Sposoby kształtowania i planowania docieplania od wewnątrz – cz. I

W myśl podstawowych kanonów fizyki budowli, przy zachowaniu swobody kształtowania oraz umiejscowienia warstw termoizolacyjnych, poprawnie zaprojektowana przegroda powinna charakteryzować się oporem cieplnym wzrastającym w kierunku zewnętrznym, a jednocześnie malejącym w tym samym kierunku oporem dyfuzyjnym pary wodnej [1]. W nowo wznoszonych budynkach warstwy izolacji cieplnej wykonywane są zatem na warstwach konstrukcyjnych. W przypadku docieplania budynków istniejących rozwiązanie takie z różnych względów nie zawsze jest możliwe. W sytuacji gdy wymagana jest poprawa izolacyjności cieplnej ścian zewnętrznych, a jednocześnie nie ma możliwości ich ocieplenia od zewnątrz, stosuje się systemy termoizolacji wewnętrznych. Konieczność taka może wystąpić m.in. [2]:

• w obiektach zabytkowych (budynki wpisane do rejestru zabytków lub objęte ochroną konserwatorską),
• w obiektach o wartości architektonicznej (ciekawy charakter elewacji lub oryginalny wygląd budynku),
• w obiektach z ograniczeniem praw własności (w przypadku gdy część ścian zewnętrznych znajduje się dokładnie na granicy działki),
• w obiektach użytkowanych czasowo (ogrzewanie czasowe w nieregularnych okresach).

Konstrukcjom z wewnętrzną izolacją cieplną stawiane są szczególne wymagania wilgotnościowe w zakresie dyfuzji pary wodnej, działania zacinającego deszczu i powstawania mostków termicznych. Choć, jak każde rozwiązanie, ocieplenie od wewnątrz ma swoje wady i zalety (zamieszczone w tab. 1), współczesne technologie i materiały pozwalają na skuteczną poprawę stanu termicznego przegród, ale wymagają starannego planowania oraz skrupulatnego wykonania [1–3]. Najważniejsze zasady projektowania termoizolacji wewnętrznej opisane zostały m.in. w instrukcji WTA nr 6-4-16/E: Wewnętrzna izolacja termiczna zgodnie z WTA I: przewodnik planowania [4].

>>> Docieplenie ścian zewnętrznych – wybrane aspekty

>>> Zrównoważony rozwój w zakresie stosowania systemów ETICS

>>> System ETICS – jak uniknąć problemów eksploatacyjnych – wybrane zagadnienia

Fot. © Liudmila – stock.adobe.com

Na początku projektowania wewnętrznej izolacji termicznej należy ustalić cel jej wykonania – w większości jest nim jeden lub oba wymienione poniżej [4]:

• Poprawa komfortu i higieny

W wyniku zastosowania wewnętrznej izolacji termicznej temperatura wewnętrznej powierzchni ścian zewnętrznych zostaje zwiększona dzięki dodatkowemu oporowi cieplnemu. Zapobiega to tworzeniu się skroplin oraz rozwojowi grzybów pleśniowych. Zmniejszenie różnicy temperatury powietrza w pomieszczeniu oraz temperatury na powierzchni ściany zwiększa dodatkowo komfort cieplny.

• Oszczędność energii

Izolacja termiczna zewnętrznej ściany budynku zapewnia znaczny potencjał oszczędności energii cieplnej. Jednak wraz ze wzrostem oporu cieplnego przegrody rosną również wymagania dotyczące jakości wykonania. Określona pod względem energetycznym maksymalna grubość nie zawsze stanowi najlepsze rozwiązanie dla całego systemu istniejącego obiektu.

Wewnętrzna izolacja termiczna, oprócz pełnienia swojej podstawowej roli, czyli redukcji strat ciepła przez przenikanie, pozwala na szybsze nagrzewanie się wnętrz w okresie zimowym (masywne ściany zewnętrzne ogrzewają się słabiej i z opóźnieniem), co stanowi zaletę w przypadku pomieszczeń użytkowanych krótkookresowo lub sporadycznie. Termoizolacja od wewnątrz może być również stosowana z systemami ogrzewania ściennego.

Zastosowanie izolacji termicznej na wewnętrznej stronie przegrody związane jest z różnymi aspektami fizyki budowli, przy czym na pierwszy plan wysuwają się zagadnienie dyfuzji pary wodnej, minimalna izolacyjność cieplna w miejscu mostków termicznych oraz zmniejszenie potencjału wysychania w związku z obciążeniem zacinającym deszczem. Wykonanie termoizolacji wewnętrznej może ponadto spowodować zmianę właściwości akustycznych konstrukcji. Podczas planowania tego rodzaju docieplenia należy również uwzględnić zróżnicowane wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz fakt, że nie wszystkie materiały izolacyjne można wykorzystać we wszystkich obszarach.

Zastosowanie termoizolacji wewnętrznej wymaga uwzględnienia kilku dodatkowych aspektów:

• w przypadku potrzeby zamocowania czegokolwiek do ocieplonej ściany trzeba wykorzystać odpowiednie kołki dostosowane do danego systemu, a w przypadku większych obciążeń elementy mocujące należy kotwić w podłożu, co z reguły wymaga specjalnych elementów mocujących;
• instalacje wodonośne (wodno-kanalizacyjne, grzewcze), prowadzone w obrębie istniejących ścian, po wykonaniu ocieplenia od wewnątrz znajdą się w strefie niskiej temperatury, co może prowadzić do podwyższenia ryzyka wystąpienia szkód związanych z mrozem;
• instalacje elektryczne w obrębie izolacji termicznej wewnętrznej wymagają specjalnych rozwiązań, ponieważ z jednej strony przenikają one przez warstwę termoizolacji (oraz warstwy uszczelniające, jeśli takie występują), a z drugiej kable i styki znajdują się zwykle w obszarze, w którym zimą należy spodziewać się gromadzenia wilgoci;
• ciężar systemu termoizolacji wewnętrznej trzeba uwzględnić w odniesieniu do nośności konstrukcji.

W dalszej części artykułu:

Ochrona przed wilgocią

Fizyka budowli

Ocena stanu istniejącego

Fizyczna ocena systemu termoizolacji wewnętrznej

Tab. Zalety i wady ocieplenia przegród oraz złączy budowlanych od wewnątrz

Tab. Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej

Tab. Wymagania minimalnej izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych

Cały artykuł dostępny jest w nr 2/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.

dr inż. Bartłomiej Monczyński

Literatura
1. R. Wójcik, Docieplanie budynków od wewnątrz, Grupa Medium, Warszawa 2017.
2. K. Pawłowski, Ocieplenie od wewnątrz zgodnie z WT 2021, [w] J. Guzal, A. Białorucka (red.) Nowe warunki techniczne 2021 – dachy, ściany, stropy, fundamenty, Grupa Medium, Warszawa 2021.
3. B. Orlik-Kożdoń, T. Steidl, Docieplanie budynków od wewnątrz – wymagania prawne i zalecenia do projektowania, „Izolacje”, Numer specjalny 2020, s. 106–111.
4. WTA Guideline 6-4-16/E, Internal thermal insulation according to WTA I: planning guide. München, Wissenschaftlich-Technische Arbeitsgemeinschaft für Bauwerkserhaltung und Denkmalpflege e.V., 2016.