Od 1 lipca we wszystkich państwach członkowskich UE obowiązują ustalenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych.
Odpowiedzialność za stosowanie w budownictwie wyrobów legalnie wprowadzonych do obrotu
W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.) w przepisach ustawy – Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) pozostawione zostały sprawy związane ze stosowaniem wyrobów w procesie budowlanym (projektowanie, budowa i użytkowanie), w aspekcie ich wpływu na spełnienie przez obiekty budowlane wymagań podstawowych, określonych w przepisach Prawa budowlanego.
Wymienione akty prawne wdrożyły ustalenia dyrektywy 89/106/EWG w sprawie zbliżenia przepisów państw członkowskich, odnoszących się do wyrobów budowlanych, odpowiednio do powyższego podziału i wynikającym z niego zakresie regulacji prawnych, objętych tymi przepisami.
Warto podkreślić, że wojewódzkim inspektorom budowlanym i Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego, tj. organom powoływanym na podstawie przepisów ustawy – Prawo budowlane, powierzono, na podstawie przepisów ustawy o wyrobach budowlanych, wykonywanie zadań, związanych ze sprawowaniem nadzoru nad rynkiem wyrobów budowlanych.
W celu spełnienia przez projektowany, realizowany i użytkowany obiekt budowlany wymagań, określonych w art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), w obiekcie mogą być zastosowane wyłącznie wyroby, które zostały legalnie wprowadzone do obrotu na podstawie przepisów odrębnych – co wynika z ustaleń art. 10 ustawy – Prawo budowlane.
Do przepisów odrębnych zalicza się: ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.) – w odniesieniu do wyrobów budowlanych, oraz ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.) – w odniesieniu do zasad funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów oraz zasad działania systemu kontroli wyrobów zgodnie z europejskimi ramami nadzoru rynku, a także ustawę z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. z 2003 r. Nr 229, poz. 2275) – w odniesieniu do zapewnienia bezpieczeństwa wielu innych wyrobów, mających zastosowanie również w procesie budowlanym, dla których przepisy odrębne określają szczegółowe wymagania.
Istotne jest, że właściwości użytkowe wyrobów, które są trwale wbudowane w obiekt budowlany, mają decydujący wpływ, przy umiejętnym i prawidłowym zaprojektowaniu i wykonaniu obiektu, na zapewnienie w obiekcie i przez ten obiekt wymagań podstawowych, w tym m.in. bezpieczeństwa: konstrukcji, pożarowego, użytkowania.
W świetle przepisów ustawy – Prawo budowlane (dalej Pb) odpowiedzialne za stosowanie w procesie budowlanym właściwych wyrobów wprowadzonych do obrotu są osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, tj.: projektant (projekt budowlany powinien zawierać niezbędne rozwiązania techniczne i materiałowe – art. 34 ust. 3 Pb), kierownik budowy (kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę – art. 22 pkt 3 – oraz przechowywanie dokumentów stanowiących podstawę wykonywania robót, a także oświadczeń dotyczących wyrobów budowlanych jednostkowo zastosowanych w obiekcie – art. 46 Pb) oraz inspektor nadzoru inwestorskiego (sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie – art. 25 pkt 2 Pb).
Ponadto w wykonywaniu ustawowych obowiązków związanych z nadzorem i kontrolą nad przestrzeganiem przepisów Pb organy administracji architektoniczno-budowlanej i organy nadzoru są również uprawnione do kontroli stosowania wyrobów budowlanych (art. 81 ust. 1 pkt 1e Pb), a organy nadzoru budowlanego zobowiązane są dodatkowo do sprawdzania dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych (art. 84a ust. 3 pkt 3 Pb) oraz do sprawdzania wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa pożarowego (obowiązkowa kontrola budowy po jej zakończeniu – art. 59a ust. 2 pkt 3).
Potwierdza to, że osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, którymi są: projektant, kierownik budowy i inspektor nadzoru inwestorskiego, powinni wykazywać się niezbędną znajomością przepisów z zakresu legalnego wprowadzenia do obrotu wyrobów, które mogą być stosowane w budownictwie.
Wyroby w procesie budowlanym – podstawowe ustalenia w przepisach obowiązujących w całości do 1 lipca 2013 r.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.) określa zasady:
– wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu,
– kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu,
– działania organów administracji publicznej w tej dziedzinie.
Wprowadzona z dniem 1 stycznia 2011 r. nowelizacja jej przepisów, na podstawie ustawy z dnia 21 maja 2010 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy i systemie oceny zgodności (Dz.U. Nr 114, poz. 760), uwzględniła przede wszystkim ustalenia kolejnych dokumentów Unii Europejskiej w problematyce nadzoru nad rynkiem wyrobów, tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 764/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającego procedury dotyczące stosowania niektórych przepisów technicznych do produktów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylającego decyzję nr 3052/95/WE (Dz.Urz. UE L 218/21 z dnia 13 sierpnia 2008 r.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającego wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 339/93 (Dz.Urz. UE L 218/30 z dnia 13 sierpnia 2008 r.), a także decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylającej decyzję Rady 93/465/EWG (Dz.Urz. UE L 218/82 z dnia 13 sierpnia 2008 r.).
Wobec powyższego wydaje się zasadne ponowne zwrócenie uwagi osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie na najbardziej istotne, z pozycji działalności zawodowej prowadzonej przez projektanta i kierownika budowy, dotychczasowe ustalenia ustawy o wyrobach budowlanych, co również pozwoli na ułatwienie przyswojenia (zrozumienia) przygotowanych dalszych zmian w przepisach UE, dotyczących spraw nadzoru nad rynkiem wyrobów, które obowiązują po dniu 1 lipca 2013 r.
Zgodnie z przepisem art. 4 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym jego właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, umożliwiając tym samym spełnienie wymagań podstawowych przez prawidłowo zaprojektowane i wykonane obiekty budowlane, w których wyrób ma być zastosowany w sposób trwały.
Z kolei w świetle ustaleń art. 5 ustawy wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli został:
– wprowadzony do obrotu w tzw. systemie europejskim, tj. jest oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego UE lub EOG, uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi, albo
– oznakowany znakiem B, albo
– umieszczony w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo
– wprowadzony do obrotu legalnie w innym państwie członkowskim UE, został nieobjęty zakresem przedmiotowych norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych Europejskiej Organizacji do spraw Aprobat Technicznych (EOTA), jeżeli jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w odrębnych przepisach, w tym przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
Właściwości użytkowe wyrobu i jego przeznaczenie (zastosowanie) ustala producent na podstawie przeprowadzonej oceny zgodności wyrobu odpowiednio z: normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną uznaną przez KE za zgodną z wymaganiami podstawowymi. Wykaz mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych określa obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych (M.P. Nr 32, poz. 571). Oznakowanie odpowiednio znakiem CE lub B przez producenta jest możliwe po uprzednim dokonaniu powyższej oceny zgodności ze specyfikacją techniczną i wydaniu przez niego odpowiednio europejskiej lub krajowej deklaracji zgodności. Producent nie ma obowiązku udostępniania deklaracji zgodności sprzedawcom, pośrednikom i konsumentom. Natomiast jest ona przedstawiana na żądanie organowi nadzoru budowlanego.
Na polskim rynku mogą być dostępne i uznane za legalne również wyroby nieoznakowane, które nie zostały objęte zakresem wspomnianych norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych. Jednak producent tych wyrobów musi wykazać, że jego wyrób został wprowadzony do obrotu zgodnie z prawem w innym państwie członkowskim UE i jednocześnie nie narusza krajowych, tj. polskich, przepisów technicznych i administracyjnych. Przepisami takimi mogą być warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie.
Jeżeli producent ma siedzibę poza terytorium UE i państw członkowskich EFTA i nie ustanowił upoważnionego przedstawiciela – to importer jest obowiązany do przechowywania kopii dokumentacji dotyczącej wyrobu oraz wyników dokonanej oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami przez 10 lat od daty wyprodukowania ostatniego wyrobu, którego dokumentacja dotyczy (art. 13a ustawy o systemie oceny zgodności), i tym samym wykonuje zadania producenta. Natomiast w sytuacji gdy producent i importer mają siedzibę poza RP, zadania producenta lub importera wykonuje sprzedawca w zakresie określonym w ustawie.
Organami wyspecjalizowanymi w sprawach nadzoru rynku nad wyrobami budowlanymi są odpowiednio wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego, właściwi dla miejsca produkcji wyrobu budowlanego, oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. Do podstawowych obowiązków organów nadzoru w tej problematyce należy kontrola wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych, prowadzenie postępowań administracyjnych w tym zakresie oraz wykonywanie zadań organów wyspecjalizowanych w zakresie wynikającym z ustaleń przepisów art. 39 ust. 3 pkt 1–4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (w odniesieniu do wyrobów oznakowanych CE). Należy podkreślić, że organy nadzoru budowlanego, jako organy wyspecjalizowane, w rozumieniu przepisów tej ustawy tworzą na podstawie jej ustaleń (art. 38 ust. 1) – wraz np. z wojewódzkimi inspektorami Inspekcji Handlowej, organami ochrony środowiska, inspektorami pracy – system kontroli wyrobów w kraju.
Organy nadzoru budowlanego mają uprawnienia do pobierania do badań próbek wyrobów również na budowie, a ich wyniki mogą stanowić podstawę do podjęcia kontroli u producenta, importera lub sprzedawcy. Negatywne wyniki badań pobranych próbek mogą również stanowić podstawę do przeprowadzenia przez właściwe organy nadzoru budowlanego kontroli budowy, na podstawie przepisów ustawy – Prawo budowlane, w zakresie stosowania wyrobów podczas wykonywania robót budowlanych.
Wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego mogą żądać od kontrolowanego importera przedstawienia dokumentów podobnych jak od producenta (art. 18 ust. 1–2 i ust. 4) i nakładać analogiczne jak na producenta obowiązki, m.in. nakazy: wstrzymania wprowadzania do obrotu, wycofania z obrotu, ograniczenie udostępniania wyrobu budowlanego (art. 31 ustawy). Jednocześnie nakazy odkupienia wyrobu budowlanego albo jego określonej partii na żądanie osób, które faktycznie nim władają (art. 31a ust. 1 ustawy), oraz zniszczenia wyrobu budowlanego na koszt adresata decyzji (art. 31a ust. 3 ustawy) mogą być nakładane nie tylko na producenta, ale także na importera lub sprzedawcę, jeżeli producent lub importer mają siedzibę poza terytorium RP.
W odniesieniu do wyrobów budowlanych – podlegających oznakowaniu znakiem budowlanym – wydanie przez właściwe organy decyzji nakazujących wycofanie z obrotu wyrobu lub jego określonej partii lub zakazujących obrotu określoną partią (w wyniku kontroli u sprzedawcy) lub decyzji nakazujących wycofanie z obrotu wyrobu lub jego określonej partii (w wyniku kontroli u producenta) skutkuje wpisem do Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych. Wykaz ten prowadzi Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego i jest on dostępny na stronie internetowej GUNB.
Natomiast w stosunku do wyrobów budowlanych oznakowanych CE podobny wykaz w formie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami jest prowadzony przez Prezesa UOKiK.
Zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych po 1 lipca 2013 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych) obowiązuje w pełnym zakresie od dnia 1 lipca 2013 r. i określa warunki wprowadzania do obrotu i udostępniania na rynku wyrobów budowlanych, przez ustanowienie zharmonizowanych zasad wdrażania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz oznakowania CE na tych wyrobach.
Jednocześnie wprowadzenie wyrobu budowlanego do obrotu oznacza jego udostępnienie po raz pierwszy na rynku unijnym (art. 2 pkt 17 rozporządzenia nr 305/2011). Odnosi się do konkretnego wyrobu i nie dotyczy np. jego magazynowania bez równoczesnego udostępniania. Natomiast udostępnianie na rynku to każde dostarczanie wyrobu budowlanego (każdego egzemplarza) w celu dystrybucji lub zastosowania na rynku unijnym w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie (art. 2 pkt 16 rozporządzenia nr 305/2011). Jest nim również oferowanie wyrobu do sprzedaży w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.
Ustalenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego odnoszą się do tzw. systemu europejskiego, tzn. do wyrobów oznakowanych CE.
Ze względu na charakter tego dokumentu jest on aktem prawnym wiążącym w całości kraje członkowskie i stosowanym bezpośrednio, a jego przepisy mają pierwszeństwo przed polskim prawodawstwem. Rozporządzenie PE i Rady (WE) nr 305/2011 nie wymaga zatem dodatkowego jego wdrożenia, jak w przypadku nieobowiązującej dyrektywy Rady 89/106/EWG, poprzez przeniesienie jego ustaleń do przepisów krajowych. Jego przepisy są stosowane identycznie w całej UE.
Jednocześnie rozporządzenie uwzględnia mające charakter horyzontalny ramy prawne dotyczące wprowadzania produktów na rynek wewnętrzny UE, ustanowione w rozporządzeniu PE i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającym wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu oraz w decyzji PE i Rady nr 768/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylającej decyzję Rady 93/465/EWG. Ustalenia tych przepisów zostały odpowiednio zastosowane w regulacjach krajowych, w tym w obowiązującej ustawie o wyrobach budowlanych.
Natomiast najbardziej znaczące nowe jednolite uregulowania, obowiązujące po dniu 1 lipca br. we wszystkich państwach członkowskich UE, są wprowadzane rozporządzeniem nr 305/2011 i obejmują w szczególności:
– obowiązek znakowania CE wyrobów, objętych zakresem zharmonizowanej specyfiki technicznej (tj. norm zharmonizowanych – hEN, oraz europejskich dokumentów oceny – EDO) – dotychczas nieobowiązkowe;
– wprowadzenie Europejskiego Dokumentu Oceny (EDO) przyjmowanego do celów wydania Europejskiej Oceny Technicznej (EOT), jako zharmonizowanej specyfikacji technicznej – dotychczas europejskiej aprobaty technicznej;
– przyjęcie nowej formuły wyrażania deklaracji właściwości użytkowych wyrobu, która wiąże producenta w zakresie wybranych przez niego, z normy, właściwości użytkowych wyrobu, związanych z jego określonym zastosowaniem, które jest deklarowane przez tego producenta – dotychczas deklaracja zgodności wyrobu z odpowiednią specyfikacją techniczną;
– obowiązek sporządzania deklaracji właściwości wyrobu dla wyrobów oznakowanych CE i dostarczania jej do każdego wyrobu udostępnianego na rynku – dotychczas obowiązek przedstawiania tylko organom nadzoru budowlanego;
– możliwość zastosowania procedur uproszczonych sporządzania deklaracji użytkowych wyrobów budowlanych;
– wprowadzenie nowych elementów wymagań podstawowych stawianych obiektom budowlanym.
Wprowadzono ponadto nowe definicje, np.:
– zasadnicze charakterystyki – cechy wyrobu odnoszące się do podstawowych wymagań stawianych obiektom budowlanym,
– właściwości użytkowe wyrobu budowlanego – osiągane w stosunku do jego zasadniczych charakterystyk, wyrażone jako poziom lub klasa, lub w sposób opisowy.
Wymaga podkreślenia, że obowiązkowe oznakowanie CE dla wyrobów objętych harmonizacją stanowi potwierdzenie zgodności wyrobu budowlanego z jego właściwościami, deklarowanymi przez producenta, a nie jak dotychczas według dyrektywy 89/106/EWG – zgodnie ze zharmonizowaną specyfikacją techniczną, tj. z normą zharmonizowaną lub europejską aprobatą techniczną. Jednak wyroby tak oznakowane, tj. CE, mogą być udostępniane na rynku i stosowane, jeżeli deklarowane ich właściwości użytkowe odpowiadają takiemu zastosowaniu w danym państwie, tzn. mogą być stosowane w Polsce, jeśli np. nie naruszają ustaleń warunków technicznych, jakim odpowiadają obiekty budowlane.
Deklaracja właściwości użytkowych powinna być dostarczana dla każdego wyrobu udostępnianego na rynku (ewentualnie dla partii wyrobu dla jednego użytkownika), co w praktyce oznacza udostępnienie takiej deklaracji sprzedawcy, projektantowi, kierownikowi budowy (dostarczana wraz z wyrobami na budowę), a nie jak dotychczas deklaracja zgodności – tylko organom nadzoru budowlanego podczas kontroli.
Deklaracja właściwości użytkowych wyrobów nie jest wymagana dla wyrobów produkowanych jednostkowo, produkowanych na terenie budowy, na której są wbudowywane, oraz wyrobów produkowanych w sposób tradycyjny.
Europejski dokument oceny jest wystawiany na wniosek producenta o wydanie europejskiej oceny technicznej (EOT) – zastępującej dotychczasową europejską aprobatę techniczną – dla wyrobu nieobjętego (w ogóle) lub nie w pełni objętego normą zharmonizowaną.
W rozporządzeniu PE i Rady (UE) nr 305/2011 wprowadzono również pewne zmiany w systemie oceny i weryfikacji stałości użytkowych wyrobu polegające na wyeliminowaniu dotychczasowego systemu 2, zaś w systemie 1+ kontrolne badania próbek przez jednostkę certyfikującą pobranych przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu, a w systemie 2+ badania próbek pobranych w zakładzie produkcyjnym zgodnie z ustalonym planem badań.
Natomiast zmiany w podstawowych wymaganiach stawianych obiektom budowlanym obejmują m.in. wprowadzenie nowego wymagania dotyczącego zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych (w tym ponowne wykorzystanie lub recykling obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład materiałów i części po rozbiórce) oraz doprecyzowanie kwestii związanych z ograniczeniem zużycia energii podczas budowy lub rozbiórki obiektów budowlanych oraz ograniczenia nadmiernego ich wpływu na jakość środowiska i klimat. Zostały ponadto doprecyzowane obowiązki producentów, dystrybutorów, importerów.
Rozporządzenie nr 305/2011 pozostawia państwom członkowskim również możliwość określenia w przepisach krajowych wymagań dla wyrobów nieobjętych harmonizacją,które jednak powinny umożliwić spełnienie wymagań podstawowych dla obiektów budowlanych określonych w ustaleniach tego rozporządzenia (tj. tak samo jak wyroby oznakowane CE) – co dotyczy wyrobów dotychczas oznakowanych znakiem B.
Do zadań państw członkowskich regulowanych w przepisach krajowych należą również m.in. sprawy:
– wskazania i notyfikacji jednostek ds. oceny technicznej i weryfikacji stałości właściwości użytkowych,
– wskazania i monitorowania jednostek ds. oceny technicznej (JOT),
– wyznaczenia punktów kontaktowych ds. wyrobów budowlanych,
– nadzoru nad rynkiem wyrobów budowlanych,
– zapewnienia procedur ochronnych rynku wyrobów budowlanych (sankcje).
Ustalenia rozporządzenia nr 305/2011 przewidują w art. 66 także przepisy przejściowe, na podstawie których:
– uznaje się za zgodne z rozporządzeniem nr 305/2011 wyroby budowlane wprowadzone do obrotu przed dniem 1 lipca 2013 r. zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG;
– producenci mogą wystawić deklarację właściwości użytkowych wyrobu na podstawie certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności wydanych przed dniem 1 lipca 2013 r., zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG;
– wytyczne do europejskich aprobat technicznych, opublikowane przed dniem 1 lipca 2013 r., zgodnie z art. 11 dyrektywy 89/106/EWG, mogą być stosowane jako europejskie oceny techniczne;
– producenci i importerzy mogą wykorzystywać europejskie aprobaty techniczne wydane zgodnie z art. 9 dyrektywy 89/106/EWG przed dniem 1 lipca 2013 r. jako europejskie oceny techniczne do końca okresu ważności tych aprobat.
Powyższe oznacza, że jeżeli wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu przed dniem 1 lipca br. w sposób zgodny ze „starą” dyrektywą 89/106/EWG, tym samym uznaje się ten wyrób za również zgodny z rozporządzeniem nr 305/2011, a egzemplarze tego wyrobu, które zostaną wprowadzone do obrotu przed 1 lipca 2013 r., będą mogły nadal znajdować się na rynku unijnym, być dalej udostępniane i stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych. Wyrób taki nie musi być więc dostosowany do przepisów rozporządzenia nr 305/2011, a producent nie jest zobowiązany sporządzać dla niego deklaracji właściwości użytkowych i ponownie zamieszczać oznakowanie CE wraz z informacjami towarzyszącymi.
Natomiast egzemplarze tego wyrobu budowlanego, które zostaną wprowadzone do obrotu po dniu 1 lipca 2013 r., będą musiały spełniać wymagania rozporządzenia nr 305/2011 (nawet wtedy gdy zostały wyprodukowane przed tą datą, ale nie zostały przekazane lub oferowane do przekazania z zamiarem dystrybucji lub użytkowania).
Ponadto producenci będą mogli od dnia 1 lipca br. wystawić deklarację właściwości użytkowych wyrobu budowlanego na podstawie certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności wydanych przed tą datą, zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG, która będzie uprawniać producenta do umieszczenia oznakowania CE na wyrobach budowlanych (i egzemplarzach) wprowadzonych do obrotu również po tej dacie.
Opisane regulacje, dotyczące możliwości uznawania za zgodne z rozporządzeniem nr 305/2011 wyrobów budowlanych, wprowadzonych do obrotu przed dniem 1 lipca 2013 r. zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG, nie odnoszą się do wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu na podstawie systemu krajowego, tj. wyrobów oznakowanych znakiem budowlanym, dla których wydano krajowe deklaracje zgodności. Wyroby takie, wprowadzone przed dniem 1 lipca br. w systemie krajowym, będą musiały być dostosowane do wymagań tego rozporządzenia, jeżeli będą sprzeczne z jego przepisami, a więc po dniu 1 lipca br. będą musiały posiadać deklarację właściwości użytkowych w przypadkach wymaganych przepisami tego rozporządzenia.
Jednakże wymóg ten nie dotyczy wyrobów nieobjętych normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji (tj. przejściowy okres współistnienia nowej normy zharmonizowanej z zastępowaną zharmonizowaną specyfikacją techniczną) i dla których nie została wydana europejska ocena techniczna.
Takie wyroby mogą być wprowadzane do obrotu po dniu 1 lipca 2013 r., przy spełnieniu wymagań ustawy o wyrobach budowlanych tj. poprzez oznakowanie znakiem budowlanym.
Obecnie w Parlamencie jest procedowany poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych.
Na stronach internetowych MTBiGM oraz GUNB został umieszczony Komunikat MTBiGM w sprawie warunków wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych.
Od dnia 1 lipca 213 r., w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego działa zespół roboczy – Zespół ds. Punktu Kontaktowego, realizujący zadania punktu kontaktowego do spraw wyrobów budowlanych, określone w rozporządzeniu PE I R Nr 305/2011.
W Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, są prowadzone prace związane z przygotowaniem zmian w ustawie o wyrobach budowlanych, polegających na dostosowaniu krajowych przepisów dotyczących wyrobów budowlanych do rozporządzenia Nr 305/2011 oraz ustanowienia przepisów dla wyrobów nie objętych harmonizacją, ale w relacji do przepisów tego rozporządzenia.
Omówienie zmian w ustawie o wyrobach budowlanych, wynikających z powyższych działań legislacyjnych, zostanie przedstawione w „IB”.
Kontrole wyrobów budowlanych
W latach 2004–2012 organy nadzoru budowlanego skontrolowały ogółem 38,2 tys. wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, z czego 37,5% stanowiły wyroby oznakowane CE, a 61,8% – wyroby oznakowane znakiem budowlanym B. Stwierdzone zastrzeżenia dotyczyły 12,8 tys. wyrobów budowlanych, w tym 20,2% wyrobów oznakowanych CE i 79,4% wyrobów oznakowanych znakiem budowlanym.
W wyniku przeprowadzonych działań kontrolnych organy nadzoru wszczęły ogółem 6,6 tys. postępowań administracyjnych i wydały ogółem 9 tys. orzeczeń, w tym 1,6 tys. decyzji nakazowych i 1,2 tys. decyzji zakazowych. Wydano ogółem 6,6 tys. decyzji skutkujących wpisem do Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych lub do rejestru wyrobów niezgodnych, prowadzonego przez UOKiK.
W Krajowym Wykazie Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych zamieszczono 815 wyrobów.
Elżbieta Janiszewska-Kuropatwa
członek: Rady Mazowieckiej OIIB, Krajowej Rady PIIB,
Zarządu Głównego PZITB
Literatura
1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.), zmiany wprowadzono po dniu 1 stycznia 2011 r.
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych).
