Specyfika eksploatacji instalacji i urządzeń elektrycznych na placu budowy powoduje, że występuje tam zwiększone ryzyko porażenia prądem elektrycznym. Należy zwracać szczególną uwagę na wykonanie instalacji elektrycznej, wybór układu sieci i środków ochrony przeciwporażeniowej.
Przez pojęcie „plac budowy” rozumie się zazwyczaj stosunkowo nieduży obszar, na którym powstaje budynek mieszkalny, użyteczności publicznej itp. Tymczasem placem budowy może być teren o bardzo dużej powierzchni, który w dodatku przesuwa się, np. podczas budowy drogi. Plac budowy może znajdować się również pod ziemią oraz pod wodą. Różne warunki, w których eksploatowane są urządzenia elektryczne, powodują konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na dobór układu zasilania i zabezpieczeń, oświetlenia podstawowego i awaryjnego. W zależności od miejsca, gdzie prowadzona jest budowa, mogą występować niekorzystne bądź bardzo niekorzystne warunki, które mają wpływ na ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym. Prace na placu budowy przeprowadzane są często podczas opadów deszczu, w niskiej temperaturze, w czasie upalnej pogody. Czynniki te decydują o odporności człowieka na rażenie prądem elektrycznym. Spocony naskórek powoduje, że maleje impedancja ciała i płynie relatywnie większy prąd rażeniowy. Mokre podłoże zmniejsza rezystancję przejścia, co również powoduje zwiększenie wartości prądu rażeniowego.
Warunki pracy instalacji i urządzeń elektrycznych uznaje się za trudne. Często zmienia się lokalizacja urządzeń odbiorczych, brak jest stałych dróg komunikacyjnych i transportowych. Linie zasilające nie są wykonywane jako stałe. Występuje znaczny udział przewodów ruchomych oraz odbiorników ręcznych. Ryzyko rażenia prądem elektrycznym na placu budowy może być także spowodowane przebiegającymi w pobliżu napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi.
Instalacjom elektrycznym na placu budowy stawia się zaostrzone wymagania i stosuje się tylko niektóre środki ochrony przeciwporażeniowej. Wymagania dotyczące instalacji elektrycznych na placu budowy są zawarte głównie w rozporządzeniu [6], normie [5] oraz projekcie przepisów [2]. Należy jednak pamiętać, że przy niektórych rodzajach robót, jak np. w głębokich i ciasnych wykopach, oprócz wymagań zawartych w wymienionych powyżej publikacjach, może zaistnieć konieczność uwzględnienia innych dodatkowych, jeszcze bardziej zaostrzonych wymagań.
Ze względu na obszerność problematyki bezpieczeństwa elektrycznego na placu budowy, w artykule przedstawiono podstawowe wymagania, które należy uwzględnić, użytkując urządzenia elektryczne na placu budowy przy:
budowie nowych obiektów budowlanych,
remontach, rozbiórkach obiektów budowlanych,
robotach komunalnych, ziemnych itp.
Wymagania te nie odnoszą się do wyrobisk odkrywkowych, obiektów pomocniczych placu budowy, jak biura, szatnie, toalety, stołówki itp. Nie dotyczą także wykonywanych sporadycznie drobnych prac naprawczych, przy użyciu pojedynczego urządzenia ręcznego, spawarki lub betoniarki o izolacji ochronnej.
Podstawowe wymagania bezpieczeństwa elektrycznego
Konieczność zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa elektrycznego na placu budowy wynika przede wszystkim z zapisów rozporządzenia [6]. Zgodnie z tym rozporządzeniem:
instalacje rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy powinny być zaprojektowane i wykonane oraz utrzymywane i użytkowane w taki sposób, aby nie stanowiły zagrożenia pożarowego lub wybuchowego, a także chroniły w dostatecznym stopniu pracowników przed porażeniem prądem elektrycznym,
projekt, konstrukcję i wybór materiałów oraz urządzeń ochronnych w instalacji, o której mowa w ust. 1, należy dostosować do typu, rodzaju i mocy rozdzielanej energii, warunków zewnętrznych oraz do poziomu kwalifikacji osób mających dostęp do instalacji.
Prace związane z przyłączaniem, sprawdzaniem, konserwacją i naprawą instalacji i urządzeń elektrycznych mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Uprawnieniami tymi, zgodnie z [7], są świadectwa kwalifikacyjne:
eksploatacji (E), które upoważniają do wykonywania prac w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym i są wymagane od wykonawców takich prac,
dozoru (D), które są wymagane od osób kierujących czynnościami osób wcześniej wymienionych oraz od pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. (…)
dr inż. STANISŁAW CZAPP
Politechnika Gdańska
Zamów
prenumeratę
Więcej – czytaj w „Inżynierze budownictwa”, listopad 2006.
