Montaż okien bez błędów

Jak wygląda poprawny montaż okien? Jaki montaż wybrać – warstwowy czy w warstwie izolacji? Dlaczego jakość prac jest tak ważna?

Montaż okien – najpopularniejsze metody oraz wymogi warunków technicznych

Zakup okien i decyzja, jaki montaż wybrać, który jest lepszy, trwalszy i korzystniejszy pod względem zapewnienia właściwości użytkowych wbudowanej stolarki, to trudna decyzja. Czy wybrać oferowany powszechnie na samą piankę poliuretanową, czy ten bardziej złożony, warstwowy w ścianie budynku czy wariantowy – warstwowy w warstwie izolacji?

 

Powszechnie stosowany montaż na samą piankę to iluzja montażu który niestety obejmuje co najmniej 80% budów w Polsce. Bezdyskusyjna podstawa to montaż trójwarstwowy (w różnych konfiguracjach i modyfikacjach), zalecany od lat przez RAL (Niemiecki Instytut Jakości i Oznaczeń), instrukcje ITB (opracowywane na podstawie wytycznych RAL) czy nawet w instrukcjach montażowych wszystkich systemów okiennych, a nawet producentów okien. Wynika to pośrednio z przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT). Rozporządzenie w zakresie montażu stolarki podaje podstawowe warunki techniczne, jakie montaż powinien spełniać (wyróżnienia autora):

 

§ 321. 1. Na wewnętrznej powierzchni nieprzezroczystej przegrody zewnętrznej nie może występować kondensacja pary wodnej umożliwiająca rozwój grzybów pleśniowych.

2. We wnętrzu przegrody, o której mowa w ust. 1, nie może występować narastające w kolejnych latach zawilgocenie spowodowane kondensacją pary wodnej.

3. Warunki określone w ust. 1 i 2 uważa się za spełnione, jeśli przegrody odpowiadają wymaganiom określonym w pkt 2.2.4 załącznika nr 2. Zał. nr 2:2.3. Szczelność na przenikanie powietrza. 2.3.1. Wbudynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego, budynku użyteczności publicznej, a także w budynku produkcyjnym przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza.

 

Fot. stock.adobe (Robert Kneschke)

Montaż okien a wymogi techniczne

Montaż warstwowy to jedyny montaż zapewniający – niezależnie jak okno wstawiamy w mur i niezależnie od rodzaju muru, rodzaju typu i wielkości okna – wymaganą szczelność styku okna z murem. Montaż ten spełnia wymagania: szczelności na przenikanie powietrza, wody i wilgoci, izolacyjności cieplnej i akustycznej, stabilności zamocowania, zapewnienia odpowiedniego klimatu wnętrza, braku zawilgoceń murów, komfortu użytkowania, trwałości.

 

Wymienione wymagania powinny być spełnione przy każdym montażu okien (także dachowych), tym bardziej że znane są od lat (fot. 2 i 3).

 

Fot. 2. Poprawny montaż w warstwie izolacji zastosowany do współczesnych dużych wymiarowo (ciężkich) okien

 

Fot. 3. Montaż okna wywieszonego w strefę izolacji zewnętrznej muru

 

Mamy trzy warstwy izolacji – wewnętrzna (paroszczelna), środkowa (termiczna) i zewnętrzna (paroprzepuszczalna) realizowane przy użyciu różnych materiałów:

• warstwa wewnętrzna – specjalne taśmy paroszczelne, paroszczelne sznury z porowatej nasycanej gąbki, specjalne silikony, listwy maskujące;
• warstwa środkowa – pianka poliuretanowa, gąbki rozprężne, wełna mineralna, szklana;
• warstwa zewnętrzna – taśmy paroprzepuszczalne, termopolimer EPDM, sznury z porowatej gąbki, specjalne farby powłokowe.

 

Przykład takiego montażu warstwowego w płaszczyźnie muru przedstawia rys. 1. Okno może być ustawione w środku muru (jak na rysunku), dosunięte do zewnętrznej krawędzi muru lub z muru nieco wysunięte.

 

Rys. 1. Montaż trójwarstwowy okna usytuowanego w murze

 

Modyfikacją, opracowaną przez jednego z producentów materiałów izolacyjnych do montażu okien, jest montaż pod nazwą „3I” – trzy w jednym, gdzie specjalne szerokie porowate taśmy zapewniają spełnienie wymagań paroszczelności, izolacyjności i paraprzepuszczalności. Warianty montażu warstwowego w warstwie izolacji, nowszego technologicznie i o lepszych parametrach izolacyjności, pokazuje rys. 3 (okno wysunięte jest muru wewnętrznego do wewnętrznej izolacji termicznej, mur trójwarstwowy) oraz rys. 4 (okno „wisi” poza murem w warstwie izolacji termicznej).

Rys. 3. Montaż warstwowy okna wysuniętego poza mur w wewnętrzną warstwę izolacji termicznej

Rys. 4. Montaż warstwowy okna wysuniętego poza mur w zewnętrzną warstwę izolacji termicznej

 

Podczas montażu pokazanego na rys. 3 i 4 mechaniczne mocowanie okna w murze realizowane jest przy zastosowaniu specjalnych stalowych konsol – wysuwanych kotew (rys. 5).

 

Rys. 5. Okno na specjalnych kotwach wysunięte jest z muru wewnętrznego w strefę izolacji wewnętrznej muru

 

Należy dokładnie i zgodnie z instrukcją montażu sytuować ustawienie tego typu wsporników i stosować wsporniki systemowe, a nie ich „modyfikacje” – fot. 1.

 

Fot. 1 Błędna „modyfikacja” montażu w warstwie izolacji z wykorzystaniem kotew z blachy, cegieł – wspornik okna, styropianu – uszczelnienie okna, taśmy paroszczelne są porozrywane i nieprzyklejone

 

Montaż okien – realia

Innowacyjność montażu pokazanego na fot. 1 polegała zapewne na tym, że ustalono z inwestorem montaż w warstwie izolacji, a monter, nie mając choćby podstawowej wiedzy, zastosował to, co miał pod ręką (kotwy z blachy, styropian, cegły, piankę). Monterzy nie lubią montażu warstwowego, jest dla nich kosztowny, trudny w wykonaniu i czasochłonny. Dlatego rzadko która firma proponuje inwestorom taki sposób montażu, wyjaśniając, że jest to kosztowne i zupełnie zbędne. Inwestorzy się nie znają i ulegają sugestiom monterów. Często niestety decyduje cena – montaż okien ma być wykonany jak najtaniej.

 

Realia montażu w warstwie izolacji zilustrujemy i opiszemy na przykładzie zaczerpniętym z opinii wyrażonej przez jednego z uznanych deweloperów. Odnosimy się do montaży warstwowych eliminujących mostki termiczne i zapewniających właściwe użytkowanie okien, podczas gdy podany przykład wadliwego montażu jest stale powtarzany od co najmniej 30 lat (od czasu kiedy pojawiły się współczesne okna) i materiałem montażowym jest pianka PU i kotwy.

 

Mamy setki przykładów, fotografii i dziesiątek ekspertyz obiektów niewielkich (kilka okien) oraz całych osiedli (kilkaset okien). Montaż na samą piankę PU, na tynk, na paski blachy, na gwoździe, na cegły, uszczelnianie styków styropianem, kłębami pianki PU, pakułami, gazetami, podpieranie dużych drzwi balkonowych podpórkami do mebli kupionymi w IKEI (lub montowanie całkiem bez podpór, gdy ciężkie okna/drzwi wiszą na kotwach), montaż na styk z ościeżami (bez uszczelnienia), montaż z dziurami wielkości 10 cm (powszechne wypełnienie – styropian). Za każdym razem gdy jako pracownicy ITB przeprowadzamy ocenę wad montażu okien, jesteśmy zaskakiwani nowym pomysłem montażu.

 

Na podstawie wieloletnich obserwacji i sporządzanych różnego typu ekspertyz można stwierdzić, że jakość obecnie produkowanych okien w zasadzie nie budzi zastrzeżeń. Oczywiście zdarzają się jeszcze okna z wadami w postaci: braku uszczelek, szczelin między uszczelkami, niewłaściwych wymiarów skrzydeł, niesklejonych łączeń uszczelek, niedrożnych otworów odwadniających, braku usztywnień w oknach z PVC. Jednak większość nieprawidłowości w funkcjonowaniu okien wynika z ich niewłaściwego wbudowania.

Wady samych okien można usunąć, wad montażu nie.

Nawet nadesłane przez naszego inwestora fotografie wskazują jednoznacznie, że i ten realizowany montaż „w licu ściany, skonsultowany z architektem” ma liczne wady: kotwy są cięte z blachy, zamiast pianki PU jest tynk/powietrze, okna przylegają do ościeży na styk i jest szczelina, miejscami wetknięto w nią drewniane kliny, okna są brudne od tynku, ściany mokre.

 

W opisanym przykładzie deweloper okna od zewnątrz uszczelni termoizolacją.

 

Fot. 5. Widok montażu okien, w projekcie przewidziano montaż w warstwie izolacji

 

A gdzie izolacje paroprzepuszczalne od zewnątrz i paroszczelne od wewnątrz? Montażysta o nich zapomniał.

 

Jakość wykonania i nowoczesność okien, profili, szyb, uszczelnienia, okuć, lakierów do okien, nieustannie rośnie, gdy tymczasem montaż jest coraz bardziej obarczony wadami i praktycznie od lat nic się nie zmienia. Decyduje niska cena (najtaniej) i szybkość montażu (najszybciej). Inwestorzy, jak ten wspomniany w artykule, są wprowadzani w błąd, informowani, że montaż warstwowy nie jest powszechnie stosowany i na ogół pozostają z wadliwie zamontowanymi oknami.

Czytaj też: Montaż stolarki budowlanej. Wykonawca może otrzymać certyfikat

Montaż okien – ustalenia projektowe z inwestorem

• Na podstawie dokumentacji projektowej oraz uzgodnień z wykonawcą (firmą montażową okien) robót ustalono, że montaż stolarki okiennej będzie odbywał się w grubości izolacji termicznej. Stolarka montowana będzie przy użyciu stalowych wsporników systemowych oraz systemowych wykończeń izolacyjnych.

Projekt określił montaż w warstwie zewnętrznej izolacji z zawieszeniem okien na specjalnych wspornikach. W trakcie realizacji budowy sposób montażu zmieniono, po czym nastąpiła interwencja inwestora.

• Informuję dewelopera, że trwają prace przy montażu okien, które są montowane w licu ściany zewnętrznej bez wymaganego przepisami uszczelnienia połączenia pomiędzy ramą okna a ościeżem. Przekazano do wykonawcy prośbę o wyjaśnienie zmiany sposobu montażu w oparciu o zapisy Instrukcji Instytutu Techniki Budowlanej „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, część B Roboty wykończeniowe, zeszyt 6 Montaż okien i drzwi balkonowych, Warszawa 2016″, określającej jak powinien przebiegać montaż okien.

Odpowiedzi dewelopera na interwencję inwestora

• W odpowiedzi na poruszone kwestie dotyczące wykonania i montażu stolarki okiennej informujemy że okna montowane są w licu zewnętrznym ściany Montaż prowadzony jest przy użyciu piany poliuretanowej oraz kotew przez profesjonalną firmę zajmującą się produkcją i montażem stolarki PCV Warstwa ocieplenia zewnętrznego, czyli styropianu będzie docelowo „zachodziła” na ramy okien, aby dodatkowo doszczelnić miejsce montażu. Ponadto na styku ramy i tynku ościeża zastosowana zostanie listwa systemowa, doszczelniając ten element. Szczelność na przenikanie powietrza określona w WT będzie zapewniona poprzez szczelne wypełnienie przestrzeni montażowej pomiędzy ościeżnicą okienną a ościeżem pianką montażową oraz poprzez wysunięcie warstwy termoizolacji zewnętrznej na ościeżnicę okienną, a także wykonanie listwy wykończeniowej zabezpieczającej połączenie ościeżnicy i tynku przed pęknięciami.
• Realizowany system montażu w licu zewnętrznym ściany został skonsultowany z architektem. Sugerowany przez klientów sposób montażu okien jest czasami (podkreślenie autora) zalecanym przez różnego rodzaju publikacje branżowe sposobem osiągnięcia parametrów wymaganych przez WT, jednakże nie jest powszechnie stosowanym rozwiązaniem w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych.
• W naszych obiektach, jak do tej pory, opisany sposób montażu nie był kwestionowany przez klientów, a zlecane przez nich, na etapie odbioru mieszkania, kontrole przy użyciu np. kamer termowizyjnych nie wykazywały żadnych nieprawidłowości.

Inwestor zakwestionował sposób montażu, choć być może żaden „klient” w opinii dewelopera nie kwestionował nigdy ich montażu (prawdopodobnie nie miał odpowiedniej wiedzy) i zażądał montażu zgodnie z zatwierdzonym projektem i umową.

 

Fot. 4. Montaż, który nie był kwestionowany przez klienta – brak uszczelnienia pod oknem, brak klocków podporowych

 

Jak się odnieść do wypowiedzi dewelopera, gdy tak realizowane montaże to nie mniej niż 70-80% realizowanych budów w Polsce, niezależnie od rodzaju okien (PVC, drewno, aluminium), ich wielkości (wysokość, szerokość), typu (otwierane, przesuwne).

 

Instrukcja ITB w sposób jednoznaczny określa (podobnie jak każda dokumentacja montażowa firm zajmujących się montażem okien), że montaż powinien być warstwowy.

 

Niemal hitem na rynku budowlanym jest oferowanie przez producentów energooszczędnych okien i ciepłego montażu. Pojęcie ciepłego montażu nie ma sensu, bo każdy montaż jest ciepły w większym lub mniejszym stopniu. Niejednokrotnie ten ciepły montaż to montaż wyłącznie z użyciem uszczelniającej pianki montażowej, tynku, gipsu, kilku kotew, bez kotew, a czasami nawet pianki w złączach brakującej, reklamowany: „montaż gratis – za 50-100 zł od okna”. Jeśli chodzi o okna energooszczędne, to w tym przypadku również nastąpił niebywały postęp technologiczny. Przeszły one ogromną transformację, z okien z PVC z profili 3-komorowych szerokości 60 mm do okien 8-komorowych szerokości 90 mm ze specjalnymi usztywnieniami zamiast tradycyjnych, wklejaniem szyb, szybami o współczynniku przenikania ciepła U nie wyższym niż 06,W/m²K, zespolonymi dwukomorowymi z powłokami niskoemisyjnymi. Podobny postęp nastąpił w konstrukcji okien drewnianych i aluminiowych.

 

Wiedza inwestorów i nabywców okien niebywale wzrosła i zakup takich energooszczędnych okien, czasem baedzo kosztownych, nie stanowi dla nabywcy finansowego problemu.

 

Tymczasem właściwy montaż okien pozostaje daleko w tyle, mimo że koszt prawidłowego montażu zazwyczaj nie przekracza 20% wartości samych okien. Okna można naprawić, a wadliwego montażu naprawić się już nie da, taki montaż przyczynia się do uszkodzenia okien, energooszczędność bezpowrotnie zanika. Należy pamiętać, że jakość montażu okien i jego poprawność jest ważniejsza od samego okna. W oknach niewiele można popsuć, w montażu popsuć można wszystko.

 

mgr inż. Jerzy Płoński

Instytut Techniki Budowlanej

Rysunki: archiwum firmy Tremco illbruck. Zdjęcia autora

 

Zobacz: Okna, które oszczędzają energię