Wybrane zasady projektowania tras rowerowych w miastach i ich okolicach

Zainteresowanie korzystaniem z roweru i znaczenie ruchu rowerowego w systemie transportowym polskich miast rośnie z roku na rok. Rowery są wykorzystywane do wykonywania bezpośrednich podróży między źródłami i celami ruchu, ale także są ważną częścią podróży łączonych [1], np. w Warszawie udział ruchu rowerowego w podróżach wykonywanych środkami transportu w latach 2015−2019 podwoił się [2]. Na niektórych trasach udział ruchu rowerowego jest wyjątkowo dość duży. Na moście Świętokrzyskim w Warszawie aż 20% natężenia ruchu to ruch rowerowy.

Fot. stock.adobe/flyinger

Rozwój ruchu rowerowego nie idzie w parze z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu. Zauważalna jest poprawa bezpieczeństwa w grupie zmotoryzowanych użytkowników dróg. W latach 2010−2018 miało miejsce zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych średnio w roku o 3,1%. Natomiast w przypadku ruchu rowerowego w tym samym okresie zmniejszenie wyniosło tylko 0,4% [3]. W Holandii i Belgii, w krajach z dużym udziałem ruchu rowerowego, odnotowano nawet zwiększenie liczby ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów, średnio w roku na poziomie 1–2%. W Polsce, biorąc pod uwagę dynamikę wzrostu ruchu rowerowego i słabą jakość infrastruktury, można się spodziewać zwiększenia liczby zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów, a także wzrostu liczby ofiar śmiertelnych. Dotyczy to zwłaszcza miast. W Warszawie w 2015 r. odnotowano 134 wypadki z udziałem rowerzystów, a cztery lata później już 197 wypadków [4]. Warto zauważyć, że rośnie także liczba wypadków rowerzysta – pieszy oraz rowerzysta – rowerzysta.

Promowanie i zachęcanie społeczeństwa do korzystania z rowerów powinno się wiązać z przyjęciem odpowiedzialności za użytkowników korzystających z infrastruktury dla rowerów. Konieczne jest zapewnienia odpowiedniej podaży tras dla rowerów, dobrze zaplanowanych, zaprojektowanych i utrzymywanych, a to z kolei wymaga, żeby zarządcy dróg i projektanci dysponowali standardami technicznymi, które kompleksowo ujmowałyby problematykę projektowania infrastruktury dla ruchu rowerów. Tymczasem brak jednolitego prawa, w tym aktów wykonawczych do ustaw. W 2011 r. znowelizowano ustawę [5], dostosowując jej zapisy do obowiązujących aktów prawa międzynarodowego [6, 7], ale nie nastąpiła nowelizacja ustawy [8] i odpowiednich aktów wykonawczych [9]. W 2015 r. aktualizowano tylko część aktów normatywnych. Sytuacja wymusiła powstawanie przepisów lokalnych [10, 11, 12]. Często jednak jakość tych opracowań była niedostateczna lub nie były one na tyle kompleksowe i uniwersalne, aby przejąć rolę ogólnopolskich przepisów projektowania, umożliwiających zorganizowanie spójnej i o jednolitym standardzie sieci tras dla rowerów.

W obecnie stosowanych przepisach techniczno-budowlanych brak jest m.in. powiązania podstawowych wymagań dotyczących kształtowania tras z funkcją trasy i z prędkością do projektowania. Dotyczy to np. zasad określania minimalnych wartości promieni krzywych w planie i profilu podłużnym czy poszerzeń na łukach w planie. Przepisy nie regulują także takich zagadnień, jak: zasady projektowania skrajni, widoczność na zatrzymanie, widoczność na skrzyżowaniu, separacja użytkowników itd. Szansę na przełom stwarza inicjatywa Ministra Infrastruktury [13], w ramach której opracowywane są wzorce i standardy projektowe dotyczące infrastruktury przeznaczonej do ruchu rowerów w podziale na: Planowanie (WRD-42-1), kształtowanie geometryczne (WRD-42-2), Katalog typowych rozwiązań (WRD-42-3) oraz wytyczne dotyczące skrajni drogowej, także dotyczące infrastruktury rowerowej (WRD-21). Wstępne wersje tych dokumentów zostały opracowane i poddane konsultacjom społecznym w 2021 r. Prace nad wersjami końcowymi trwają. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące projektowania infrastruktury przeznaczonej do ruchu rowerów, ważne z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu jej użytkowania.

W dalszej części artykułu:

• Prędkość do projektowania na trasach dla rowerów.
• Projektowanie tras rowerowych – skrajnie.
• Łuki w planie.
• Projektowanie tras rowerowych. Separacja ruchu i niwelowanie różnic prędkości.
• Widoczność na trasach dla rowerów.

Cały tekst znajdziesz w numerze 7/8/2022 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”

dr inż. Andrzej Brzeziński Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Lądowej

mgr inż. Karolina Jesionkiewicz-Niedzińska Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Lądowej

Literatura
1. A. Brzeziński, K.M. Jesionkiewicz-Niedzińska, Travel models for corridors of metropolitan areas served by railways, „Archives of Civil Engineering” 62 (4/1), 2016, http://doi.org/10.1515/ace-2015-0094.
2. Warszawski raport rowerowy 2019, Biuro Polityki Mobilności i Transportu, Urząd m.st. Warszawy, Warszawa 2020.
3. How safe is walking and cyclingin Europe?, ETSC, January 2020.
4. Raport o stanie bezpieczeństwa drogowego w Warszawie 2019, Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie.

5. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2018 r. poz. 1990 z późn. zm.).
6. Konwencja o ruchu drogowym, Wiedeń 1968 .
7. Konwencja o ruchu drogowym, protokół w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz akt końcowy, Genewa 1949.
8. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
9. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.
10. Standardy projektowe i wykonawcze dla systemu rowerowego w m.st. Warszawie, załącznik do zarządzenia nr 5523/2010 Prezydenta m.st. Warszawy, Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, Biuro Drogownictwa i Komunikacji, 2010.
11. Standardy projektowe i wykonawcze dla infrastruktury rowerowej województwa dolnośląskiego, załącznik do uchwały nr 4710/V/17 Zarządu Województwa Dolnośląskiego, Instytut Rozwoju Terytorialnego, Wrocław 2017.
12. Wytyczne do planowania, projektowania i utrzymania dróg rowerowych w Łodzi, załącznik do uchwały Rady Miejskiej w Łodzi nr XLI/813/08, Urząd Miasta Łodzi, 2009.
13. „Analiza jakości technicznej projektów drogowych współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej wraz z rekomendacjami optymalizacji i szczegółowymi warunkami technicznymi projektowania, realizacji, eksploatacji i utrzymania dróg publicznych” (kwiecień 2018 – kwiecień 2020).
14. Uchwała nr 1/2021, Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Warszawa 2021.

>>> Czy tylko nawierzchnie asfaltowe sprzyjają aktywnemu wypoczynkowi na rowerze?

>>> Rowerowa autostrada powstaje w Wiedniu

>>> Nawierzchnie dróg rowerowych

>>> Powstanie kładka pieszo-rowerowa przez Wisłę

Sprawdź: Produkty budowlane