Zmiany dotyczące wymagań cieplnych budynków – NOWY STANDARD ROCKWOOL

Budynki są największym użytkownikiem końcowej energii, zużywają jej prawie 40%. Przemysł korzysta z około 30%, transport pochłania około 20%. Liczne opracowania wykazują, że nie tylko w nowych państwach członkowskich UE, ale i w krajach o długiej tradycji wymagań energetycznych nadal istnieje spory potencjał, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na energię końcową w nowych budynkach bez dodatkowych kosztów dla użytkowników fi nalnych. Obowiązujące w Polsce do końca 2008 r. warunki ochrony cieplnej z marca 1999 r. są dalekie od optimum ekonomicznego jakie stanowią maksymalne korzyści z przeprowadzonych inwestycji i oszczędności kosztów zużycia energii.

 

Wymagania Dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków były jedną z istotnych przyczyn powodujących prace nad nowelizacją rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wzrost kosztów utrzymania obiektów budowlanych głównie za sprawą rachunków za ogrzewanie, ale też bezpieczeństwo energetyczne Polski i działania ekologiczne mające na celu zmniejszenie emisji CO2 to czynniki, jakie spowodowały zaostrzenie minimalnych wymagań dotyczących izolacyjności cieplnej przegród. Długotrwałe i burzliwe prace nad przepisami dotyczącymi standardu energetycznego budynków i metodologii obliczania charakterystyki energetycznej były prowadzone wraz z pracami nad zmianą rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W rezultacie działania te zakończyły się podpisaniem przez Ministra Infrastruktury 6 listopada 2008 r. nowelizacji rozporządzenia. Ostateczne zmiany zostały zaakceptowane 17 grudnia 2008 r. Nowe przepisy weszły w życie od 1 stycznia 2009 r. co powoduje, że każda osoba związana z branżą budowlaną miała niewiele czasu na zapoznanie się ze zmianami. Dla każdego projektanta pakiet zmian, jakie podaje nowelizacja warunków technicznych zawartych w Dz. U. Nr 201, poz. 1238 stanowi przepisy, z którymi wcześniej czy później musi się zetknąć.

 

Fot. Okładka broszury „Kierunek energooszczędność”

 

Aby ilość energii cieplnej potrzebnej do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie przewidziano dwie alternatywne metody, pozwalające spełnić to wymaganie w nowoprojektowanych jak i przebudowywanych budynkach. Pierwsza polega na takim zaprojektowaniu przegród w budynku, aby wartości współczynników przenikania ciepła U przegród zewnętrznych, okien, drzwi oraz technika instalacyjna odpowiadały wymaganiom izolacyjności cieplnej. Druga to zaprojektowanie budynku pod kątem zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną. Polega ona na zbilansowaniu energii (nazwanej w rozporządzeniu EP) do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia i oświetlenia wbudowanego, wyliczonej dla projektowanego obiektu, która nie może przekroczyć wartości granicznych w zależności od współczynnika kształtu budynku A/V. Maksymalne wartości U i EP zawarte są w nowym rozporządzeniu i od projektanta zależy, którą opcję wybierze przy projektowaniu budynku. Dotychczas wartość wskaźnika sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku E0 była wyliczana wg PN-B-02025:2001, a po wejściu w życie nowelizacji warunków technicznych, według metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku (Dz. U. Nr 201, poz. 1240). Maksymalne wartości EP rocznego wskaźnika obliczeniowego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną są określone w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zależności od przeznaczenia budynku tak, aby obudowa budynku oraz urządzenia umożliwiały uzyskanie zakładanej jakości środowiska w pomieszczeniu przy racjonalnym zużyciu energii do ogrzewania i chłodzenia oraz energii elektrycznej.

 

Zasadniczą zmianą rozporządzenia jest wymaganie współczynnika przenikania ciepła U(max), tam gdzie dotychczas była wartość Uk(max), czyli współczynnik przenikania ciepła przegród z uwzględnieniem liniowych mostków cieplnych. Metodę wyliczania Uk podawał załącznik krajowy NA normy PN-EN ISO 6946:1999, ale po zastąpieniu jej normą z 2004 r. usunięto go. W aktualnej normie z 2008 r. znajdują się tylko metody na wyliczanie U oraz skorygowanego współczynnika Uc. Z wykazu Polskich Norm przywołanych w rozporządzeniu uchylono normę PN-EN ISO 6946 bez podania innej metody obliczeniowej. Przy określeniu wymagań dla przegród na maksymalne wartości U w tym wypadku projektanci będą mieli znacznie ułatwione zadanie.

 

Po wielu latach wracają wymagania dla współczynników przenikania ciepła U dla przegród w budynkach zamieszkania zbiorowego i są one identyczne jak dla domów jednorodzinnych. Nie będzie już miał znaczenia typ przegrody (wielo- czy jednowarstwowa) oraz przeznaczenie obiektu (mieszkalny, użyteczności publicznej, magazynowy, gospodarczy itp.). W tym wypadku maksymalne wartości współczynnika U (przy temperaturze w pomieszczeniu powyżej 16°C) zostały ujednolicone do wartości U≤0,3 W/(m²K) bez względu na to czy w ścianie są otwory okienne i drzwiowe. W ogrzewanym budynku produkcyjnym wymaganą wartością U dla ścian z oknami było U<0,55 W/(m²K), a od 1 stycznia 2009 roku będzie to wartość U≤0,3 W/(m²K). Istotną zmianą w stosunku do współczynników przenikania ciepła przegród U jest obniżenie ich wartości o ok 20 % dla dachów, stropodachów i stropów pod nieogrzewanymi poddaszami lub przejazdami. Jest to najmniejsza wartość jaką zawiera załącznik do rozporządzenia z wymaganymi wartościami U≤0,25 W/(m²K). A i tak nie jest to jeszcze uzasadniony ekonomicznie poziom dla strefy klimatycznej w jakiej znajduje się Polska. Obecnie już w nowych budynkach mieszkalnych dla dachów stosowane są izolacje o grubościach umożliwiających osiągnięcie współczynnika U<0,20 W/(m²K) lub nawet U<0,15 W/(m²K). Pojawiło się wymaganie maksymalnych wartości U dla podłóg i posadzek na gruncie. Wartość U≤0,45 W (m²K) nie jest może szczytem wydajności ekonomicznej, ale jest to krok w dobrą stronę. Dodatkowo we wszystkich rodzajach budynków w ogrzewanym pomieszczeniu należy zastosować izolację cieplną po obwodzie z materiału izolacyjnego w postaci warstwy o oporze cieplnym co najmniej 2,0 (m²K)/W. Pierwszy raz w warunkach technicznych pojawiają się wymagania dla budynków poddawanych przebudowie poprawiającej właściwości cieplne i charakterystykę energetyczną. Średni współczynnik przenikania ciepła osłony przebudowywanego budynku nie może być gorszy niż 15% w porównaniu z nowobudowanym obiektem o takiej samej geometrii i sposobie użytkowania. Jest to wyraźny sygnał, że budynki modernizowane powinny być prawie tak samo efektywne energetycznie jak nowe.

 

Zmiany związane z ochroną przed zawilgoceniem i korozją biologiczną wprowadzają wymagania dotyczące sprawdzenia kondensacji międzywarstwowej oraz czy na nieprzezroczystej przegrodzie zewnętrznej nie wystąpi kondensacja pary wodnej umożliwiająca rozwój grzybów pleśniowych. We wnętrzu przegrody nie może wystąpić narastające w kolejnych latach zawilgocenie spowodowane kondensacją pary wodnej, które powinno się wyliczać wg PN-EN ISO 13788:2003. Wymaganie to powinno być spełnione również w węzłach konstrukcyjnych, czyli miejscach, w których tworzą się mostki termiczne. Projektowanie polega na określeniu wilgotności powietrza wewnętrznego, a następnie na podstawie wymaganej wilgotności względnej na powierzchni, obliczenie akceptowalnej wilgotności objętościowej w stanie nasycenia na powierzchni. Na podstawie tej wartości ustala się minimalną temperaturę powierzchni i stąd wymaganą jakość cieplną obudowy budynku wyrażoną za pomocą fRsi. Można sprawdzić czy ten współczynnik jest większy od obliczonego dla krytycznego miesiąca (o najniższej temperaturze na powierzchni) albo sprawdzić czy nie jest mniejszy niż 0,72 dla pomieszczeń o temperaturze co najmniej 20°C i wilgotności względnej powietrza wewnętrznego 50%. Jest to metoda zdecydowanie bardziej pracochłonna niż obowiązujące dotychczas wymagania, polegające na sprawdzeniu czy temperatura na wewnętrznej powierzchni przegrody jest wyższa od temperatury punktu rosy powiększonego o 1°C dla wszystkich miesięcy. Istnieją już programy komputerowe przyśpieszające proces projektowania dostępne np. na stronie www.rockwool.pl, umożliwiające wyliczenie współczynników temperaturowych i kondensacji międzywarstwowej.

 

Ustawodawca dostrzegł również problem zawilgocenia pomieszczeń, czego skutkiem jest pojawianie się pleśni i grzybów prowadzące do destrukcji zasobów budowlanych. Próbą wyeliminowania tego typu kłopotów są zmiany wymagań dotyczących szczelności budynku na przenikanie powietrza przez zapewnienie właściwego przepływu powierza w pomieszczeniu. Nie będzie już można stosować okien tylko z opcją mikroszczelin w pomieszczeniu z wentylacją grawitacyjną. Ustawa nakazuje stosowanie urządzeń nawiewnych umieszczonych w oknach lub innych częściach przegród zewnętrznych.

 

Nowym wymaganiem w rozporządzeniu jest minimalna grubość izolacji cieplnej dla przewodów i komponentów instalacji centralnego ogrzewania, ciepłej wody użytkowej, instalacji chłodu i ogrzewania powietrznego. Straty ciepła na przewodach ogrzewania powietrznego powinny być na racjonalnie niskim poziomie. Aby to osiągnąć należy w zależności od średnicy wewnętrznej i funkcji przewodów zastosować minimalne grubości izolacji cieplnej. Przykładowo grubość izolacji cieplnej instalacji ogrzewania powietrznego nie może być mniejsza niż 40 mm wewnątrz budynku i 80 mm na zewnątrz. Więcej informacji na temat zmian w przepisach prawa budowlanego oraz STANDARDU ROCKWOOL znajdą Państwo w broszurze „Kierunek Energooszczędność. Wymagania od 01.01.2009 r. Zalecane ocieplenie wg STANDARDU ROCKWOOL”, która znajduje się na stronie www.rockwool.pl.

 

DORADZTWO TECHNICZNE

czynne od pn do pt 8.00-16.00

tel. 0 801 66 00 36

0 601 66 00 33

doradcy@rockwool.pl

www.rockwool.pl

 

 

Przykładowe zalecane współczynniki przenikania ciepła U dla przegród zewnętrznych pomieszczeń przy ti>16°C

 

Typ	Warstwy przegrody	Wymagane U[max]	Zalecane wg ROCKWOOL
		Dz.U. Nr 201/2008 poz. 1238	zalecany wsp. U [W/[m²K]]	grubość izolacji [cm]	obliczony wsp. U [W/[m²K]]
Ściana zewnętrzna	Wyprawa tynkarska FASROCK MAX Mur z cegły ceramicznej gr. 25 cm	0,30	0,20	20,0	0,17
	Wyprawa tynkarska FASROCK-L Mur z cegły ceramicznej gr. 25 cm	0,30	0,20	20,0	0,19
	Mur z cegły kratówki gr. 12 cm ROCKTON Mur z cegły ceramicznej gr. 25 cm	0,30	0,20	16,0	0,20
	Fasada szklana WENTIROCK Mur z cegły ceramicznej gr. 25 cm	0,30	0,20	18,0	0,19
Dach	Pokrycie dachówkowe Między krokwie MEGAROCK Pod krokwie ROCKMIN Płyta g-k gr. 1,25 cm	0,25	0,15	30	0,15
	Papa bitumiczna MONROCK MAX Blacha trapezowa	0,25	0,20	20,0	0,19
	Płyty korytkowe z pokryciem papowym Przestrzeń powietrzna GRANROCK Strop masywny	0,25	0,20	25,0	0,17
Strop nad piwnicą nieogrzewaną	STROPROCK 4 cm Płyta żelbetowa FASROCK-L Wyprawa tynkarska	0,45	0,30	10,0	0,27
Podłoga na gruncie	Wylewka betonowa STROPROCK Podkład betonowy	0,45	0,30	10,0	0,26

* z uwzględnieniem gruntu