Wybór ogrodzenia

Na początek kilka uwag natury ogólnej. W myśl obowiązujących przepisów ogrodzenie działki nie może przekraczać granic wytyczonych przez geodetę. Część ogrodzenia wykonana w granicy działki sąsiedniej może być inwestycją podjętą wspólnie z sąsiadem. Należy wówczas wcześniej ustalić podział kosztów i rodzaj ogrodzenia pasujący do architektury sąsiednich zabudowań. Budowa ogrodzeń nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, ale zgodnie z Prawem budowlanym w pewnych sytuacjach inwestor jest zobowiązany zgłosić zamiar budowy ogrodzenia do starostwa. Dotyczy to inwestycji polegającej na budowie ogrodzenia o wysokości przekraczającej 2,20 m, a także ogrodzenia od strony dróg, ulic, placów kolejowych i innych miejsc publicznych (art. 30 ust. 1 pkt 3 ustawy). Przed rozpoczęciem budowy ogrodzenia należy sprawdzić plan zagospodarowania przestrzennego, gdyż w niektórych miejscach w odniesieniu do ogrodzeń mogą obowiązywać wynikające z niego zakazy lub nakazy. Ograniczenia takie mogą wynikać np. z przepisów ochrony konserwatorskiej i narzucać rodzaj materiałów, z jakich może (lub nie może) być wykonane ogrodzenie, a także kształt czy wysokość ogrodzenia. Ograniczenia dotyczące budowy ogrodzenia mogą też narzucać przepisy o ochronie środowiska, np. zakaz budowy ogrodzenia z konkretnego materiału.

Do niedawna najpopularniejszym aczkolwiek niezbyt wyszukanym rodzajem ogrodzenia było ogrodzenie wykonane z siatki stalowej. Popularność tego rozwiązania wynikała zarówno z niskiej ceny materiału, jak i bardzo ubogiej oferty rynkowej w zakresie materiałów ogrodzeniowych. Obecnie oferta ta jest bardzo bogata i jedynym ograniczeniem w wyborze odpowiedniego rozwiązania może być kwestia finansowa. Pewnym kompromisem pomiędzy ceną i estetyką jest wykonanie frontowej części ogrodzenia z zastosowaniem eleganckich i drogich materiałów, podczas gdy mniej reprezentacyjne części posesji mogą być ogrodzone siatką.

 

Siatki ogrodzeniowe są produkowane ze stalowego drutu ocynkowanego lub powlekanego warstwą tworzywa. Siatka powlekana nie wymaga konserwacji, natomiast siatkę ocynkowaną po pewnym czasie trzeba zabezpieczyć lakierem ochronnym. Oczka siatki o wymiarach 5 x 5 cm lub 6 x 6 cm mogą tworzyć układ diagonalny lub prosty. Siatki ogrodzeniowe są sprzedawane w rulonach o długości od 15 do 25 m i wysokości od 1 do 2 m. Siatkę rozciąga się pomiędzy słupkami wykonanymi najczęściej z metalowych rur o przekroju okrągłym lub kwadratowym.

Rury te są zamknięte od góry, aby woda opadowa nie dostała się do ich wnętrza. Pomiędzy skrajnymi słupkami u góry i u dołu rozpina się linki stalowe, naciągane za pomocą specjalnych napinaczy. Do tych linek mocuje się siatkę ogrodzeniową. Przed rozpięciem siatki pomiędzy słupkami wykonuje się na powierzchni terenu niską podmurówkę, której zadaniem jest oddzielenie dolnej krawędzi siatki od powierzchni terenu. Zabezpiecza to siatkę przed wrastaniem trawy w jej oczka. Podmurówkę można wykonać z betonu wylanego do wcześniej przygotowanej formy. Nieco droższym, lecz wygodniejszym rozwiązaniem jest zakup gotowych prefabrykatów betonowych i ustawienie ich pomiędzy słupkami na wyrównanym gruncie. Gotowe prefabrykaty występują najczęściej w postaci belek o przekroju dwuteowym wysokości około 50 cm. Prefabrykowane podmurówki betonowe mogą być barwione lub imitować kamień naturalny.

Obecnie bardzo popularne jest ogrodzenie z paneli stalowych lub aluminiowych. Panele są gotowymi elementami ogrodzeniowymi wykonanymi z pionowo ułożonych płaskowników lub prętów połączonych poziomymi wzmocnieniami. Od góry pręty mogą być zakończone elementami dekoracyjnymi. Panele mocuje się do ustawionych wcześniej słupków. Panele i słupki mogą być wykonane z tego samego materiału i w tym samym stylu, sprzedawane są wówczas w kompletach. Innym rozwiązaniem jest zamocowanie paneli do prefabrykowanych słupków betonowych.

Bardzo elegancko wyglądają przęsła kute ręcznie ze stali lub żeliwa, często bogato zdobione. Jest to jednak rozwiązanie dość drogie.

Efektownym rozwiązaniem jest niski murek ogrodzeniowy wykonany z kamieni polnych lub otoczaków, połączonych zaprawą cementową i uzupełniony przęsłami z drewnianych sztachet rozpiętych pomiędzy wymurowanymi z kamieni słupkami. Podmurówki i słupki można także wykonać z cegły klinkierowej lub silikatowej, przy czym cegły silikatowe należy dodatkowo zaimpregnować środkiem hydrofobowym ze względu na ich dużą nasiąkliwość.

 

Do wykonania słupków i podmurówki można również wykorzystać betonowe kształtki zw. puzlami, które swym wyglądem imitują bloki piaskowca. Kształtki łączy się ze sobą bez użycia zaprawy za pomocą odpowiednio wyprofilowanych zamków. Tworzą one formę, którą zalewa się betonem i w efekcie powstaje konstrukcja stabilna, trwała i estetyczna. Słupki tworzone za pomocą kształtek należy dodatkowo zbroić w narożach prętami zbrojeniowymi. Zarówno słupki, jak i murki wykonane z kształtek zwieńcza się specjalnymi elementami systemowymi.

Przestrzeń pomiędzy słupkami można wypełnić przęsłami stalowymi lub drewnianymi sztachetami.

Ogrodzenie można wykonać również z prefabrykowanych paneli betonowych, wsuwanych w pionowe bruzdy
w słupkach. Panele mogą być pełne, półpełne lub ażurowe i mogą posiadać różnorodną kolorystykę. W handlu spotyka się panele betonowe o wysokości od 50 do 300 cm i długości od 200 do 260 cm.

Znacznie lżejsze są panele wykonane z PVC.

Produkowane są w bogatej gamie kolorystycznej. Są mrozoodporne i odporne na oddziaływanie promieniowania słonecznego. W handlu są oferowane w zestawach ze słupkami, które często od wewnątrz są dodatkowo wzmacniane profilami stalowymi. Panele z PVC mogą mieć różne rozmiary. Ich długość waha się od 150 do 230 cm, a wysokość od 80 do180 cm. Montaż ogrodzenia jest łatwy i polega na połączeniu paneli ze słupkami za pomocą metalowych kotew lub przez wsunięcie paneli do rowków wyprofilowanych na obrzeżach słupków.

Tradycjonalistom można zaoferować ogrodzenie z drewnianych sztachet lub paneli. Bogata oferta rynkowa stwarza możliwość wykonania estetycznych ogrodzeń drewnianych. Drewniane panele mają wysokość od 80 do 190 cm,
a ich długość waha się od 100 do 180 cm. Górna krawędź paneli drewnianych może być ukształtowana płasko lub w formie łuku wypukłego albo wklęsłego.

Ogrodzenia buduje się również z połówek bali drewnianych ustawionych pionowo jeden przy drugim lub połączonych tak, że tworzą ukośną kratę. Należy pamiętać, że płoty drewniane wymagają solidnego zabezpieczenia przed działaniem czynników atmosferycznych, szkodników i grzybów.

Ciekawym rozwiązaniem są ogrodzenia murowane. Ze względu na duży ciężar wymagają jednak wykonania odpowiednio wytrzymałego fundamentu. Materiał, z którego można wykonać takie ogrodzenie, może być bardzo różnorodny. Popularnym rozwiązaniem są mury z kamienia lub cegły. Budowę rozpoczyna się od wykonania wykopu pod fundament o głębokości 40–100 cm w zależności od wysokości muru i od rodzaju materiału, jaki zostanie użyty do jego budowy. W wykopie o szerokości około 20 cm umieszcza się 20–30-centymetrową warstwę drenażową z grubego żwiru lub tłucznia. Na tej warstwie tworzy się betonowy fundament. Po stwardnieniu betonu można rozpocząć budowę muru, rozpoczynając od narożnika. Jeśli będzie to mur kamienny, bezpośrednio na fundamencie lub na warstwie izolacyjnej powinny być ułożone kamienie największe. Kolejne warstwy muszą być układane zgodnie z zasadami wykonywania murów, to znaczy mijankowo na zaprawie cementowej. W podobny sposób wykonuje się mur z bloków kamiennych, cegieł, pustaków lub bloczków betonowych. Po wzniesieniu muru i stwardnieniu zaprawy spoiny należy wypełnić mrozoodporną zaprawą do spoinowania.

Mur można również wykonać z betonu zbrojonego prętami stalowymi. Mur taki również wymaga fundamentu odpowiednio zagłębionego w ziemi zależnie od wysokości i szerokości ogrodzenia. Po stwardnieniu fundamentu wykonuje się na nim szalunek, który wypełnia się betonem. Beton należy układać warstwami o grubości około 10 cm. Po zastygnięciu betonu szalunek należy usunąć, a mur w okresie dojrzewania betonu regularnie zwilżać wodą, aby uniknąć spękania betonu. Płaszczyznę tak wykonanego muru można wykończyć płytkami elewacyjnymi lub otynkować.

 

Zasadniczym elementem każdego ogrodzenia są bramy. Brama powinna tworzyć z ogrodzeniem estetyczną całość. Konstrukcja nośna skrzydła bramy wykonana jest najczęściej w formie ramy ze stali lub aluminium. Ramę wypełnia się prętami lub panelami stalowymi, drewnianymi lub z PVC. Krawędź górna skrzydła może być prosta lub wyprofilowana łukowo. W skrzydłach bramy montowane są często rozmaite elementy zdobne.

W praktyce spotyka się bramy rozwierane lub przesuwne. Bramy rozwierane składają się z jednego lub dwóch skrzydeł, otwieranych zazwyczaj do środka posesji. Kąt otwarcia skrzydła może wynosić od 90 do180°. Zazwyczaj w bramach rozwieranych stosuje się symetryczny podział skrzydeł, niekiedy jednak spotyka się bramy, w których występuje podział niesy-metryczny. Bramy rozwierane mogą być otwierane ręcznie lub automatycznie za pomocą siłowników. Jedna część siłownika jest przymocowana do słupka, druga do skrzydła bramy. Można stosować siłowniki hydrauliczne lub elektryczne. Napęd mocuje się zazwyczaj do słupka. Automatyka bramy składa się z programatora elektronicznego i fotokomórki lub listwy reagującej na nacisk, które zabezpieczają przed przytrzaśnięciem. Do awaryjnego otwierania bramy na wypadek awarii zasilania lub napędu służą klucze odłączające napęd.

Brama przesuwna składa się zazwyczaj z jednego skrzydła, które porusza się wzdłuż prostego fragmentu ogrodzenia. W przypadku gdy niemożliwe jest zamontowanie bramy jednoskrzydłowej, można umieścić obok siebie dwie węższe bramy otwierające się w przeciwne strony. Innym rozwiązaniem są bramy panelowe, złożone z kilku segmentów zachodzących za siebie podczas otwierania, lecz bramy te spotyka się w handlu bardzo rzadko.

Bramy przesuwne mogą być samonośne lub poruszać się po szynie. W bramach samonośnych mechanizmem jezdnym są rolki teflonowe, zamontowane u dołu i u góry słupka prowadzącego. Brama przesuwa się po nich, nie dotykając ziemi. Skrzydło bramy jest zawieszone nad progiem wjazdu i nie wymaga dodatkowego podparcia. Samonośna konstrukcja bramy gwarantuje jej płynną i bezawaryjną pracę. Ponieważ brama zawieszona jest nad wjazdem, dlatego wszelkie zanieczyszczenia lub śnieg nie utrudniają jej użytkowania, co niestety ma miejsce w bramach szynowych.

Bramy szynowe poruszają się po szynie, której długość jest równa podwójnej długości skrzydła. Mankamentem tego rozwiązania jest konieczność czyszczenia szyny ze śniegu, lodu i zanieczyszczeń, które mogą spowodować unieruchomienie bramy. W przypadku bram szynowych zaleca się stosować szynę podgrzewaną za pomocą kabla grzewczego, aby uchronić mechanizm jezdny przed zamarznięciem w zimie.

Decyzja o wyborze bramy zależy od możliwości technicznych, ukształtowania terenu i oczywiście od gustu i upodobań inwestora. Jeżeli rozważa się wybór bramy przesuwnej, należy wcześniej sprawdzić, czy jest miejsce na swobodne jej otwarcie. W przypadku bramy dwuskrzydłowej należy pamiętać, że brama powinna otwierać się do wewnątrz posesji. Nie zawsze jest to jednak możliwe. W przypadku gdy brama musi otwierać się na zewnątrz, konieczne jest odpowiednie miejsce umożliwiająca bezpieczne otwarcie bramy, aby nie uszkodzić pojazdu czekającego na wjazd. Przestrzeń potrzebna do swobodnego otwarcia bramy przy symetrycznym podziale skrzydeł wynosi 1/2 szerokości światła otworu montażowego.

 

Obok bramy zazwyczaj znajduje się także furtka. W przypadku zastosowania bramy przesuwanej furtka powinna być umieszczona po tej stronie ogrodzenia, która nie zostanie zasłonięta otwartym skrzydłem bramy. Przy furtce z reguły montuje się domofon, który współpracuje z zamkiem elektromagnetycznym furtki i pozwala na jej zdalne otwieranie.

W celu efektywnego zabezpieczenia stalowych bram i furtek przed korozją poddaje się je procesowi cynkowania ogniowego. Jest to najlepsza metoda zabezpieczenia stali przed korozją, o wiele lepsza niż cynkowanie galwaniczne czy malowanie farbami podkładowymi. Tak zabezpieczony podkład pokrywa się lakierem proszkowym, co gwarantuje długoletnie użytkowanie wyrobu.

Oprócz ogrodzeń zewnętrznych wykonuje się często również rozmaite ogrodzenia wewnętrzne. Oddzielają one na przykład ogródek warzywny od części rekreacyjnej, wytyczają ciągi spacerowe lub umacniają skarpy. Można je wykonać na różne sposoby. Jednym z nich jest wykorzystanie betonowych donic (gazonów). Występują one w różnorodnej kolorystyce i rozmaitych kształtach. Można je łączyć ze sobą lub ustawiać jedna na drugiej z niewielkim przesunięciem, tworząc malownicze murki dowolnych kształtów. Po wypełnieniu ziemią uzyskują stabilność ścianki murowanej. W handlu dostępne są również kształtki z betonu keramzytowego, z których można budować murki i przegrody akustyczne. Kształtki te mogą mieć przekrój prostokąta lub z jednej strony są płaskie, a z drugiej półokrągłe. Mogą też być wyposażone w wyprofilowane po bokach zaczepy, które umożliwiają stabilne połączenie kształtek, dzięki czemu zbudowany z nich mur zyskuje dużą stabilność. Półokrągłe części elementów można wysunąć z lica muru i po wypełnieniu ziemią posadzić w nich rośliny.

Ogrodzenia wewnętrzne można także wykonać w formie drewnianej lub betonowej palisady. W sklepach ogrodniczych można nabyć gotowe palisady drewniane impregnowane ciśnieniowo o rozmaitej wysokości. Wysokie palisady kupuje się jako komplet pojedynczych słupków zaostrzonych u dołu, natomiast niskie występują w postaci segmentów połączonych taśmą stalową. Palisady betonowe wykonuje się z betonowych słupków o wysokości od 40 do 130 cm. Mają one przekrój okrągły, kwadratowy, prostokątny lub trójkątny. Słupki okrągłe posiadają często jednostronne podcięcie w kształcie półksiężyca, dzięki temu układając je obok siebie, uzyskuje się lity murek.

Efektownie prezentują się murki oporowe ułożone z kamieni. Bez stosowania zaprawy można zbudować ściankę o wysokości do 80 cm, wyższa może nie mieć wystarczającej stabilności. Grubość murka powinna odpowiadać 1/3 jego wysokości. Budowę murka poprzedza ułożenie w wykopie o niewielkiej głębokości podwaliny z kamieni o szerokości równej podstawie murka i grubości 10–20 cm. Na podwalinie układa się kolejne warstwy z mniejszych kamieni, starając się zachować układ mijankowy. W co drugiej lub co trzeciej warstwie należy umieszczać kamienie o szerokości odpowiadającej grubości murka. Długie i wąskie kamienie w tych warstwach dobrze jest ułożyć tak, żeby ich końce wbiły się w skarpę. Kamienie te spełniają funkcję kotew stabilizujących murek.

 

§ 41.

1. Ogrodzenie nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt.
2. Umieszczanie na ogrodzeniach, na wysokości mniejszej niż 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów jest zabronione.
3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą ogrodzeń wewnętrznych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

§ 42.
1. Bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki.
2. Furtki w ogrodzeniu przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej nie mogą utrudniać dostępu do nich osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich.

§ 43. Szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4 m, a w przypadku zastosowania furtki jej szerokość powinna być nie mniejsza niż 0,9 m, przy czym na drodze pożarowej szerokości te regulują przepisy odrębne dotyczące ochrony przeciwpożarowej.