W zagospodarowaniu działki budowlanej, zwłaszcza w zabudowie jednorodzinnej, poważnym problemem bywa prawidłowe usytuowanie budynków względem granic działki.
Podstawy prawne
Obowiązująca ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) nie określa bezpośrednio warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, lecz formułuje jedynie (art. 5) podstawowe warunki, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane.
W art. 7 ust. 1 pkt 1 Prawo budowlane (Pb) zawiera natomiast delegację zobowiązującą właściwego ministra do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej do ustalenia w drodze rozporządzenia warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Na podstawie tej delegacji zostały wydane lub uległy istotnym zmianom kolejno następujące akty prawne:
1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 1995 r. Nr 10, poz. 46 z późn. zm.), zwane dalej WT-1994.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. Nr 75, poz. 690), zwane dalej WT-2002.
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. Nr 75, poz. 690, zm. z 2003 r. Dz.U. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156), zwane dalej WT-2004.
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, zm. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156, z 2008 r. Nr 201, poz. 1238 oraz Nr 228, poz. 1514, z 2008 r. Nr 56, poz. 461), zwane dalej WT-2008.
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, zm. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156, z 2008 r. Nr 201, poz. 1238, Nr 228, poz. 1514 oraz z 2009 r. Nr 56, poz. 461), zwane dalej WT-2009.
W wykazie tym zostały pominięte rozporządzenia wprowadzające zmiany formalne lub takie zmiany merytoryczne, które są uwzględnione w treści wymienionych aktów prawnych. Należy również dodać, że w ujednoliconej treści rozporządzenia oznaczonego jako WT-2008 nie nastąpiła zmiana przepisów § 12 w stosunku do dokonanej w WT-2004.
Rys. 1. Podstawowe, minimalne odległości budynków od granicy z sąsiednią działką budowlaną (Gds) WT-2009 (§ 12 ust. 1), usytuowanych do niej równolegle:
a) budynek mający od strony granicy ścianę z otworami okiennymi lub drzwiowymi,
b) budynek mający od strony granicy ścianę bez otworów,
c) budynki mające od strony granicy oszklone werandy lub wykusze albo ryzality bez otworów
W powołanych wyżej rozporządzeniach w dziale II pt. „Zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej” zostały w § 12 sformułowane i kolejno modyfikowane warunki usytuowania budynków w relacji do granicy z sąsiednimi działkami budowlanymi. Warunki te nie odnoszą się do granicy działki stanowiącej równocześnie linię rozgraniczającą od dróg publicznych i terenów o innym przeznaczeniu, czyli nieprzeznaczonych pod zabudowę.
Usytuowanie budynku w stosunku do linii rozgraniczającej jest określone w planie miejscowym w postaci linii zabudowy. W przypadku braku obowiązującego planu miejscowego organ gminy wskazuje inwestorowi położenie linii rozgraniczającej i linii zabudowy w decyzji o warunkach zabudowy.
Przepisy § 12 WT-1994 i następne, określające warunki usytuowania budynków względem sąsiedniej działki budowlanej, nie wyczerpują wszystkich wymagań, jakie wynikają z innych przepisów tych samych rozporządzeń, które ustalają wymagania dotyczące odległości między budynkami z uwagi na konieczność zapewnienia odpowiedniego oświetlenia dziennego pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, nasłonecznienia pokojów mieszkalnych i określonych pomieszczeń w żłobkach, przedszkolach i szkołach, zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego, sanitarnego, ochrony przed hałasem i drganiami. Wszystkie te warunki techniczne łącznie z właściwymi przepisami rozporządzeń w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać inne obiekty budowlane, a także z odrębnymi przepisami określają zasięg „obszaru oddziaływania obiektu budowlanego” zdefiniowany w art. 3 pkt 20 Pb.
Należy rozumieć, że obszar oddziaływania może określać nie tylko projektowany obiekt budowlany w odniesieniu do istniejącej w sąsiedztwie zabudowy, ale również istniejące obiekty budowlane mogą wyznaczać obszar oddziaływania na projektowany obiekt budowlany.
Z powyższych względów przepisy § 12 określające warunki usytuo- wania budynków w stosunku do granicy z sąsiednią zabudowaną działką budowlaną w żadnym razie nie upoważniają do rezygnacji z analizy obszaru wzajemnego oddziaływania.
Zarówno rozpoznanie warunków wyznaczania obszaru oddziaływania zabudowy istniejącej na sąsiednich działkach budowlanych na projektowany budynek, jak też wpływ na sąsiedztwo obszaru oddziaływania przez budynek projektowany wymagają konfrontacji inwestora i projektanta z właścicielami lub zarządcami sąsiednich nieruchomości.
Rys. 2. W zabudowie jednorodzinnej przepis WT-2009 (§ 12 ust. 3 pkt 2) zezwala na usytuowanie budynku projektowanego (Bp) stycznie do budynku istniejącego (Bi), stojącego bezpośrednio przy granicy działki (Gd), ale w pasie terenu przy granicy o szerokości co najmniej 3 m ogranicza gabaryty Bp do gabarytów Bi:
a) usytuowanie budynków,
b) widok ulicy.
Przepis ten pozwala równocześnie na podwyższenie dalszej części Bp, lecz nie więcej niż o jedną kondygnację w stosunku do wysokości Bi na działce sąsiedniej
Dopiero uzyskany w ten sposób zasób informacji technicznych i użytkowych pozwala na określenie przez projektanta możliwości i warunków takiego zaprojektowania budynku, które pozwolą na usytuowanie i rozwiązanie funkcjonalne budynku projektowanego, które zapewni zgodność z przepisami techniczno-budowlanymi i ewentualnie przepisami odrębnymi. Nie jest także wykluczona sytuacja, kiedy dokonana analiza obszarów oddziaływania doprowadzi do konieczności zmiany zamierzonego usytuowania i rozwiązania funkcjonalno-przestrzennego projektowanego budynku, a nawet zaniechania jego budowy.
Przedstawione uwarunkowania, wynikające z obszaru oddziaływania, nie podważają znaczenia przepisów podstawowych, określonych w § 12, ponieważ stanowią one konieczny punkt wyjścia w projektowaniu zagospodarowania działki budowlanej i stwarzają ramy prawne do porozumienia zainteresowanych stron w drodze polubownej lub do rozstrzygnięcia przez właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej w drodze decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na budowę, wydanym po przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego (k.p.a.).
Rozprawa administracyjna jest w wyjątkowych przypadkach zbędna, jeżeli z treści dokumentacji geodezyjno-kartograficznej i techniczno-budowlanej organ może stwierdzić jej zgodność z obowiązującymi przepisami, o których była mowa wyżej.
Zgodnie z k.p.a. kopie tej decyzji otrzymują wszystkie zainteresowane strony, co zapewnia im skorzystanie z prawa odwołania, w przypadku gdyby decyzja naruszała ich uzasadnione interesy.
Zastosowanie przepisów § 12 WT-2009
Przepisy zawarte w § 12 WT-1994, WT-2002 i WT-2004 ulegały zmianom zasługującym na ich szczegółowe porównanie, ponieważ zmiany te powodowały znaczące skutki w ich praktycznym stosowaniu. Ograniczone ramy niniejszego artykułu nie pozwalają na przedstawienie pełniejszej analizy. Z tego powodu komentarz do przepisów zostanie przedstawiony jedynie do § 12 WT-2009, stanowiącego obecnie obowiązujące warunki techniczne usytuowania budynków w stosunku do granic z sąsiednimi działkami budowlanymi.
§ 12 ust. 1
Jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271–273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż:
1) 4 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy,
2) 3 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.
Zapewnienie zgodności usytuowania budynków w stosunku do granicy, zgodnie z § 13, ma na celu zapewnienie minimalnego oświetlenia dziennego pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Wymaga to stwierdzenia, czy budynek położony na sąsiedniej działce budowlanej pozwoli na zachowanie wymaganej relacji odległości i wysokości w stosunku do okien w budynku projektowanym zgodnie ze wzorem geometrycznym określonym w § 13. Analogicznie wymagane jest sprawdzenie, czy projektowany budynek nie spowoduje ograniczenia oświetlenia dziennego pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, których okna znajdują się w ścianie przeciwległej do projektowanego budynku.
Trudniejsza sytuacja powstanie wówczas, gdy właściciel sąsiedniej nieruchomości ma również potrzebę rozbudowy tego budynku lub budowy nowego budynku bliżej granicy działki lub wyższego od istniejącej zabudowy. W takiej sytuacji rozstrzygnięcie sposobu zabudowy obydwu działek wymaga wykonania studium projektowego obydwu budynków w celu doprowadzenia do takiego rozwiązania ich układów funkcjonalno-przestrzennych, który umożliwi wykonanie wymaganego oświetlenia dziennego pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi przez okna umieszczone w ścianach innych niż naprzeciwległe.
Analogiczne postępowanie musi być zastosowane w celu spełnienia wymogu uwzględnienia § 60, dotyczącego nasłonecznienia niektórych pomieszczeń, a mianowicie:
– pokojów mieszkalnych (co najmniej jeden pokój w mieszkaniu),
– pomieszczeń zbiorowego pobytu dzieci w żłobkach, przedszkolach i szkołach (z wyjątkiem pracowni chemicznych, fizycznych i plastycznych).
Jednak skutki spełnienia wymogów § 60 w tych przypadkach są daleko idące, ponieważ ze względu na ekliptykę i azymuty drogi słońca w dniach równonocy (21 marca i 21września) zmuszają do zachowania dużych odległości między budynkami w celu zapewnienia wymaganego czasu nasłonecznienia w przedziale godzin określonych w tym paragrafie.
Spełnienie warunków określonych w § 271–273 wymaga uprzedniego ścisłego ustalenia przeznaczenia budynku, a w szczególności pomieszczeń posiadających ściany z otworami okiennymi lub drzwiowymi od strony granicy oraz odporności ogniowej ścian zewnętrznych i dachu, a w rezultacie – odporności pożarowej budynku.
Trzeba więc zaznaczyć, że odległości między budynkami określone w § 271 zostały ustalone na podstawie założenia, że odnoszą się one do budynków mających zewnętrzne ściany przeciwległe o klasie odporności ogniowej E na powierzchni co najmniej 65% tych ścian, czyli powierzchnia otworów okiennych lub drzwiowych, niemających tej klasy odporności ogniowej, nie przekracza 35% powierzchni tych ścian.
Zgodnie z § 271 ust. 1 dla budynków zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi (ZL), inwentarskich (JN) oraz produkcyjnych i magazynowych (PM) o obciążeniu ogniowym (Q) nieprzekraczającym 1000 MJ/m2 odległość powinna wynosić co najmniej 8 m. Inne budynki PM o większym obciążeniu ogniowym wymagają zastosowania znacznie większych odległości od budynków ZL, JN i PM.
Zgodnie z § 271 ust. 2 odległości te muszą być zwiększone o 50%, w przypadku gdy jeden z tych budynków rozprzestrzenia ogień, a 100% – gdy takie cechy mają obydwa budynki.
Można zatem uznać, że zachowanie odległości co najmniej 4 m od granicy ustalonej (§ 12 ust. 1) dla budynków mających ściany zewnętrzne z otworami od strony tej granicy zapewnia uzyskanie łącznej odległości co najmniej 8 m, odpowiadającej wymaganiom § 271 ust. 1 tylko dla wskazanych wyżej rodzajów budynków, pod warunkiem że nie będą to budynki rozprzestrzeniające ogień. Oznacza to konieczność zwiększenia odległości projektowanego budynku od granicy, aby uzyskać łączną odległość od przeciwległego budynku, istniejącego na sąsiedniej działce budowlanej, odpowiadającą wymaganiom § 271 ust. 1. Należy jednak zwrócić uwagę na możliwość lub konieczność skorygowania tych odległości zgodnie z przepisami § 271 ust. 2–5.
Warunki określone w § 271 muszą być uwzględnione również w przypadku zastosowania odległości budynku od granicy, zwróconego do niej ścianą, bez otworów okiennych lub drzwiowych. Odległość ta, zgodnie z § 12 ust. 1, powinna wynosić co najmniej 3 m. Odpowiada to warunkom określonym w § 271 ust. 9, którego aktualna treść brzmi następująco: Odległości, o których mowa w ust. 1, dla budynków wymienionych w § 213, bez pomieszczeń zagrożonych wybuchem, można zmniejszyć o 25%, jeżeli są zwrócone do siebie ścianami i dachami z przekryciami nierozprzestrzeniającymi ognia, niemającymi otworów. Oznacza to, że łączna odległość między takimi budynkami położonymi po obu stronach granicy działek wyniesie – zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 2 – 3 m × 2 = 6 m, czyli odpowiada to warunkom § 271, ponieważ pozwala również na zredukowanie minimalnej odległości między budynkami 8 m o 25%, czyli do 6 m.
Należy więc uściślić, że takiej redukcji może podlegać łączna odległość jedynie między budynkami:
1) do trzech kondygnacji naziemnych włącznie:
a) mieszkalnych – jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej,
b) mieszkalnych i administracyjnych w gospodarstwach leśnych;
2) wolno stojących do dwóch kondygnacji nadziemnych włącznie:
a) o kubaturze brutto do 1500 m3 przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku,
b) gospodarczych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz w gospodarstwach leśnych,
c) o kubaturze brutto do 1000 m3 przeznaczonych do wykonywania zawodu lub działalności usługowej i handlowej także z częścią mieszkalną;
3) wolno stojących garaży o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż dwa.
2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
3. W zabudowie jednorodzinnej, uwzględniając przepisy odrębne oraz zawarte w § 13, 60 i 271–273, dopuszcza się:
1) sytuowanie budynku ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych bezpośrednio przy granicy z sąsiednią działką budowlaną lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości mniejszej niż 16 m,
2) sytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy z sąsiednią działką budowlaną, jeżeli będzie on przylegał całą powierzchnią swojej ściany do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce lub do ściany budynku projektowanego, dla którego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę, pod warunkiem że jego część leżąca w pasie o szerokości 3 m wzdłuż granicy działki będzie miała długość i wysokość nie większe niż ma budynek istniejący lub projektowany na sąsiedniej działce budowlanej,
3) rozbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy z sąsiednią działką budowlaną, jeżeli w pasie o szerokości 3 m wzdłuż tej granicy zostaną zachowane jego dotychczasowe wymiary, a także nadbudowę tak usytuowanego budynku o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być otworów okiennych lub drzwiowych,
4) sytuowanie budynku gospodarczego i garażu o długości mniejszej niż 5,5 m i o wysokości mniejszej niż 3 m bezpośrednio przy granicy z sąsiednią działką budowlaną lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych.
Przedstawione trudności interpretacyjne w zasadach zastosowania odległości budynków od granicy z sąsiednią działką budowlaną, określonych w § 12 w korelacji do przepisów § 271, nie występują w przypadkach sytuowania budynków od strony granicy z sąsiednią działką niezabudowaną, ponieważ określają je oddzielnie przepisy § 272 ust. 1.
Należy zauważyć, że powołanie się w § 12 ust. 1 na § 273 nie znajduje merytorycznego uzasadnienia dla określenia odległości budynków od granicy z sąsiednią działką budowlaną, ponieważ przepisy § 273 określają jedynie odległości między budynkami i zbiornikami oleju opałowego na tej samej działce budowlanej.
Przepis dotyczy wyłącznie warunków sytuowania budynków ze ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych od strony tej granicy z dopuszczeniem zmniejszenia tej odległości do 1,5 m lub usytuowania budynku bezpośrednio przy granicy.
Jest to przepis określający sytuację szczególną i z tego powodu uzależnia się jego zastosowanie od konkretyzacji takich warunków zabudowy w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo w jednostkowej decyzji organu gminy o warunkach zabudowy. Należy wobec tego wyjaśnić, że wprowadzenie takich warunków do planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy wymaga również konieczności zapewnienia zgodności z przepisami § 13, 60, 271, 272 WT-2010, analogicznie do powołanych w § 12 ust. 1.
Trzeba jednak zwrócić uwagę, że usytuowanie budynku w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy granicy wymaga w każdym przypadku zastosowania ścian oddzielenia przeciwpożarowego od strony granicy, ponieważ jedynie w ten sposób możemy zapewnić bezpieczeństwo pożarowe w zabudowie, bez ograniczenia możliwości racjonalnego wykorzystania pod zabudowę sąsiedniej działki budowlanej.
Przepisy ust. 3 odnoszą się wyłącznie do zabudowy jednorodzinnej realizowanej na działkach o szerokości mniejszej niż 16 m. Taka szerokość działki utrudnia zaprojektowanie budynku jednorodzinnego wolno stojącego z zachowaniem odległości od granic działki zgodnej z ust. 1. Warunki określone w ust. 3 pozwalają na bardziej racjonalne zaprojektowanie budynku jednorodzinnego jako segmentu bliźniaczego w stosunku do budynku istniejącego lub mogącego powstać na działce sąsiedniej. Segmenty te muszą być oddzielone od siebie ścianą oddzielenia przeciwpożarowego.
Projektowany segment budynku nie musi w każdym przypadku stanowić lustrzanego odbicia segmentu na działce sąsiedniej. Natomiast w pasie o szerokości 3 m projektowany segment powinien zachować gabaryty budynku sąsiedniego, a dalej położona część projektowanego segmentu może być wyższa tylko o jedną kondygnację.
W ścianie podwyższonej części budynku mogą być wykonane otwory okienne lub drzwiowe (tarasowe), jeżeli odległość tej ściany od granicy będzie zwiększona co najmniej do 4 m. Spełnienie tych warunków umożliwi elastyczne, ale harmonijne zaprojektowanie całego budynku i poprawne rozwiązanie wylotów przewodów kominowych i wywiewek pionów kanalizacyjnych w obydwu segmentach budynku.
Wątpliwości i trudności interpretacyjne wywołuje natomiast dalsza część ust. 3, w której dopuszcza się budowę budynku jednorodzinnego w odległości 1,5 m od granicy bez zastrzeżenia, że może to mieć miejsce tylko w stosunku do jednej z bocznych granic, a od drugiej granicy bocznej budynek zostanie usytuowany w odległości określonej w ust. 1, co zapewni w szczególności dojazd w głąb działki od drogi publicznej.
Trzeba także zauważyć, że pozostawienie pasa wolnego terenu o szerokości zaledwie 1,5 m od granicy umożliwi jedynie konserwację budynku, ale nie może stanowić wystarczającego dojścia i dojazdu w głąb działki, może natomiast stwarzać dysonans w formie architektonicznej zabudowy, w przypadku gdy budynek na działce sąsiedniej jest lub zostanie usytuowany bezpośrednio przy granicy.
Sformułowanie tego przepisu w ust. 3 powinno być bardziej jednoznaczne, określać warunki zabudowy wąskich działek budowlanych przy zastosowaniu form zabudowy bliźniaczej lub zwartej (szeregowej, atrialnej).
W ust. 3 pkt 4 został sformułowany przepis, który umożliwia racjonalne usytuowanie garażu i małego budynku gospodarczego bezpośrednio przy granicy działki w zabudowie jednorodzinnej. Trudniej natomiast uzasadnić usytuowanie takich budynków w odległości 1,5 m od granicy, ponieważ prowadzi to do bezużytecznej straty powierzchni działki i nie przynosi również żadnej korzyści zagospodarowania działki sąsiedniej. Należy zatem uznać ten przepis za nieuzasadniony praktycznie, a do czasu jego eliminacji stosować jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
4. Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2 i 3, powoduje objęcie sąsiedniej działki budowlanej obszarem oddziaływania w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
Przepis zawarty w ust. 4 jest merytorycznie uzasadniony, co potwierdza treść komentarza do ust. 1, 2 i 3 wskazująca, iż zastosowanie tych przepisów, w szczególności z uwzględnieniem powołanych w ust. 1 przepisów § 13, 60 i 271–273, powoduje niewątpliwie oddziaływanie projektowanego budynku na sąsiednie działki budowlane. Wielkość obszaru oddziaływania projektowanego budynku można jednak ograniczyć w znacznym stopniu, jeżeli na podstawie koniecznych danych geodezyjno-kartograficznych i techniczno-budowlanych o zabudowie i zagospodarowaniu działek sąsiednich zostanie w tym projekcie przewidziane odpowiednie rozwiązanie funkcjonalno-przestrzenne i techniczno-budowlane.
Podobnie przez odpowiednie rozwiązanie funkcjonalno-przestrzenne i techniczno-budowlane projektowanego budynku, jego części i elementów architektoniczno-budowlanych można ograniczyć negatywny wpływ zabudowy działek sąsiednich na budynek projektowany w zasięgu obszaru ich oddziaływania.
Przedstawione współzależności interesów inwestora oraz właścicieli lub zarządców sąsiednich nieruchomości potwierdzają prawo ich udziału jako stron w postępowaniu administracyjnym w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i pozwolenia na budowę.
W komentarzu wskazano już potrzebę porozumienia inwestora i projektanta nowego budynku z właścicielami lub zarządcami sąsiednich nieruchomości jeszcze przed przystąpieniem do opracowania projektu budowlanego, w celu uzyskania potrzebnych danych nie tylko o stanie istniejącej zabudowy i zagospodarowania, ale również o zamiarach dalszych zmian lub rozbudowy.
mgr inż. arch. Władysław Korzeniewski
Artykuł stanowi część znowelizowanej książki pt. „Warunki techniczne dla budynków i ich usytuowanie 2010” autorstwa Władysława Korzeniewskiego, która będzie wydana przez wydawnictwo POLCEN.
Artykuł ukazał się w kwartalniku „Budownictwo i Prawo” nr 1/2010.
