Wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wymaga posiadania odpowiednich uprawnień budowlanych. Rodzaje i specjalności, dla jakich wydawane są takie uprawnienia decydują o zakresie prac projektowych lub robót budowlanych, które można wykonywać.
Rodzaje i specjalności uprawnień budowlanych, jakie można uzyskać na terenie Polski określa ustawa Prawo budowlane oraz rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Rodzaje i specjalności tych uprawnień decydują o zakresie prac projektowych lub robót budowlanych, które ma prawo wykonywać posiadająca je osoba. Uprawnienia budowlane w Polsce nadawane są przez dwa oddzielne samorządy zawodowe: Polską Izbę Inżynierów Budownictwa (dalej: PIIB) oraz Izbę Architektów Rzeczpospolitej (dalej: IARP). Izby te zrzeszają też osoby posiadające dane uprawnienia.
>>> Jak zdobyć uprawnienia budowlane w 2022 roku?
Fot. stock.adobe/stockphoto mania
Uprawnienia konstrukcyjno-budowlane
Uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania konstrukcji obiektu lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji oraz architektury obiektu;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania konstrukcji obiektu lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji obiektu, o kubaturze do 1000 m3 oraz:
- wysokości do 12 m nad poziomem terenu, do 3 kondygnacji nadziemnych i o wysokości kondygnacji do 4,8 m,
- posadowionego na głębokości do 3 m poniżej poziomu terenu, bezpośrednio na stabilnym gruncie nośnym,
- przy rozpiętości elementów konstrukcyjnych do 6 m i wysięgu wsporników do 2 m,
- niezawierającego elementów wstępnie sprężanych na budowie,
- niewymagającego uwzględniania wpływu eksploatacji górniczej.
Uprawnienia mostowe
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:
- drogowy obiekt inżynierski w rozumieniu przepisów o drogach publicznych,
- kolejowy obiekt inżynieryjny: most, wiadukt, przepust, ściany oporowe, tunele liniowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie.
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej do projektowania bez ograniczeń uprawniają również do obliczania światła mostów i przepustów;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:
- jednoprzęsłowy obiekt mostowy, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych lub przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, o przęśle wykonanym z zastosowaniem prefabrykatów i rozpiętości do 21 m, posadowiony na stabilnym gruncie,
- przepust.
Uprawnienia drogowe
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:
- droga w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów,
- droga dla ruchu i postoju statków powietrznych oraz przepust;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:
- droga klasy: lokalna i dojazdowa oraz droga wewnętrzna, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów,
- droga na terenie lotniska, nieprzeznaczona dla ruchu i postoju statków powietrznych.
Uprawnienia kolejowe
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej w zakresie kolejowych obiektów budowlanych:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyłączeniem kolejowych obiektów inżynieryjnych, sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych przeznaczonych dla kolei oraz urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle kolejowe w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyjątkiem linii kolejowych przystosowanych do prędkości większych niż 200 km/h.
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej w zakresie sterowania ruchem kolejowym:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym w zakresie urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, w zakresie urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyjątkiem stacji wyposażonych w ponad 50 rozjazdów i linii kolejowych w zakresie blokad samoczynnych.
>>> Dom do 70 m2 bez formalności i kierownika budowy
>>> Najczęstsze błędy kierowników budów
>>> Powołanie kierownika budowy po nowelizacji Prawa budowlanego
Uprawnienia hydrotechniczne
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej hydrotechnicznej:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w zakresie morskich budowli hydrotechnicznych oraz budowli hydrotechnicznych tymczasowych i stałych, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie, oraz przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w zakresie budowli hydrotechnicznych IV klasy ważności, a w przypadku budowli morskich IV klasy chronionego obszaru, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie, oraz przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie.
Uprawnienia wyburzeniowe
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej wyburzeniowej bez ograniczeń uprawniają do projektowania robót rozbiórkowych lub kierowania tymi robotami budowlanymi, związanymi z użyciem materiałów wybuchowych.
Uprawnienia telekomunikacyjne
Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, w zakresie telekomunikacji przewodowej wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną oraz telekomunikacji bezprzewodowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną, w odniesieniu do obiektu budowlanego, takiego jak lokalne linie i instalacje.
Uprawnienia sanitarne
Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci i instalacje cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami i instalowaniem tych urządzeń dla obiektów budowlanych o kubaturze do 1000 m3.
Uprawnienia elektryczne
Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne, w tym kolejowe, trolejbusowe i tramwajowe sieci trakcyjne, sieci trakcyjne metra, wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi zasilania, w tym kolejowej, trolejbusowej i tramwajowej sieci trakcyjnej, sieci trakcyjne metra oraz elektrycznego ogrzewania rozjazdów;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami o napięciu do 1 kV w obiektach budowlanych o kubaturze do 1000 m3.
Uprawnienia architektoniczne
Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej:
1) bez ograniczeń – uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu;
2) w ograniczonym zakresie – uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m3 w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.);
- rozporządzenie z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. z 2019 r. poz. 831).
Katarzyna Czajkowska-Matosiuk
