Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623) administracja publiczna działająca w sferze budownictwa dzieli się na dwa odrębne piony, tj. administrację architektoniczno-budowlaną i nadzór budowlany.
Stosownie do art. 80 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo budowlane zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonują: starosta, wojewoda i Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, z kolei zadania z zakresu nadzoru budowlanego wykonują: powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. W pionie administracji architektoniczno-budowlanej organem pierwszej instancji jest starosta, a organem wyższego stopnia w stosunku do starosty jest wojewoda. Natomiast w pionie nadzoru budowlanego organem pierwszej instancji jest powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, a organem wyższego stopnia w stosunku do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego jest wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Ustawa – Prawo budowlane przewiduje jednak wyjątek od wymienionej zasady właściwości instancyjnej organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. W sprawach dotyczących pewnej kategorii obiektów i robót budowlanych organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji jest wojewoda, a organem nadzoru budowlanego pierwszej instancji jest wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Funkcję organu wyższego stopnia w obu przypadkach pełni wówczas Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Katalog spraw, które należą do właściwości wojewody jako organu pierwszej instancji, zawiera art. 82 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane. Ponadto art. 82 ust. 4 tej ustawy zawiera upoważnienie do określenia przez Radę Ministrów, w drodze rozporządzenia, także innych niż wymienione w art. 82 ust. 3 ustawy obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda. Zgodnie z art. 83 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane w sprawach wskazanych w art. 82 ust. 3 oraz rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 82 ust. 4 ustawy właściwy jest także wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego jako organ pierwszej instancji. A zatem we wszystkich sprawach, w których na podstawie przepisów ustawy – Prawo budowlane oraz rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda, właściwym w sprawie organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji jest wojewoda, odpowiednio właściwym organem nadzoru budowlanego pierwszej instancji jest także wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego.
Tak więc do właściwości wojewody oraz wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, jako organów pierwszej instancji, w świetle art. 82 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane, należą sprawy dotyczące obiektów i robót budowlanych:
– usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego;
– hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi;
– dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu – niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad – wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek;
– usytuowanych na obszarze kolejowym;
– lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi;
– usytuowanych na terenach zamkniętych.
Realizując upoważnienie ustawowe zawarte w art. 82 ust. 4 ustawy – Prawo budowlane, Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda (Dz.U. Nr 235, poz. 1539), które weszło w życie w dniu 28 grudnia 2010 r. Powyższy akt prawny zawiera wykaz obiektów i robót budowlanych, innych niż wymienione w art. 82 ust. 3 ustawy, w sprawach których organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji jest wojewoda. W sprawach wskazanych w niniejszym rozporządzeniu właściwy jest także wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego, jako organ pierwszej instancji, co wynika z odesłania zawartego w przywołanym wcześniej art. 83 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane.
W związku z powyższym od dnia wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda, określony w art. 82 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane katalog spraw należących do właściwości wojewody oraz wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, jako organów pierwszej instancji, został rozszerzony o sprawy wymienione w rozporządzeniu. Są to sprawy dotyczące następujących obiektów i robót budowlanych:
– metra wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi oraz sieciami uzbrojenia terenu, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy metra;
– sieci uzbrojenia terenu sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewódzkiej, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi;
– drogowych obiektów inżynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewódzkiej, niezwiązanych z tymi drogami;
– dróg gminnych lub powiatowych, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi krajowej lub wojewódzkiej;
– zjazdów, w rozumieniu art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.), z dróg krajowych i wojewódzkich;
– sieci przesyłowych, w rozumieniu art. 3 pkt 11a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.), czyli sieci gazowych wysokich ciśnień, z wyłączeniem gazociągów kopalnianych i bezpośrednich oraz sieci elektroenergetycznych najwyższych lub wysokich napięć, za których ruch sieciowy jest odpowiedzialny operator systemu przesyłowego;
– rurociągów przesyłowych dalekosiężnych służących do transportu ropy naftowej i produktów naftowych.
Aneta Malan-Wijata
