Odpowiada dr Joanna Smarż – główny specjalista Krajowego Biura PIIB.
Czytelnik prosi o wyjaśnienie zakresu uprawnień budowlanych w specjalności drogowej wydanych na podstawie przepisów zarządzenia nr 195 Ministra Komunikacji z dnia 1 grudnia 1964 r. w sprawie uprawnień budowlanych w budownictwie specjalnym w zakresie komunikacji (Dz. Bud. Nr 7, poz. 24).
Zastrzeżenia czytelnika budzi fakt zrównania uprawnień ,,w zakresie nieskomplikowanych obiektów” z obecnymi uprawnieniami w ograniczonym zakresie, co wiąże się z brakiem możliwości nadzorowania przez osoby legitymujące się opisanymi uprawnieniami praktyki zawodowej młodym inżynierom ubiegającym się o uzyskanie uprawnień budowlanych.
Jednocześnie czytelnik podkreśla, że w przypadku kwestionowania przez izbę zakresu uprawnień osoby nadzorującej praktykę zawodową izba powinna interweniować, ponieważ mamy do czynienia z naruszeniem przepisów Prawa budowlanego polegającym na przekroczeniu zakresu uprawnień osoby wykonującej samodzielną funkcję techniczną w budownictwie.
Decyzja o nadaniu uprawnień budowlanych lub o stwierdzeniu posiadania przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie określa każdorazowo zakres prac projektowych lub robót budowlanych w danej specjalności, do których uprawniona jest dana osoba. A zatem zakres uprawnień budowlanych należy odczytywać zgodnie z treścią decyzji o ich nadaniu i na podstawie przepisów prawnych będących podstawą ich wydania.
Od początku wydawania uprawnieńbudowlanych, tj. od 1928 r., uprawnienia nadawane były jako uprawnienia budowlane bez ograniczeń i w ograniczonym zakresie. Powyższe wynikało każdorazowo z treści decyzji, która stanowiła o możliwości projektowania lub kierowania robotami budowlanymi:
– bez jakichkolwiek wyłączeń – były to uprawnienia obecnie nazywane uprawnieniami bez ograniczeń lub
– z określonymi wyłączeniami – były to uprawnienia obecnie nazywane uprawnieniami w ograniczonym zakresie.
Na podstawie powyższego należy stwierdzić, że uprawnienia budowlane wydane na podstawie przepisów zarządzenia nr 195 Ministra Komunikacji z dnia 1 grudnia 1964 r. w sprawie uprawnień budowlanych w budownictwie specjalnym w zakresie komunikacji (Dz. Bud. z 1969 r. Nr 7, poz. 24), które określają wyłączenia lub wskazują na możliwość wykonywania samodzielnych funkcji technicznych „w zakresie nieskomplikowanych obiektów”, są uprawnieniami w ograniczonym zakresie. Uprawnienia takie stanowią bowiem, że osoba je posiadająca nie jest upoważniona do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w zakresie wszelkich obiektów mieszczących się w ramach danej specjalności, lecz wyłącznie tymi, które uznane zostały przez ustawodawcę za nieskomplikowane.
Czytelnik porusza problem uprawnień w zakresie dróg, dlatego wyłącznie uprawnienia w przedmiotowej specjalności będą przedmiotem zainteresowania w tym miejscu, a ograniczenia, które zostaną przywołane poniżej, nie dotyczą innych specjalności uprawnień określonych w omawianym zarządzeniu.
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że stosownie do § 3 ust. 2 pkt 3 ww. zarządzenia przez określenie „droga” rozumiano wówczas drogi publiczne, określone art. 13 ustawy z dnia 29 marca 1962 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 20, poz. 90) oraz lotniskowe drogi startowe i manipulacyjne łącznie z mostami i przepustami o rozpiętości w świetle do 10 m, opartymi na adaptacji projektów typowych lub powtarzalnych.
Natomiast zasady kwalifikacji obiektów (robót) budowlanych w budownictwie specjalnym w zakresie komunikacji, jako obiektów (robót) nieskomplikowanych określał załącznik nr 2 do ww. zarządzenia.
Zgodnie z pkt 1 powyższego załącznika we wszystkich specjalnościach budownictwa komunikacyjnego ilekroć mowa o projektowaniu obiektów nieskomplikowanych lub kierowaniu robotami w obiektach nieskomplikowanych, tylekroć za nieskomplikowane uważało się:
1) projektowanie obiektów lub elementów w postaci adaptacji istniejących projektów typowych lub powtarzalnych bez wprowadzania zmian konstrukcyjnych,
2) kierowanie robotami w obiektach realizowanych, opierając się na dokumentacji, o której mowa powyżej,
3) sporządzanie części kosztorysowej wszystkich obiektów i robót budownictwa komunikacyjnego.
Natomiast zgodnie z pkt 4 powyższego załącznika w obiektach (robotach) budownictwa komunikacyjnego należących do specjalności drogi za nieskomplikowane uważało się również:
1) projektowanie i kierowanie robotami w zakresie budowy i przebudowy wszystkich dróg z wyjątkiem dróg projektowanych na warunkach I i II klasy technicznej oraz budowy nowych dróg projektowanych na warunkach III klasy technicznej w terenach górskich,
2) projektowanie remontów dróg publicznych oraz kierowanie robotami z zakresu remontów dróg publicznych z wyjątkiem projektowania remontów dróg klasy I i II obejmujących zmianę konstrukcji nawierzchni,
3) projektowanie i kierowanie robotami w zakresie budowy, przebudowy i remontów lotnisk o nawierzchniach darniowych (trawiastych),
4) projektowanie i kierowanie robotami w zakresie dróg samochodowych na terenie lotnisk,
5) kierowanie robotami przy remontach lotniczych dróg startowych i manipulacyjnych o nawierzchniach sztucznych,
6) projektowanie i kierowanie robotami rozbiórkowymi obiektów z zakresu specjalności „drogi”.
A zatem uprawnienia budowlane upoważniające do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w zakresie nieskomplikowanych dróg upoważniają odpowiednio (w zależności od rodzaju uprawnień) do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w zakresie ww. dróg.
Jednocześnie należy ponownie podkreślić, iż uprawnienia upoważniające do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w zakresie „nieskomplikowanych obiektów” są uprawnieniami w ograniczonym zakresie. Powyższe oznacza, że osoba legitymująca się takimi uprawnieniami nie może nadzorować praktyki zawodowej wymaganej do uzyskania uprawnień budowlanych przez młodych inżynierów.
Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest bowiem praca polegająca na bezpośrednim uczestnictwie w pracach projektowych albo na pełnieniu funkcji technicznej na budowie pod kierownictwem osoby posiadającej uprawnienia budowlane bez ograniczeń we właściwej specjalności i będącej czynnym członkiem samorządu zawodowego.
Powyższe wynika z art. 14 ust. 4ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 86, poz. 578 z późn. zm.).
Na koniec należy też wyjaśnić, że okręgowa izba inżynierów budownictwa, weryfikując praktykę zawodową na etapie postępowania kwalifikacyjnego w postępowaniu o wydanie uprawnień budowlanych, sprawdza jedynie, czy osoba nadzorująca praktykę posiada uprawnienia budowlane bez ograniczeń w specjalności tożsamej z wnioskowaną przez kandydata. Komisja nie sprawdza natomiast, czy osoba sporządzająca projekt lub sprawująca funkcję kierownika budowy lub robót posiadała odpowiednie uprawnienia do wykonywania tych funkcji na określonym obiekcie. Przedmiotowa kontrola leży w wyłącznej gestii organu administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego.
Do podstawowych obowiązków wskazanych organów należy bowiem m.in. nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów Prawa budowlanego, a w szczególności właściwego wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, która obejmuje sprawdzenie posiadania przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie właściwych uprawnień do pełnienia tych funkcji (art. 81 ust. 1 pkt 1 lit. d w związku z art. 84a ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego).
W związku ze zmianą nazewnictwa i rodzaju ograniczeń, jakie funkcjonowały w czasie nadawania omawianych uprawnień budowlanych w 1964 r., wskazane organy zobowiązane będą dokonywać każdorazowo oceny uprawnień pod kątem konkretnych inwestycji, biorąc pod uwagę aktualne nazewnictwo.
