analizy dokonuje się w oparciu o dużą próbę firm wykonawczych – w pierwszej fali zrealizowano 700 wywiadów, a w sumie roczna próba dwu fal badania obejmie 1400 ankiet. Z kolei dane szacujące rynek opracowano na podstawie informacji kwestionariuszowych przekazanych przez producentów systemów ociepleń. Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń jest partnerem merytorycznym przedsięwzięcia. Realizację drugiej części badania zaplanowano na początek 2012 r.

Raport z fali inicjującej badanie TNS Pentor Poznań to krok do stworzenia pełnego obrazu rynku ociepleń w Polsce, ze względu na udział w projekcie zarówno firm producenckich, jak i wykonawczych, w tak dużej skali. Wspierając to przedsięwzięcie, liczymy, że branża będzie mogła w pełni monitorować swój rozwój, przewidywać kierunek zmian i śledzić wiodące trendy. Taka wiedza jest niezbędna do sprostania potrzebom rynku: inwestorów, wykonawców, użytkowników i mieszkańców ocieplonych domów i budynków – mówi Piotr Ciborowski z Zarządu SSO.

Rafał Janowicz, prezes Zarządu TSN Pentor Poznań, podkreśla, że raport „Rynek ociepleń budynków w Polsce” to krok w kierunku budowy standardów pomiarowych dla branży ETICS w Polsce, które byłyby powszechnie akceptowane przez rynek jako rzetelne źródło danych na temat sytuacji i trendów panujących w tym sektorze. – Ważnym elementem tego projektu jest to, że szacowanie wielkości rynku w poszczególnych kategoriach produktowych oparte jest z w dużej mierze o dane przekazywane przez producentów, którzy zdecydowali się na kupno raportu oraz o wyniki badań na dużej próbie wykonawców. Natomiast udział w pracach nad projektem przedstawicieli Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń jest przejawem dojrzałości branży i rosnącej świadomości, że konkurując można budować standardy służące wszystkim – dodaje prezes poznańskiej firmy.

Jakie inne wyniki przyniosło badanie TNS Pentor Poznań? Oto szczegóły:

Systemowo i z certyfikatem?

Ankietowaniwykonawcy powszechniedeklarująw miarę świadome podejście do kwestii stosowania materiałów z certyfikatami. Większość (65 proc.) uważa, że stosowanie materiałów służących do ociepleń bez certyfikatów jest niezgodne z prawem budowlanym. Co trzeci nie ma już takiego przekonania, mimo że wodpowiedzi na pytanie,czy stosują materiały z certyfikatami wyraźna większośćankietowanych (96 proc.)twierdzi, że z zdecydowanie lub raczejtak(odpowiednio 76 i 20 proc.).

Deklaracje, iż z reguły pracująna materiałach posiadających certyfikaty składają nieco częściej firmy zlokalizowane w średnich i dużych miastach, niż te funkcjonujące na obszarach wiejskichiwmałych miastach, natomiast,w porównaniu do innych województw,najrzadziej w województwie podlaskim i mazowieckim.

Określenie „system ocieplenia” rozumiane jest przez wykonawców bardzo różnie. Z jednej strony interpretowany w kategoriach funkcji, jaką pełni – izolacyjnej, ochronnej, cieplnej(37 proc.), z drugiej (30 proc.)–jako kompletny zestaw produktów potrzebnych do ocieplenia budynku. 6 proc. badanych firm pod pojęciem tym rozumiało produkty jednego producenta. Wyniki zebrano za pomocą tzw. pytania otwartego o definicję terminu „system ocieplenia”, bez podanych do wyboru odpowiedzi.

Niewielka część wykonawców spontanicznie kojarzy termin „system ociepleń” z używaniem zestawu produktów jednego producenta. Zastanawiać się można, czy rzeczywiście „systemowość” słabo tkwi w świadomości badanych, czy też być może jest to dla nich oczywiste. Szczególnie że zdecydowana większość firm wykonawczych stosuje systemy jednej marki w pracach ociepleniowych. Odpowiedzi na to pytanie będziemy szukać w kolejnej fali badania– zapowiada prezes Rafał Janowicz.

Według Wojciecha Szczepańskiego, prezesa SSO, najniższą świadomość wagi systemowego podejścia do ocieplania, jak również znaczenia certyfikatów w obrocie materiałami budowlanymi, mają małe, lokalne ekipy wykonawcze, z dużą rotacją pracowników: Do tych wykonawców prawdopodobnie jeszcze nie dotarli producenci ETICS ze szkoleniami w zakresie technologii termoizolacji ani nasze Stowarzyszenie ze swymi działaniami edukacyjnymi. Upowszechnienie wiedzy na temat prawidłowego ocieplania budynków jest zadaniem dla całej branży. SSO stale podejmuje nowe inicjatywy w tej dziedzinie, w tym adresowane do uczniów szkół budowlanych, którzy wkrótce wejdą na rynek wykonawczy– podkreśla Wojciech Szczepański.

W wiaderku czy w worku?

Wykonawcy najczęściej (76 proc. prac), używają zapraw klejących dostępnych w postaci suchej, do rozrabiania, pakowanych w workach (w budynkach dwu- i wielomieszkaniowych nawet 84 proc.). W następnej kolejności stosuje się gotowych do użycia kleje mokre w wiaderkach (19 proc.). Zaprawy klejące z silosa czy agregatu to rzadkość na polskim placu budowy (5 proc.).

Techniki maszynowe, umożliwiające przetwarzanie materiałów bezpośrednio na placu budowy rzeczywiście nie są jeszcze w Polsce rozpowszechnione, mimo że bardzo ułatwiają i przyspieszają prace. W krajach zachodnich coraz częściej stosuje się chociażby jednorazowe silosy wykonane z tektury. Jestem przekonany, że również u nas technologie te zdobędą popularność, zwłaszcza że pozwalają obniżyć koszty związane z pracami wykonawczymi – zwraca uwagę Wojciech Szczepański, prezes Zarządu SSO.

Z kolei w przypadku tynków, wśród firm wykonawczych prawie taką samą popularnością cieszą się produkty suche (stosowane w 52 proc. prac), jak i mokre, gotowe do użycia (48 proc.).

To, że niemal połowarobót tynkarskich na elewacjachjest wykonywanych przy wykorzystaniu tynków mokrych, dowodzi, jak ważna jest wygoda i szybkość pracy (przeliczona na liczbękładzionych metrów). To także sygnał, że cena nie jest aż tak ważna,jak się często uważa,skoroduża część badanych wybiera gotowy, chociażdroższy materiał– tłumaczy prezes TNS Pentor Poznań.

92 proc. firm w 2010 r. malowało tynki mineralne farbą elewacyjną, przy czym średnio 46 proc. położonych tynków mineralnych jest malowanych farbą elewacyjną.

W trakcie wykonywania prac związanych z ocieplaniem ścian w 74 proc. przypadków wykorzystuje się do ocieplania styropian, natomiast w pozostałych – wełnę (26 proc.).

Wykonawcy pod lupą

Analizując dane dotyczące przebadanych firm, należy stwierdzić, że wykonawcy specjalizujący się głównie w pracach związanych z ocieplaniem budynków stanowią 10 proc. całości. Wyraźna większość wykonawców (90 proc.) deklarowała wykonywanie prac ogólnobudowlanych, które łączą z wykonywaniem ocieplenia ścian zewnętrznych.

Tylko co dziesiąta przebadana firma specjalizuje się w pracach ociepleniowych. Przystępując do badania sądziłem, że odsetek ten będzie wyższy i że polski rynek wykonawczy szybciej będzie zmierzał w kierunku specjalizacji– mówi Rafał Janowicz, szef TNS Pentor Poznań.

Jeśli chodzi o poziom zatrudnienia, blisko połowę stanowią firmy małe, w których pracuje do dziewięciu pracowników (48 proc.). Ekipy te pracują zazwyczaj przy budowie budynków jednorodzinnych. W następnej kolejności reprezentowane są przedsiębiorstwa średnie – od 10 do 49 pracowników (37 proc.), a następnie duże – liczące powyżej 50 pracowników (15 proc.).

Zasadniczo wykonawcy deklarują kompleksowe podejście do prac ociepleniowych, czyli wykonują całość prac związanych z ociepleniem i malowaniem budynków. Tym niemniej część wykonawców instaluje ocieplenia w rozbiciu na poszczególne czynności, takie jak: kładzenie tynków zewnętrznych, malowanie tynków, ocieplanie fundamentów stropów i podłóg. Ogólnie prace związane z całościowym ocieplaniem budynków, wraz z malowaniem tynków stanowią w przebadanych firmach największy udział w pracach wykonywanych w ciągu roku pod względem wartościowym (38 proc.).

Perspektywa poprawy

W raporcie TNS Pentor Poznań, poza prezentowanymi wyżej wynikami znajdują się dane charakteryzujące m.in.: udziały rynkowe poszczególnych producentów/marek wg kategorii produktowych, znaczenie poszczególnych kanałów dystrybucji na rynku ociepleń, czynniki wyboru poszczególnych kategorii produktowych w branży ociepleń oraz podstawowe wskaźniki dla marek w poszczególnych kategoriach produktowych, takie jak znajomość spontaniczna i asystowana oraz preferencje wobec nich.

Jednym z elementów projektu „Rynek ociepleń budynków w Polsce” było także uzyskanie odpowiedzi o ocenę sytuacji rynkowej i potencjału rozwoju branży ETICS. Metodologia badań koniunktury prowadzonych z wykorzystaniem testu koniunktury polegała na zebraniu opinii badanych producentów na temat bieżącej i przyszłej sytuacji w branży budowlanej i w branży ociepleń. Wskaźnik koniunktury jest w tym przypadku wyliczany jako różnica między procentowym udziałem pozytywnych ocen sytuacji w branży (odpowiedzi: „dużo lepsza” i „trochę lepsza”) a procentowym udziałem ocen negatywnych („dużo gorsza” i „trochę gorsza”), co tworzy tzw. saldo odpowiedzi na dane pytanie. Oznacza to, że saldo odpowiedzi nie uwzględnia środkowego z dopuszczalnych wariantów odpowiedzi tzw. wariantu neutralnego (odpowiedź „taka sama”). Wskaźnik koniunktury może się wahać od -100 do +100. Wartość dodatnia mówi, że jest więcej odpowiedzi pozytywnych niż negatywnych, natomiast wartość ujemna – na odwrót.

Analiza odpowiedzi producentów ETICS przyniosła następujące wyniki:

Koniunktura rynkowa w branży budowlanej i ociepleń w Polsce wg producentów ETICS

* różnica pomiędzy procentowym udziałem odpowiedzi pozytywnych a negatywnych

Analiza wskaźników koniunktury na podstawie danych z GUS, po spadku tych wskaźników po 2008 roku, pokazuje, że branża budowlana charakteryzowała się względną stabilnością. Przeprowadzone przez TNS Pentor Poznań badanie wśród producentów branży ociepleń wykazało jednak pogorszenie nastrojów. Obserwujemy znaczną niepewność co do sytuacji  i perspektyw  na rynku ociepleń. W ocenie przedstawicieli producentów prognozy na kolejny rok rysują się bardziej pesymistycznie niż obecna sytuacja. Zdecydowana większość producentów uważa, iż 2012 rok przyniesie pogorszenie sytuacji w branży budowlanej (wskaźnik koniunktury wynosi -92, zatem przeważa odsetek odpowiedzi negatywnych). Na ewentualną poprawę sytuacji w branży budowanej mają nadzieję badani przedstawiciele producentów dopiero za dwa lata w 2013 (wskaźnik koniunktury wynosi 17) – wyjaśnia Rafał Janowicz.

Lepiej,w ocenie producentów ETICS, wyglądają prognozy dla branży ociepleń ścian zewnętrznych w Polsce.Co prawda połowa firm przewiduje pogorszenie sytuacji w najbliższym roku (wskaźnik koniunktury wynosi -42), to jednak 42proc.przewiduje brak zmian,co jest znacznie lepszym wynikiem niż w wypadku oceny perspektyw dla branży budowlanej ogółem. Poprawę sytuacji w branży ociepleń (wskaźnik koniunktury wynosi 26) przewidują uczestniczący w badaniu producenci w 2013 roku – wskazuje prezes poznańskiej firmy.

Budownictwo prawdopodobnie nadal odczuwa skutki kryzysu sprzed kilku lat, który objawił się m. in. drastycznym spadkiem liczby pozwoleń na budowę w 2010 roku. Obecnie można mieć powody do ostrożnego optymizmu, jako że od połowy obecnego roku liczba wydawanych pozwoleń na budowę zaczęła rosnąć, a w związku z tym zwiększa się zapotrzebowanie na materiały i usługi budowlane, co branża ETICS odczuje jeszcze nie w najbliższym, lecz w kolejnym sezonie budowlanym. Inwestorzy doceniają zalety ocieplenia budynku, między innymi w dziedzinie energooszczędności. Prawidłowa instalacja systemu ociepleń może przecież przynieść nawet 40-procentowe oszczędności w kosztach ogrzewania budynku. W ten sposób ogranicza się również emisję dwutlenku węgla. Pamiętajmy, że od 2020 roku na obszarze Unii Europejskiej będzie można wznosić jedynie domy o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię, także cieplną. W odniesieniu do publicznych inwestycji budowlanych przepisy te zaczną obowiązywać dwa lata wcześniej. Wydaje się, że polskie budownictwo, przynajmniej w sektorze ociepleń, sprosta temu zadaniu– komentuje wyniki Wojciech Szczepański, prezes Zarządu Stowarzyszeniana Rzecz Systemów Ociepleń.

Metodologia badania „Rynek ociepleń budynków w Polsce”