Uwagi ogólne
Do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, upoważnione są osoby, które:
1) posiadają uprawnienia budowlane zdobyte w wyniku pozytywnego przejścia postępowania o nadanie uprawnień budowlanych lub
2) posiadają uznane kwalifikacje zawodowe, lub
3) zostały dopuszczone do świadczenia usług transgranicznych.
Z powyższego wynika, że upoważnienie do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie można uzyskać w różny sposób. W konsekwencji wskazanych postępowań prawo do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie mogą uzyskać:
1) obywatele polscy,
2) obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (zwani na potrzeby niniejszego artykułu obywatelami państw członkowskich),
3) obywatele innych państw.
Możliwość uzyskania uprawnień na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578 z poźn. zm.) była przedmiotem licznych artykułów, dlatego w tym miejscu zostanie pominięta. Warto jedynie zauważyć, iż procedurę uzyskania uprawnień budowlanych mogą przejść na równych zasadach zarówno obywatele polscy, obywatele państw członkowskich, jak i obywatele innych państw.
Pamiętać jednak należy, że w przypadku posiadania wykształcenia uzyskanego za granicą podlega ono uznaniu w Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów studiów wyższych uzyskanych za granicą (Dz.U. Nr 37, poz. 255 z późn. zm.).
Nostryfikacji dyplomuukończenia studiów wyższych uzyskanego za granicą, na podstawie wskazanych powyżej przepisów, dokonują:
1) rada jednostki organizacyjnej uczelni, uprawnionej do nadawania stopnia doktora określonej dziedziny nauki lub dziedziny sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych odpowiadających kierunkowi studiów wyższych, którego ukończenie potwierdzono dyplomem uzyskanym za granicą;
2) w przypadku dyplomu ukończenia studiów wyższych, które w polskiej uczelni są prowadzone na więcej niż jednym kierunku studiów albo jako studia międzykierunkowe – rada jednostki organizacyjnej uczelni uprawnionej do nadawania stopnia naukowego doktora, wyznaczona przez rektora jako wiodąca, w porozumieniu z radami jednostek organizacyjnych uczelni, które prowadzą studia odpowiadające studiom ukończonym za granicą.
Procedura uznawania kwalifikacji zawodowych oraz procedura orzekania o dopuszczeniu do świadczenia usług transgranicznych zostały szczegółowo uregulowane w przepisach ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 z późn. zm.).
Procedura uznawania kwalifikacji zawodowych
Podstawową regulację dotyczącą uznawania kwalifikacji zawodowych znajdujemy w przepisach ustawy – Prawo budowlane. Zgodnie z art. 12a ww. ustawy samodzielne funkcje techniczne w budownictwie polegające na:
1) projektowaniu, sprawdzaniu projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowaniu nadzoru autorskiego,
2) kierowaniu budową lub innymi robotami budowlanymi,
3) kierowaniu wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzoru i kontroli technicznej wytwarzania tych elementów,
4)wykonywaniu nadzoru inwestorskiego,
5)sprawowaniu kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych,
6) wykonywaniu funkcji rzeczoznawcy budowlanego
mogą wykonywać osoby, których kwalifikacje zawodowe zostały uznane na zasadach określonych w przepisach odrębnych. Przepisami odrębnymi w tym przypadku są przepisy ustawy o samorządach zawodowych, a dokładnie art. 33a wskazanej ustawy, który określa szczegółową procedurę uznawania kwalifikacji zawodowych, wymagane dokumenty oraz właściwość organu do orzekania w przedmiotowym zakresie.
Organem upoważnionym do prowadzenia postępowania w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych zawodu inżyniera budownictwa jest Krajowa Rada Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.Postępowanie wszczyna się na wniosek obywatela państwa członkowskiego ubiegającego się o uznanie kwalifikacji zawodowych.
Postępowanie w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych prowadzone jest na podstawie przepisów przywołanej ustawy o samorządach zawodowych oraz regulaminu postępowania w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy nabyli w tych państwach, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kwalifikacje odpowiadające uprawnieniom budowlanym w Polsce. Przedmiotowy regulamin został przyjęty przez Krajową Radę uchwałą 2/R/09 z dnia 28 stycznia 2009 r. i opublikowany na stronie internetowej PIIB w zakładce Krajowa Rada.
Z procedury uznawania kwalifikacji zawodowych mogą skorzystać zarówno obywatele polscy, jak i obywatele państw członkowskich. Powyższe potwierdza m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 marca 2008 r., sygn. akt VII SA/Wa 2226/2007. Zdaniem sądu każdy obywatel państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej, a zatem także obywatel polski może skutecznie domagać się uznania kwalifikacji zawodowych w trybie przewidzianym w cytowanym przepisie.
Zgodnie z art. 33a ust. 4 ustawy o samorządach zawodowych wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie uznania kwalifikacji zawiera:
1) imię i nazwisko,
2) datę i miejsce urodzenia,
3) obywatelstwo wnioskodawcy,
4) nazwę państwa członkowskiego, w którym wnioskodawca uzyskał kwalifikacje zawodowe,
5) określenie zawodu albo działalności wraz z określeniem formy, w jakiej działalność ma być wykonywana,
6) wskazanie dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje i uprawnienia.
Do wniosku w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowychdołącza się:
1) dokument potwierdzający obywatelstwo danej osoby;
2) dokumenty potwierdzające posiadanie przez wnioskodawcę kwalifikacji zawodowych odpowiadających uprawnieniom budowlanym w Polsce;
3) zaświadczenie o doświadczeniu zawodowym wnioskodawcy zawierające:
– wyszczególnienie projektów obiektów budowlanych, wyszczególnienie obiektów budowlanych, nazwy i adresy obiektów,
– kubaturę i powierzchnię obiektów budowlanych, przy których pracował wnioskodawca,
– charakterystykę, konstrukcję obiektu budowlanego, wyszczególnienie wykonanych prac projektowych lub robót budowlanych,
– okres praktyki zawodowej w odniesieniu do obiektów budowlanych,
– charakter czynności i pełnioną funkcję techniczną;
4) zaświadczenie wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego, że architektowi, inżynierowi budownictwa albo urbaniście nie zawieszono prawa do wykonywania działalności bądź nie zakazano mu wykonywania zawodu, złożone nie później niż trzy miesiące od daty jego wydania. W przypadku gdy właściwy organ państwa członkowskiego nie wydaje przedmiotowych dokumentów, dopuszcza się zastąpienie ich pisemnym oświadczeniem złożonym przez wnioskodawcę do właściwej Krajowej Rady Izby;
5) dowód uiszczenia opłaty za postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji;
6) dowód uiszczenia opłaty skarbowej.
Wniosek w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych inżyniera budownictwa składa się w języku polskim. Powyższa zasada dotyczy również wszystkich innych pism i dokumentów składanych w toku tego postępowania, które powinny być sporządzone w języku polskim albo wraz z tłumaczeniem na język polski. Tłumaczenie powinno być wykonane przez tłumacza posiadającego prawo wykonywania zawodu na terenie Polski zgodnie z ustawą z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz.U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2702 z późn. zm.).
Tłumaczenie na język polski nie jest wymagane wyłącznie w przypadku dokumentów potwierdzających obywatelstwo danej osoby (art. 33a ust. 8 ustawy o samorządach zawodowych).
Pierwszą czynnością Krajowej Rady PIIB we wszczętym postępowaniu jest zawiadomienie wnioskodawcy o otrzymaniu wniosku w terminie miesiąca od dnia jego otrzymania. W przypadku stwierdzenia braków formalnych we wniosku (tzn. brak dokumentu, który wnioskodawca zobowiązany jest dołączyć) Krajowa Rada wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
W przypadku uzupełnienia braków we wniosku Krajowa Rada zawiadamia wnioskodawcę o jego otrzymaniu w terminie miesiąca od dnia uzupełnienia braków. Natomiast w przypadku uzasadnionych wątpliwości dotyczących:
– autentyczności dyplomów, świadectw lub innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji do wykonywania zawodu inżyniera budownictwa, wydawanych przez właściwe organy państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska, lub
– spełnienia wymogów w zakresie kształcenia, określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej,
Krajowa Rada PIIB zwraca się do tych organów o potwierdzenie autentyczności dokumentów lub potwierdzenie spełnienia wymogów w zakresie kształcenia (art. 33a ust. 9 ustawy o samorządach zawodowych).
Gdy wniosek pod względem formalnym jest kompletny, Krajowa Rada Izby dokonuje jego merytorycznej oceny, w wyniku której może wydać:
1) decyzję pozytywną o uznaniu kwalifikacji zawodowych w przypadku spełnienia przez wnioskodawcę wszystkich wymagań stawianych przez obowiązujące przepisy;
2) postanowienie stwierdzające konieczność odbycia stażu adaptacyjnego albo testu umiejętności, w przypadku gdy program kształcenia i szkolenia odbytego przez wnioskodawcę różni się znacząco od programu kształcenia i szkolenia wymaganego w Rzeczypospolitej Polskiej albo jeżeli zakres wykonywanego przez wnioskodawcę w jego państwie zawodu różni się znacząco od zakresu wykonywania tego zawodu w Rzeczypospolitej Polskiej, a różnica ta odnosi się do określonego kształcenia lub szkolenia w Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas skład orzekający Krajowej Rady, opierając się na przepisach ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, może uzależnić decyzję o uznaniu kwalifikacji od odbycia przez wnioskodawcę stażu adaptacyjnego albo zaliczenia testu umiejętności. Wybór pomiędzy odbyciem stażu adaptacyjnego lub przystąpieniem do testu umiejętności należy do wnioskodawcy;
Szczegółowe regulacje na temat stażu adaptacyjnego oraz testu umiejętności zawierają przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2009 r. w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności w toku postępowania o uznanie kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodów regulowanych (Dz.U. Nr 17, poz. 90).
3) decyzję negatywną o odmowie uznania kwalifikacji zawodowych w przypadku:
– nieuzupełnienia dokumentów zgodnie z żądaniem Krajowej Rady,
– nieudokumentowania faktu posiadania odpowiedniego wykształcenia,
– nieudokumentowania faktu posiadania odpowiedniego doświadczenia zawodowego,
– nieudokumentowania faktu posiadania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego,
– nieprzystąpienia do nakazanego postanowieniem Krajowej Rady stażu adaptacyjnego lub testu umiejętności, lub też niezaliczenia stażu adaptacyjnego lub testu umiejętności.
Decyzja w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych lub o odmowie uznania powinna zostać wydana przez Krajową Radę nie później niż w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia przez wnioskodawcę wszystkich niezbędnych dokumentów (art. 33a ust. 3 ustawy o samorządach zawodowych). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy wnioskodawca odbywa staż adaptacyjny lub przystępuje do testu umiejętności. Wówczas bieg trzymiesięcznego terminu ulega zawieszeniu do dnia uzyskania przez Krajową Radę oceny nabytych umiejętności w trakcie stażu adaptacyjnego lub oceny pozytywnej zaliczonego w toku testu umiejętności.
W przypadku wydania decyzji o uznaniu kwalifikacji zawodowychKrajowa Rada Izby przesyła decyzję do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w celu dokonania wpisu do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane. Następnie Krajowa Rada Izby zobowiązuje okręgową izbę wskazaną przez zainteresowanego do dokonania wpisu na listę członków.
Natomiast w przypadku wydania decyzji o odmowie uznania kwalifikacji zawodowych stronie przysługuje prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy do Krajowej Rady Izby, a następnie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Posiadanie decyzji o uznaniu kwalifikacji zawodowych upoważnia do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na terytorium Polski bez jakichkolwiek ograniczeń czasowych.
dr Joanna Smarż
