EUROKODY ante portas – cz. IV

31 marca 2010 r. Polski Komitet Normalizacyjny wycofał 39 Polskich Norm własnych (PN-B), zastępując je zbiorem Polskich Norm wprowadzających Normy Europejskie projektowania budynków i obiektów budowlanych, zwane Eurokodami (PN-EN). Wycofanie stosowanych od dziesięcioleci norm projektowania budynków i budowli inżynierskich wywołało w części środowiska stan co najmniej podwyższonego zaniepokojenia i alarmu.

W ubiegłym roku, gdy do marca 2010 r. było jeszcze względnie daleko, redakcja „IB” opublikowała w numerach 3–5/2009 mój artykuł „Eurokody ante portas”, w którym antycypując fakt wycofania PN-B i związane z tym kłopoty projektantów, omówiłem strukturę zbioru Eurokodów i podałem zwarte abstrakty tych części, które PKN wówczas opublikował w języku polskim. Było ich 33. Zamierzałem zachęcić inżynierów do zapoznania się z tymi dokumentami. Po roku pracy komitetów technicznych projektanci otrzymali w języku polskim kolejne normy i mają teraz do projektowania komplet siedmiu Eurokodów. A ponieważ ich stosowanie nie przekroczyło jeszcze progu, poprzedni tytuł zachowuję w tym artykule. 

Napisałem „w części środowiska”, bo w licznej i zróżnicowanej społeczności budowlanej są osoby, co jest naturalne, do których jeszcze sześć miesięcy później nie dotarła informacja o wycofaniu. A to właśnie są szczęściarze, bo się nie niepokoili, a zagrożenie usunęło niezawodne Ministerstwo Infrastruktury, publikując na swojej stronie internetowej informację (powtórzoną w prasie budowlanej): że w zależności od decyzji projektanta – podstawą wykonania projektu budowlanego budynku mogą być zarówno normy aktualne (Eurokody), jak i wycofane (PN-B). I takRoma locuta, causa finita. Chociaż tę informację uważam za potrzebną, to jednak wydaje mi się, że nie jest ona jednoznaczna, bo nie wiadomo, czy normy można łączyć czy trzeba je stosować rozłącznie (albo – albo). Znam zapytanie, czy można jedne elementy budynku projektować według PN-B, a inne według PN-EN lub korzystać zamiennie z postanowień obu rodzajów PN, np. w razie braku lub niejas­ności? Wydaje mi się, że o tym ma decydować projektant.

Skoro niebezpieczeństwo zostało zażegnane i projektowaniu, na szczęście na razie, nie zagraża paraliż, możemy powrócić w pracowniach i biurach do naszych projektów. Mam – nie wiem skąd – głębokie przekonanie, że pozostaniemy przy status quo ante, czyli będziemy nagminnie stosować normy wycofane, bo kto chciałby dobrowolnie przedzierać się przez gąszcz Eurokodów, gdy ma do wyboru ścieżkę przetartą z PN-B. A szkoda, bo normy wycofane nie będą nowelizowane, staną się przestarzałe, nie do użytku. W końcu trzeba będzie kiedyś nabrać biegłości w projektowaniu według Eurokodów. Żeby się do tego przygotować, trzeba Eurokody najpierw wziąć do ręki, a później dogłębnie poznać zarówno pod względem struktury, jak i zawartości. Nie będzie to lektura łatwa.

Zbiór ten liczy 58 części, z których 47 opublikowano w języku polskim (części Eurokodów wyróżnionych kolorem zielonym). Eurokody 8 i 9 są dostępne w wersji oryginału, ale podjęto prace nad tłumaczeniem pięciu części Eurokodu 9. Opracowanie wersji polskich było i pozostaje dla komitetów technicznych i PKN ogromnym wyzwaniem merytorycznym. Mimo zaawansowania transpozycji norm komitety będą miały jeszcze wiele pracy przy opiniowaniu projektów, wprowadzaniu zmian i poprawek, nowelizowaniu norm, aktualizowaniu parametrów krajowych NDP.

Tabl. 1. Eurokody opublikowane w języku polskim od kwietnia 2009 r. do 31 marca 2010 r.

¹⁾Liczba postanowień krajowych dopuszczonych/opracowanych.

Opis zawartości niektórych części Eurokodów

Przejdźmy teraz do omówienia 14 pozostałych części, które ukazały się w języku polskim od kwietnia 2009 r. do 31 marca 2010 r. W tablicy 1 podano ich aktualne metryki, które ułatwią identyfikację i odszukanie, bo w wielu publikacjach występują pod poprzednimi (gdy były w języku oryginału) tytułami.

Eurokod 1

Część 3:Oddziaływania wywołane dźwignicami i maszynami. Jest to ostatnia opublikowana część tzw. pakietu oddziaływań ogólnych. Podano w niej obciążenia konstrukcji spowodowane wciągnikami oraz suwnicami pomostowymi. Podano układy obciążeń i klasyfikację oddziaływań; w typowych warunkach dźwignice przekazują na konstrukcję obiektu obciążenia dynamiczne, zmienne w czasie i miejscu (uderzenia w zderzaki, kołysanie chwytaka z obciążeniem lub jego uderzenie w przeszkodę). Omówiono: ciężary własne i przenoszonych ładunków, siły bezwładności wywołane przyspieszaniem i hamowaniem suwnicy wzdłuż toru jezdnego i wózka wzdłuż mostu, wpływ skoszenia suwnicy, siły uderzenia suwnicy w zderzaki toru i wózka w zderzaki mostu. Podano wartości współczynników dynamicznych oraz zamieszczono wzory do obliczania sił wywieranych przez dźwignice na konstrukcję.

W normie poruszono także oddziaływania części wirujących maszyn na konstrukcje obiektu, podkreślając, że kompletny opis sił statycznych i dynamicznych przekazywanych przez maszyny lub dźwignice powinien być dostarczony przez producentów. W załącznikach podano wymagania dla belek toru jezdnego oraz przewodnik do klasyfikacji dźwignic pod względem zmęczeniowym.

Eurokod 2

Część 2:Mosty z betonu – Obliczanie i reguły konstrukcyjne. W tej części określono ogólne podstawy obliczeń i konstruowania mostów betonowych, żelbetowych i sprężonych z betonu z kruszyw zwykłych i lekkich. Podano  uzupełnienie wymagań w PN-EN 1992-1-1 potrzebnych do projektowania konstrukcji mostowych. Z tego względu posługiwanie się częścią 2 nie może być oderwane od części 1-1. Jest to rozwiązanie niewygodne, ale eliminuje dublowanie tekstu; w części 2 są podane powołania odpowiednich postanowień części 1-1.

Omówiono zasady projektowania, materiały (beton i stal zbrojeniowa), wymagania dotyczące otuliny zbrojenia, analizę konstrukcji, stany graniczne noś­ności i użytkowalności, ogólne reguły konstruowania zbrojenia i cięgien sprężających, wymagania konstrukcyjne, reguły dotyczące elementów prefabrykowanych i konstrukcji z lekkich betonów kruszynowych.

W siedemnastu załącznikach, skorelowanych z częścią 1-1, podano m.in.: odkształcenia wywołane pełzaniem i skurczem betonu, szczególne wymagania konstrukcyjne, zachowanie się betonu w czasie, uwzględnienie ścinania i zginania poprzecznego, kwestie zmęczenia, stosowanie przepon podporowych. Wprowadzono 155 symboli. Brakuje załącznika krajowego.

© JStudioAraminta – Fotolia.com

Eurokod 3

Część 1-6: Wytrzymałość i stateczność konstrukcji powłokowych.Norma odnosi się do projektowania konstrukcji powłokowych z zakrzywionej blachy stalowej. Do tych konstrukcji należą: płyty, zbiorniki walcowe, kuliste i stożkowe, bunkry, czasze kuliste, rurociągi itp. W normie podano podstawy obliczeń i modelowania konstrukcji, omówiono materiały i geometrię konstrukcji, stany graniczne (zniszczenie i nieprzystosowanie plastyczne, niestateczność i zmęczenie) oraz sposoby obliczeniowego sprawdzania stanów granicznych.

W czterech załącznikach normatywnych podano: 1) wzory do wyznaczania naprężeń w powłokach w stanie błonowym, 2) formuły do wyznaczania nośności plastycznej powłok nieużebrowanych, wzmocnionych pierścieniem oraz wzajemnie połączonych, 3) wzory do wyznaczania naprężeń w stanie błonowym i zgięciowym nieużebrowanych powłok walcowych różnie podpartych i 4) kryteria naprężeniowe stateczności powłok walcowych i stożkowych różnie obciążonych. Nie ma oddzielnych postanowień krajowych, podano wykaz 90 symboli.

Część 2: Mosty stalowe. Zawiera ogólne podstawy projektowania mostów stalowych i stalowych elementów mostów zespolonych. Podano postanowienia, które uzupełniają, modyfikują lub zastępują postanowienia części 1-1, co oznacza, że obie części powinny być stosowane równolegle. Struktura i układ rozdziałów części 2 są analogiczne jak w części 1-1. Postanowienia dotyczące projektowania, materiałów, modelowania konstrukcji, stanów granicznych są skorelowane z częścią 1-1, a odnoszące się do łączników mechanicznych – z częścią 1-8. Podobnie sformułowano wymagania dla kabli, łożysk, urządzeń dylatacyjnych, poręczy, balustrad itp. urządzeń. Zmęczenie mostów norma zaleca rozwiązywać zgodnie z częścią 1-9. W odpowiednich miejscach części 2 są podane powołania. Dla mostów drogowych i kolejowych podano metodę wyznaczania współczynników równoważności uszkodzeń.

W pięciu załącznikach znajdują się m.in.: wskazówki dotyczące opracowania specyfikacji technicznych dla łożysk i urządzeń dylatacyjnych, zalecenia odnoszące się do konstruowania pomostów oraz wymagania dla połączeń spawanych, tolerancje półgotowych wyrobów, długości wyboczeniowe elementów z uwzględnieniem wpływu imperfekcji geometrycznych. Nie opracowano jeszcze załącznika krajowego.

Część 4-1: Silosy. Norma obejmuje projektowanie stalowych silosów walcowych i prostopadłościennych posadowionych na fundamencie lub na konstrukcji wsporczej. Silosem nazywa zbiornik pionowy przeznaczony do składowania materiałów sypkich, napełniany grawitacyjnie od góry. Definicja ta obejmuje również inne typy konstrukcji do składowania materiałów stałych, takie jak: zasobniki, pojemniki na produkty zbożowe lub bunkry. Podano zasady projektowania tylko w zakresie wytrzymałości i stateczności.

W normie omówiono elementy konstrukcyjne, zasady obliczania i wymiarowania, właściwości stali konstrukcyjnych. Podano, jak wyznaczać nośność płaszczy walcowych z blach gładkich spawanych lub łączonych na śruby, z blach sfałdowanych poziomo lub pionowo bez usztywnień lub z usztywnieniami. Scharakteryzowano różne warunki podparcia pobocznicy silosów walcowych oraz podano wymagania dotyczące wymiarowania usztywnień ścianek w miejscach podpór i wokół otworów. Omówiono formy konstrukcyjne, wymiarowanie oraz podano postanowienia dotyczące lejów stożkowych i dachów stożkowych. Zamieszczono wzory do wymiarowania styków płaszcza walcowego z lejem i dźwigarów podporowych. W rozdziale 9 omówiono konstrukcję silosów prostopadłościennych i lejów ostrosłupowych oraz wyznaczanie nośności ścian wykonanych z blach.

W trzech załącznikach podano reguły uproszczone dla silosów walcowych, wzory do wyznaczania naprężeń w lejach stożkowych pod ciśnieniem materiału oraz rozkład ciśnienia wiatru na pobocznicy. Wprowadzono 116 symboli.

Tabl. 2. Wykaz zmian i poprawek opublikowanych oddzielnie 30 września 2010 r.

Symbolem AC są oznaczane poprawki do Norm Europejskich, korygujące błędy istniejące w EN i przeniesione do PN w czasie wprowadzania poszczególnych części Eurokodów.
Symbolem Ap oznacza się poprawki błędów popełnionych w PN w czasie implementacji EN. Symbolem A oznacza się zmiany do Norm Europejskich. Oba rodzaje poprawek są dostępne bezpłatnie w wersji elektronicznej (pliki do pobrania) na stronie internetowej PKN, w sklepie internetowym. Tam też można znaleźć zasady ich dystrybucji.

Część 4-2: Zbiorniki. Zawiera zasady i szczegółowe reguły projektowania stalowych naziemnych zbiorników walcowych i prostopadłościennych do przechowywania produktów w stanie ciekłym. Dotyczy ona zbiorników, w których maksymalny poziom cieczy nie przekracza wysokości pobocznicy, ciśnienie gazu ponad cieczą wynosi od 100 do 500 mbar, a obliczeniowa temperatura powłoki mieści się w granicach od  –50 do + 300ºC. Warto od razu dodać, że pod względem konstrukcyjnym zbiorniki i silosy są w dużym stopniu podobne (w obu mamy pobocznicę, dno stożkowe w formie leja i dach). Również warunki pracy obu konstrukcji są zbliżone. Z tego względu także ujęcie tematyki w części 4-2 jest analogiczne jak w części 4-1.

W normie omówiono zasady projektowania, właściwości stali, podstawy obliczania i wymiarowania zbiorników walcowych trzech klas i zbiorników prostopadłościennych. Podano postanowienia dotyczące projektowania płaszczy walcowych z uwzględnieniem różnych warunków podparcia, odwołując się w wielu miejscach do postanowień podanych w części 4-1. Obie części muszą być stosowane równolegle. Postanowienia dotyczące obliczania zbiorników prostopadłościennych sformułowano zbyt ogólnie.

W postanowieniach odnoszących się do projektowania płaszczy walcowych rozróżniono konstrukcję z blachy gładkiej, z blachy fałdowej ułożonej poziomo i z blach usztywnionych żebrami zewnętrznymi. W odniesieniu do warunków podparcia powłoki walcowej oraz wymiarowania lejów stożkowych norma odsyła do części 4-1. 

Podano kilka zaleceń co do konstrukcji dachów i ich wymiarowania oraz uproszczone metody obliczania zbiorników walcowych przy odpowiednich warunkach posadowienia, konstrukcji i obciążenia.

W załączniku zamieszczono postanowienia dotyczące uwzględniania wpływu: ciśnienia cieczy i ciśnienia wewnętrznego, temperatury, obciążeń, śniegu i wiatru, nierównomiernego osiadania fundamentów oraz obciążeń w sytuacjach awaryjnych.

Część 5: Palowanie i ścianki szczelne. Część 5 dotyczy projektowania palowania i ścianek szczelnych stalowych. Nazywa się tak konstrukcje złożone z podłużnych elementów stalowych (grodzic) zagłębianych w grunt ściśle jeden obok drugiego, tak aby przejmowały parcie gruntu i wody, a jednocześnie były szczelne (w miarę) dla wody. Stosuje się je do osłonięcia ścian głębokich wykopów, w których wykonuje się fundamenty budowli. Niewielką ilość wody napływającej przez nieszczelności można w razie potrzeby wypompować. Najczęściej po zakończeniu robót fundamentowych brusy (grodzice) są wyciągane. Palowanie według normy to konstrukcja zagłębionych w grunt  pali stalowych, na których opiera się fundament budowli.

W normie podano podstawy projektowania, omówiono właściwości materiałów i wyrobów, trwałość elementów stalowych zagrożonych korozją w gruncie oraz stany graniczne nośności i użytkowalności. Sformułowano wymagania konstrukcyjne i obliczeniowe projektowania zakotwień, belkowania, rozpór, zastrzałów i połączeń pali z oczepem lub fundamentem.

W załączniku normatywnym podano postanowienia dotyczące projektowania i wykonywania cienkościennych grodzic stalowych, a w trzech załącznikach informacyjnych omówiono ich badania oraz wytyczne do obliczania ścianek szczelnych. W normie nie ma odrębnych postanowień krajowych.

Część 6: Konstrukcje wsporcze dźwignic. Część 6 traktuje o projektowaniu konstrukcji wsporczych dźwignic. Dźwignicą nazywa się maszynę do podnoszenia ładunków i przemieszczania ich w poziomie. Są nimi najczęściej wciągniki o różnym udźwigu podwieszone w sposób przesuwny do dźwigarów poruszających się poziomo po torach jezdnych. Konstrukcje te powszechnie nazywa się suwnicami.

W normie podano zasady projektowania, właściwości materiałów i analizę konstrukcji, powołując się w wielu punktach na część 1-1. Podano zalecenia dotyczące wyznaczania naprężeń spowodowanych lokalnym oddziaływaniem kół jezdnych na belki, omówiono stany graniczne nośności i użytkowalności z uwzględnieniem stateczności belek podsuwnicowych. Podano wartości współczynników częściowych, graniczne wartości odkształceń i ugięć belek podsuwnicowych. Oddzielnie podano wymagania dla połączeń, łączników, mocowania szyn i konstruowania ich styków.

Eurokod 4

Część 2: Reguły ogólne i reguły dla mostów.Konstrukcją zespoloną norma nazywa element konstrukcyjny z betonu i stali konstrukcyjnej lub formowanej na zimno (tzw. zbrojenie samonośne), połączonych w taki sposób, aby wyeliminować poślizg betonu wzdłuż stali i zapewnić ich pracę jako jednego elementu konstrukcyjnego. Do konstrukcji zespolonych mostowych norma zalicza belki, słupy, płyty, ramy. Funkcję łączników zabezpieczających materiały przed wzajemnym poślizgiem pełnią stalowe łączniki sworzniowe, poddane ścinaniu w płaszczyźnie możliwego poślizgu.

W normie omówiono zasady projektowania i materiały, podając powołania na PN-EN 1992-1-1 i inne części PN-EN 1993. Omówiono analizę konstrukcji, podano zalecenia do jej modelowania, badania stateczności, uwzględniania imperfekcji geometrycznych elementów i połączeń, klasyfikacji przekrojów poprzecznych oraz efektów spowodowanych oddziaływaniami. Omówiono stany graniczne nośności belek i pomostów, słupów zespolonych, ściskanych elementów zespolonych i zespolenia stali i betonu oraz stany graniczne użytkowalności.

W załączniku podano wzory do wyznaczania nośności obliczeniowej i zmęczeniowej łączników z główkami oraz zalecenia konstrukcyjne. Wprowadzono 250 symboli, nie opracowano jeszcze załącznika krajowego.

Eurokod 5

Część 1-1: Postanowienia ogólne – Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków.Część ta traktuje o projektowaniu budynków i obiektów inżynierskich z drewna litego, klejonego warstwowo oraz z materiałów drewnopochodnych łączonych za pomocą kleju lub łączników mechanicznych. Omówiono podstawy projektowania, właściwości materiałowe oraz trwałość. Podano postanowienia odnoszące się do obliczania przekrojów w różnych stanach naprężenia w elementach prostych i  zakrzywionych oraz o zmiennym przekroju.

W rozdziale poświęconym połączeniom elementów drewnianych określono wymagania dotyczące konstruowania i obliczania złączy na: gwoździe, zszywki, śruby, sworznie, wkręty, płytki kolczaste, pierścienie kołnierzowe oraz wkładki zębate. W odniesieniu do elementów o przekrojach złożonych podano postanowienia dotyczące projektowania belek klejonych, kratownic oraz przepon dachowych, stropowych i ściennych z płyt drewnopochodnych mocowanych łącznikami mechanicznymi do drewnianego szkieletu nośnego. W normie zamieszczono także wymagania odnoszące się do projektowania i wykonywania szczegółów konstrukcyjnych.

W trzech załącznikach podano zalecenia do projektowania belek złożonych i słupów wielogałęziowych wykonanych z użyciem łączników mechanicznych i ich pracy grupowej w złączach stal–drewno. W normie wprowadzono 219 symboli oraz zmieszczono załącznik krajowy.

Eurokod 6

Eurokod 6 składa się z czterech części, które są przeznaczone do projektowania murów niezbrojonych, zbrojonych, sprężonych i skrępowanych w budynkach i obiektach budowlanych. Warto od razu dodać, że już Polska Norma własna PN-B-03002:2007 była opracowana z uwzględnieniem zasad przyjętych w Eurokodzie 6, dzięki czemu dla projektantów tych konstrukcji nie będą to normy nowe.

Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych. Część 1-1 składa się z 9 rozdziałów i 10 załączników informacyjnych. Podano w niej podstawy projektowania konstrukcji murowych niezbrojonych lub ze zbrojeniem dodawanym w celu zwiększenia odkształcalności, wytrzymałości lub poprawienia cech użytkowych muru. W odniesieniu do murów sprężonych i skrępowanych podano tylko zasady projektowania, pomijając reguły. Norma dotyczy murów o przekroju poprzecznym większym niż 0,04 m².

W rozdziale 1 podano definicje 63 terminów, wśród których ponad 40 zostało określonych w PN-B-03002:2007. W normie omówiono materiały murowe, z których wznoszone są mury, a więc: elementy murowe ceramiczne i silikatowe, z betonu kruszynowego i komórkowego, z kamienia naturalnego i sztucznego, zaprawy murarskie, beton wypełniający, stal zbrojeniową i sprężającą. Podano zasady określania wytrzymałości charakterystycznej na ściskanie, ścinanie i zginanie oraz właściwości odkształceniowe murów z różnych elementów. W rozdziale dotyczącym analizy konstrukcji podano zasady obliczania elementów konstrukcji, w tym grubości murów obciążonych pionowo, zbrojonych belek murowych, murów poddanych ścinaniu i ścian obciążonych prostopadle do ich powierzchni.

Wzorem wszystkich części Eurokodów omówiono stany graniczne nośności i użytkowalności ścian murowych niezbrojonych obciążonych pionowo i poziomo, murów zbrojonych poddanych zginaniu, osiowemu ściskaniu i ścinaniu oraz murów sprężonych i skrępowanych. Użytkownicy znajdą w normie wymagania konstrukcyjne dotyczące: murów, zbrojenia, połączenia ścian, wykonania bruzd i wnęk w ścianach.

W załącznikach podano m.in.: sposób obliczania mimośrodów obciążenia ścian, współczynniki rozdziału momentów zginających w murach obciążonych prostopadle do powierzchni, zależność długości i wysokości ścian od ich grubości, wzory i wykresy do wyznaczania współczynników redukcyjnych w funkcji smukłości muru i wielkości mimośrodu. W normie wprowadzono 139 symboli oraz zamieszczono załącznik krajowy.

Część 1-2: Reguły ogólne – Projektowanie z uwagi na warunki pożarowe.  Część 1-2 dotyczy projektowania konstrukcji murowych, od których wymaga się zachowania nośności i ograniczenia rozprzestrzeniania się ognia w czasie pożaru. Norma traktuje tylko o biernej ochronie przeciwpożarowej. Jest to norma przeznaczona do stosowania łącznie z: PN-EN 1996-1-1, PN-EN 1996-2, PN-EN 1996-3 i PN-EN 1991-1-2. Są w niej podane tylko wymagania dodatkowe w stosunku do projektowania murów pracujących w temperaturze normalnej.

Podano wymagane właściwości użytkowe oraz wartości obliczeniowe właściwości materiałów, metody oceny konstrukcji w warunkach pożaru, omówiono właściwości mechaniczne materiałów murowych oraz podano procedury projektowania ścian murowych odpornych na działanie ognia, a także określono wymagania konstrukcyjne dla połączeń ścian, instalacji, rur i kabli.

W pięciu załącznikach znajdują się tabelaryczne zestawienia wartości odporności ogniowej ścian murowanych z różnych elementów drobnowymiarowych, metoda uproszczona i zaawansowana obliczeń oddziaływania pożaru na konstrukcje murowe oraz nomogramy ułatwiające wyznaczenie nośności konstrukcji. Podano też osiem przykładów rozwiązań konstrukcyjnych połączeń odpornych na działanie ognia. W normie jest załącznik krajowy z trzema postanowieniami.

Część 2: Wymagania projektowe, dobór materiałów i wykonanie murów.W tej części podano reguły doboru materiałów na mury oraz zasady ich wykonania. Omówiono czynniki wpływające na trwałość muru, dobór drobnowymiarowych elementów murowych, zapraw murarskich, zalecenia odnoszące się do wykonania murów, rozstawu dylatacji pionowych i poziomych. Norma formułuje zalecenia dotyczące odbioru, transportu, składowania materiałów, przygotowania materiałów, dopuszczalnych odchyłek kształtu i wymiarów, konserwacji i ochrony murów w czasie ich wznoszenia.

W załącznikach podano klasyfikację ekspozycji muru na lokalne czynniki klimatyczne i środowiskowe oraz zalecenia doboru materiałów, z których mur powinien być wykonany w danym środowisku.

Część 3: Uproszczone metody obliczania murowych konstrukcji niezbrojonych.W tej części podano uproszczone metody obliczania ścian murowych niezbrojonych poddanych: obciążeniom pionowym i działaniu wiatru lub nacisku gruntu, obciążeniom skupionym tylko obciążeniom poziomym prostopadłym do ich powierzchni.

W czterech załącznikach podano metody uproszczonego określania wytrzymałości charakterystycznej muru i obliczania niezbrojonych ścian murowych budynków o wysokości do trzech kondygnacji lub obciążonych tylko prostopadle do ich powierzchni.

Uwagi końcowe

Omawiając poszczególne części, pominąłem celowo informacje, że do opublikowanych norm są opracowywane w komitetach technicznych odpowiednie zmiany i poprawki. Niektóre poprawki AC (tworzone w komitetech technicznych) zostały włączone do PN-EN, jeśli np. ukazały się przed zakończeniem opracowywania polskich wersji Eurokodów. W przeciwnym razie są one publikowane oddzielnie i udostępniane w PKN. Jest ich wiele, a wprowadzane korekty są ważkie i byłoby nieostrożnością zastosować normę bez uwzględnienia poprawek do niej. W tablicy 2 podaję wykaz zmian i poprawek, które się ukazały do 30 września 2010 r., a nie zostały włączone do norm. W drugiej połowie września 2010 r. PKN opublikował oddzielnie 40 załączników krajowych NA do poszczególnych części. Imienny wykaz został przedstawiony przez dyrektora Janusz Opiłkę w nr. 11/2010 „IB” na str. 34–36. Użytkownicy norm, którzy nabyli Eurokody wcześniej bez załączników NA, mogą je teraz dokupić. 

Przedstawione omówienie Eurokodów nie jest wystarczające do pełnej oceny zawartości poszczególnych części ani nawet do poznania ich wzajemnych zależności. Nie sprzyja temu wprowadzona numeracja norm. Wszystkie części są pogrupowane w 17 pakietów przeznaczonych do projektowania obiektów budowlanych z różnych materiałów, a PN-EN 1990, PN-EN 1991 oraz PN-EN 1997 i PN-EN 1998 są przewidziane jako uzupełnienie pakietów materiałowych. W tym miejscu chciałbym skierować apel do krajowych komitetów technicznych, aby rozważyły możliwość wprowadzenia wszystkich poprawek do odpowiednich norm. Będzie to korzystne dla zainteresowanych, tym bardziej że komitety reprezentują ich interesy i pracują na ich konto. Wydaje mi się, że jest to obecnie łatwe, bo wszystkie normy są w postaci elektronicznej i są drukowane na zamówienie. Użytkownicy otrzymywaliby normy aktualne bez potrzeby śledzenia każdy odzielnie zmian i ślęczenia nad ich wprowadzaniem do norm. Nie mogą tego uniknąć, bo rozporządzenie Ministra Infrastruktury powołuje Eurokody w postaci niedatowanej, a to oznacza, że powołanie rozciąga się na wszystkie kolejne zmiany i poprawki, które są i które się pojawią. Uff!

mgr inż. Witold Ciołek