Pierwotną przyczyną niszczenia balkonów i tarasów jest przyjęcie złego rozwiązania konstrukcyjno-materiałowego, wynikającego z nieprzeanalizowania rzeczywistych warunków pracy elementu konstrukcyjnego. Następną przyczyną jest złe wykonawstwo.
Rodzaje obciążeń i czynniki destrukcyjne
Balkon to konstrukcja, na którą składa się wiele elementów, których właściwa współpraca w warunkach eksploatacyjnych gwarantuje długotrwałe i bezproblemowe użytkowanie. Ze względu na warunki atmosferyczne – deszcz, mróz, słońce, gwałtowne zmiany temperatury – konieczność odprowadzenia wody opadowej z powierzchni balkonu, uszczelnienia dylatacji i obróbek blacharskich jest to dość trudne do osiągnięcia, tym bardziej że najsilniej narażone na obciążenia są wierzchnie warstwy konstrukcji: okładzina (zazwyczaj ceramiczna lub kamienna), uszczelnienie, warstwa spadkowa oraz dylatacje.
Rys. 1. Błędnie wykonstruowany układ hydroizolacji tarasu
Rys. 2. Uszczelnienie balkonu – wariant z powierzchniowym odprowadzeniem wody – tzw. uszczelnienie zespolone wg [3]: 1 – obróbka blacharska; 2 – taśma uszczelniająca; 3 – okładzina ceramiczna na kleju typu „flex”; 4 – elastyczny szlam uszczelniający; 5 – warstwa spadkowa wykonana na warstwie czepnej; 6 – płyta konstrukcyjna
Taras jest konstrukcyjnie elementem bardziej skomplikowanym. Układ warstw powoduje, że w upalne dni jego powierzchnia, zwłaszcza wykończona ciemnymi płytkami, potrafi się nagrzać do temperatury nawet 70OC i wyższej, a ze względu na konieczność zapewnienia komfortu cieplnego mieszkańców spód płyty znajduje się zawsze w temperaturze pokojowej. Do tego dochodzi szokowe obciążenie warstw wierzchnich (użytkowych), np. w wyniku gwałtownej burzy w lecie. W czasie ostrej zimy powierzchnia tarasu oziębia się do temperatury od –20OC do –30OC, w pomieszczeniu pod tarasem panuje temperatura rzędu +25OC.
Nie chodzi jednak tylko o różnice temperatur między spodem tarasu a jego wierzchnią warstwą, ale także o różnicę między minimalną w zimie a maksymalną w lecie temperaturą działającą na konstrukcję (gradient rzędu prawie 100OC). Bardzo niebezpieczne są cykle zamarzania i odmarzania w okresie wczesnej i późnej zimy (temperatura ujemna w nocy i nad ranem, dodatnia w ciągu dnia).
Rys. 3. Uszczelnienie balkonu – wariant z drenażowym odprowadzeniem wody wg [3]: 1 – obróbka blacharska drzwi (okapnik); 2 – obróbka blacharska; 3 – taśma uszczelniająca; 4 – okładzina ceramiczna na kleju typu „flex”; 5 – jastrych wodoprzepuszczalny; 6 – warstwa ochronna wodoprzepuszczalna; 7 – drenaż; 8 – warstwa ochronna; 9 – bitumiczna izolacja przeciwwodna; 10 – warstwa spadkowa wykonana na warstwie czepnej; 11 – płyta konstrukcyjna
Rys. 4. Uszczelnienie tarasu nadziemnego – wariant z powierzchniowym odprowadzeniem wody – tzw. uszczelnienie zespolone wg [3]: 1 – obróbka blacharska drzwi (okapnik); 2 – obróbka blacharska; 3 – taśma uszczelniająca; 4 – okładzina ceramiczna na kleju typu „flex”; 5 – elastyczny szlam uszczelniający; 6 – jastrych; 7 – warstwa ochronna; 8 – bitumiczna izolacja przeciwwodna; 9 – termoizolacja; 10 – paraizolacja; 11 – warstwa spadkowa wykonana na warstwie czepnej; 12 – płyta konstrukcyjna
Pierwotną przyczyną procesów degradacyjnych jest przyjęcie złego rozwiązania konstrukcyjno-materiałowego, wynikającego z nieprzeanalizowania rzeczywistych warunków pracy elementu konstrukcyjnego (przykład błędnego rozwiązania pokazano na rys. 1). Kolejną przyczyną jest złe wykonawstwo.
Poprawne sposoby hydroizolacji balkonów
Ogólnie istnieją dwa podejścia dotyczące uszczelnień balkonów. Pokazano je na rys. 2 i 3. Rysunek 2 pokazuje rozwiązanie z podpłytkowym (zespolonym) uszczelnieniem przeciwwodnym z elastycznej mikrozaprawy uszczelniającej (szlamu). Istotą tego rozwiązania jest niedopuszczenie do penetracji wilgoci i wody w głąb jastrychu. Wilgoć zatrzymuje się na poziomie spodu płytki.
Rysunek 3 pokazuje odmienne podejście do problemu. W rozwiązaniu tym założono dwupoziomowe odprowadzenie wody – po powierzchni balkonu oraz po warstwie uszczelniającej – na skutek zastosowania pod jastrychem maty drenażowej. Ewentualne pozostałości wody odparują po nagrzaniu się okładziny. Nie ma także niebezpieczeństwa zniszczenia konstrukcji na skutek obniżenia się temperatury poniżej zera stopni. Uzupełnieniem systemu są przydrzwiowe kratki wpustowe oraz osłonowe profile boczne.
Rys. 5. Uszczelnienie tarasu nadziemnego – wariant z drenażowym odprowadzeniem wody wg [3]: 1 – obróbka blacharska drzwi (okapnik); 2 – obróbka blacharska; 3 – kratka; 4 – okładzina ceramiczna na kleju typu „flex”; 5 – wodoprzepuszczalny jastrych; 6 – warstwa ochronna wodoprzepuszczalna; 7 – warstwa drenująca (mata drenażowa); 8 – bitumiczna izolacja przeciwwodna; 9 – impregnowany balik drewniany; 10 – termoizolacja; 11 – paraizolacja; 12 – warstwa spadkowa wykonana na warstwie czepnej; 13 – płyta konstrukcyjna
Rys. 6. Układ warstw tarasu nadziemnego w układzie odwróconym z drenażowym odprowadzeniem wody:
1 – warstwa użytkowa, np. płyty betonowe; 2 – warstwa drenażowa – płukane kruszywo; 3 – warstwa ochronno-filtrująca, np. geowłóknina; 4 – termoizolacja – płyty XPS; 5 – izolacja przeciwwodna; 6 – płyta konstrukcyjna (ze spadkiem) lub z warstwą spadkową; 7 – pomieszczenie pod tarasem
Poprawne sposoby hydroizolacji tarasów
Dla tarasów nadziemnych (nad pomieszczeniami ogrzewanymi), podobnie jak dla balkonów, istnieją powszechnie dwa warianty uszczelnienia powierzchni tarasów: wariant z powierzchniowym odprowadzeniem (wiąże się z wykonaniem uszczelnienia zespolonego, czyli podpłytkowego) oraz wariant z drenażowym odprowadzeniem wody opadowej. Istota tych dwóch odmiennych rozwiązań konstrukcyjnych pokazana została na rys. 4 i 5.
Tarasy naziemne to drugi rodzaj tarasów różniących się jednak swoją specyfiką od tarasów nadziemnych. Układ warstw jest podobny jak dla balkonu, także sposób uszczelnienia jest analogiczny (uszczelnienie zespolone lub drenażowe odprowadzenie wody), jednak podobieństwo tu się kończy. Niezależnie od rodzaju wybranego wariantu uszczelnienia tarasu naziemnego konieczne jest wykonanie ław fundamentowych i ścian tarasu, odpowiednie ich uszczelnienie oraz połączenie z izolacją ściany budynku, do której przylega taras.
W przypadku tarasów wyróżnić można dodatkowo układ tradycyjny, w którym termoizolacja chroniona jest przez hydroizolację (rys. 4 i 5) oraz odwrócony, w którym hydroizolacja chroniona jest przez termoizolację (rys. 6).
mgr inż. Maciej Rokiel
Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa
Literatura
1. M. Rokiel, Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Dom Wydawniczy Medium, Warszawa 2009.
2. M. Rokiel, Wycena nowych technologii w budownictwie, Polcen, 2010.
c.d. literatury na str. 88
3. Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden, ZDB VII.2005.
4. Verbundabdichtungen. Hinweise für die Ausführung von flüssig zu verarbeitenden Verbundabdichtungen mit Bekleidungen und Belägen aus Fliesen und Platten für den Innen- und Außenbereich, ZDB Merkblatt I.2010.
5. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacje tarasów naziemnych, Promocja 2007.
6. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Warstwy użytkowe – okładziny i hydroizolacja tarasów naziemnych z drenażowym odprowadzeniem wody, Promocja 2008.
7. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacje zespolone tarasów nad pomieszczeniami ogrzewanymi, Promocja 2008.
