W każdym przypadku zapewnienia ochrony odgromowej w obiekcie budowlanym należy kierować się wymogami aktualnych przepisów. Obowiązują one w całym cyklu planowania oraz funkcjonowania obiektu: od fazy koncepcyjnej i projektowej, poprzez budowę i eksploatację, do wyłączenia z użytkowania oraz rozbiórki.
Przez obowiązujące przepisy należy rozumieć te, które są aktualne przy wydawaniu pozwolenia na budowę lub zgłoszenia. Są one punktem wyjścia działań w zakresie utrzymania i eksploatacji obiektu. Przy okresowej ocenie jego stanu technicznego należy zwrócić uwagę, czy dokonane od momentu użytkowania obiektu zmiany budowlane lub instalacyjne nie spowodowały potrzeby odniesienia się do przepisów obowiązujących podczas wprowadzania tych zmian. Przy obecnie uruchamianych inwestycjach podstawą prawną przyjęcia prawidłowych rozwiązań instalacyjnych ochrony odgromowej jest seria norm PN-EN 62305 [1–4].
Rozwój wiedzy i technologii powoduje nieustanne zamiany wpływające na budownictwo. Wiedza techniczna podawana w przepisach nie jest i nie może być do końca zbiorem zamkniętych prawideł. Czasem zachodzi potrzeba posiłkowania się doświadczeniem, którego nie obejmują formalnie uwzględnione reguły. Aby ten kierunek był właściwy, musi być poprawnie wskazany.
Fot. © borzywoj – stock.adobe.com
Właściwości procesu projektowego
Kompletne zadania projektowe w budownictwie wykonuje wyspecjalizowany, wielobranżowy zespół. Od jego skuteczności, doświadczenia i inwencji zależy właściwa koordynacja i znajdowanie rozwiązań projektowych spełniających uwarunkowania wszystkich branż. Zwykle głównym projektantem jest inżynier architekt, który prowadzi branżę architektoniczno-budowlaną oraz koordynuje pracę całego zespołu projektowego. Na etapie projektowania obiektu każdy zespół wnosi swoje potrzeby i wytyczne. Jednak to, czy będą one uwzględnione, zależy od tego, który z nich je wprowadza i za co odpowiada w danym projekcie. Dlatego poza formalną koordynacją sprawowaną przez głównego projektanta istotne są aktywności związane z uzgodnieniami wszystkich branż. Już na etapie projektu budowlanego projektant elektryk tworzy strukturę instalacyjną, której składową jest instalacja odgromowa, uwzględniając przy tym wytyczne wielobranżowe i technologiczne inwestora. Implementuje rozwiązania na miarę obiektu, spełniające wymogi obowiązujących przepisów.
Projekt instalacji odgromowej w tej fazie powinien zawierać określone założenia oraz podstawy determinujące dalsze etapy prac. W fazie projektu budowlanego zapadają kluczowe decyzje, które modelują obiekt w zakresie jego gabarytów, budowy, konstrukcji, instalacji i wyposażenia. Decyzje te mają swoje rozwinięcia i uszczegółowienia w projekcie technicznym. Istotne jest, aby pomiędzy projektem budowlanym a technicznym była spójność w zakresie przyjętych rozwiązań. Wpływa ona na porządek i bezpieczeństwo prowadzenia inwestycji, właściwe szacowanie kosztów, dotrzymywanie terminów harmonogramów oraz ułatwia uzyskanie pozwolenia na użytkowanie obiektu.
>>> Czy konieczna jest ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa instalacji fotowoltaicznej?
>>> Instalacja odgromowa w budynku jednorodzinnym
>>> Uziom fundamentowy – projektowanie i budowa zgodnie z Polskimi Normami
Doświadczone oko projektanta instalacji odgromowej potrafi ocenić, czy w projekcie budowlanym są potrzebne zmiany lub uszczegółowienia, których brak może spowodować dodatkowe koszty lub przesunięcie terminu oddania inwestycji. Dlatego błędne jest pokutujące czasami przeświadczenie, że projekt budowlany służy wyłącznie do uzyskania decyzji administracyjnych, a uszczegółowienia będą zawarte w projekcie technicznym.
Wynik procesu projektowego jest wstępem do działań wykonawczych, które są najlepszym weryfikatorem poprawności przyjętych wcześniej rozwiązań. Dlatego prawidłowa koordynacja wielobranżowa na etapie projektowania jest niezwykle istotna. Obecnie budowy są tyglem innowacyjności oraz zmian podczas ich realizacji. To zjawisko powszechne i normalne. Ważne, aby podczas realizacji ograniczyć błędy koncepcyjne, projektowe i koordynacyjne, rzutujące na dopłaty do inwestycji. Nowe pomysły inwestora, które są źródłem dodatkowych zleceń, są zawsze dobrze postrzegane przez projektantów oraz wykonawców.
O ile inwestycja na początku może mieć pewien margines błędów i odchyłek terminowych, o tyle pod koniec wszystkie terminy według harmonogramów robót się usztywniają, a miejsca na błędy nie ma.
Coraz częściej podczas odbiorów obiektów oraz kontroli okresowych i doraźnych, powypadkowych, konfrontuje się zgodność projektu budowlanego z technicznym. Wtedy mogą być wykazane w dokumentacjach rozbieżności nakładające różne obciążenia na użytkownika i uczestników procesu budowlanego.
W dalszej części artykułu:
Ochrona odgromowa w projektowanym obiekcie budowlanym
Ochrona odgromowa w istniejącym obiekcie budowlanym
Cały artykuł dostępny jest w numerze 1/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
Tadeusz Masłowski
Polski Komitet Ochrony Odgromowej
Literatura
1. PN-EN 62305-1:2011 Ochrona odgromowa – cz. 1: Zasady ogólne.
2. PN-EN 62305-2:2012 Ochrona odgromowa – cz. 2: Zarządzanie ryzykiem.
3. PN-EN 62305-3:2011 Ochrona odgromowa – cz. 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów i zagrożenie życia.
4. PN-EN 62305-4:2011 Ochrona odgromowa – cz. 4: Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach.
