Zaplanowano inwestycje przeciwpowodziowe na zbiorniku nyskim oraz rzece Nysa Kłodzka.
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu prowadzi inwestycję „Modernizacja budowli i urządzeń zbiornikowych wraz z budową innych obiektów niezbędnych dla zbiornika, w ramach projektu pn. Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I”, realizowaną w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – Priorytet III: „Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska”.
Fot. 1 Budowla zrzutowa
W ramach przedsięwzięcia należy m.in.:
– Przebudować budowlę zrzutową o następujących parametrach: trzy przęsła o świetle 13 m każde, zamknięcia segmentowe o wysokości 6,8 m, połączonej ze wzmocnieniem istniejących konstrukcji żelbetowych z obniżeniem i profilowaniem progów.
– Wykonać dwa spusty denne w istniejącym przelewie, z zamknięciami – jeden o wymiarach 4,30 x 7 m; drugi o wymiarach 4,05 x 7 m.
– Wykonać grodzę stalową wolno stojącą (od strony wody górnej).
– Przeprowadzić iniekcje podwodne uszczelniające podłoże pod płytą ponuru.
– Wykonać demontaż turbozespołów elektrowni wodnej na czas budowy w celu wykorzystania pozostałego po demontażu lewego otworu jako spustu dennego zwiększającego bezpieczeństwo budowli w czasie modernizacji.
– Przebudować most drogowy na most technologiczny do użytku służbowego i dla potrzeb eksploatacyjno-remontowych zbiornika wodnego Nysa oraz przebudować kładkę technologiczną pod mostem drogowym.
– Zbudować mur oporowy w korpusie zapory z przygotowaniem podłoża pod budowę kontenerowej stacji transformatorowej i budowę budynku rozdzielni.
– Zbudować przelew boczny, kontrolowany – wykonywany jako jaz klapowy 5-przęsłowy o świetle 5 x 32 m i wysokości piętrzenia 2,45 m, z wypadem i mostem technologicznym o długości 183,35 m i szerokości 10,3 m oraz kontenerową stację transformatorową SN 250 KVA.
– Wykonać modernizację zapory czołowej, obejmującą naprawę płyt ekranu, przebudowę drenażu zapory wraz z rowami opaskowymi i separacją wód obcych dopływających do rowów opaskowych.
– Zbudować nowy kolektor wody Białki wzdłuż drogi do Białej Nyskiej wraz z obiektami towarzyszącymi.
– Wykonać budynek obsługi zbiornika w rejonie budowli zrzutowej wraz z nową sterownią zlokalizowaną na górnej kondygnacji tego obiektu oraz hangarem dla motorówki inspekcyjnej i łodzi motorowo-wiosłowej ze slipem i pływającą przystanią w pobliżu tego budynku.
– Wykonać budynek socjalno-gospodarczy dla załogi zbiornika z magazynem i hangarem dla sprzętu, w pobliżu zapory.
– Wykonać modernizację zapory bocznej w Siestrzechowicach wraz z pompownią o wydajności ok. 3600 m³/h i obiektami towarzyszącymi.
– Przebudować pompownię Zwierzyniec o wydajności 44 800 m³/h wraz z wałami cofkowymi i bocznymi oraz siecią rowów i dróg wałowych.
Fot. 2 Budowla zrzutowa, sekcja upustów dennych
– Zbudować drogę eksploatacyjną wraz z obiektami towarzyszącymi, biegnącą wzdłuż obwałowań cofkowych i bocznych do pompowni Zwierzyniec i Siestrzechowice o łącznej długości 12,56 km.
– Zbudować most drogowy w ciągu drogi eksploatacyjnej nad korytem rzeki Widna.
– Przeprowadzić modernizację części wlotowej do zbiornika z uwzględnieniem przebudowy rzeki Nysa Kłodzka poniżej mostu drogowego w Otmuchowie oraz udrożnienia koryta rzecznego wraz z międzywałem na długości 2,1 km.
– Wykonać nowe uzupełniające obwałowania na lewym brzegu rzeki Nysa Kłodzka w cofce zbiornika oraz modernizację istniejących wałów cofkowych (w tym na dolnym odcinku kanału obiegowego zbiornika Otmuchów).
– Odbudować stopień stały przy cukrowni w Otmuchowie.
– Wykonać uzupełnienie i modernizację sieci oraz urządzeń kontrolno-pomiarowych dla zbiornika Nysa z uwzględnieniem rzeki Nysa Kłodzka poniżej zbiornika oraz dopływów do zbiornika wraz ze zdalnym przekazem i monitoringiem.
– Zbudować magistralę światłowodową wzdłuż zapory czołowej oraz bocznej, a także części wlotowej zbiornika jako uzupełnienie infrastruktury optycznej biegnącej wzdłuż rzeki Nysa Kłodzka do jazu w km 62+256.
– Przygotować tereny realizacji przedsięwzięcia, a szczególnie wykonać: przebudowę linii, sieci i urządzeń podziemnych i napowietrznych kolidujących z projektowanym przedsięwzięciem; przygotowanie terenów robót; przygotowanie bloku zrzutowego do przebudowy; przebudowę istniejących instalacji elektroenergetycznych oraz rozbiórkę mostu z obiektem kubaturowym pod nim; demontaż urządzeń; przygotowanie terenów dla tymczasowych dwóch zapleczy budowy oraz trzech placów budowy przy projektowanych zadaniach; doprowadzenie mediów wraz z ich likwidacją po zakończeniu przedsięwzięcia.
– Przeprowadzić zagospodarowanie odkładów, rekultywację i nasadzenia rekompensacyjne.
Fot. 3 Przelew boczny
Zasadniczym celem prac podejmowanych w ramach przedsięwzięcia jest:
– Usunięcie zagrożenia awarią zbiornika Nysa przez poprawę stanu technicznego zapory zbiornika Nysa i związanych z nim obiektów oraz infrastruktury w zakresie niezbędnym do spełnienia wymagań właściwych dla budowli hydrotechnicznych klasy I.
– Zwiększenie stopnia ochrony przeciwpowodziowej doliny Nysy Kłodzkiej, w tym miast: Nysa, Otmuchów oraz Lewin Brzeski.
– Wspomaganie ochrony przeciwpowodziowej doliny Odry, a szczególnie Wrocławia.
– Optymalizacja gospodarowania wodą zespołu zbiorników kaskady Nysy Kłodzkiej z uwzględnieniem modernizacji budowli zrzutowej zapory Nysa, udrożnienia koryta Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika i projektowanego kanału obiegowego dla miasta Nysa.
– Usprawnienie zarządzania obiektami zbiornika i w korycie poniżej zapory Nysa (budowla zrzutowa zapory, kontrolowany przelew boczny, pompownie Siestrzechowice i Zwierzyniec oraz jazy ruchome na rzece Nysa Kłodzka w mieście Nysa) przez automatyzację systemu umożliwiającą zdalne monitorowanie i sterowanie pracą tych obiektów.
Fot. 4 Budynek obsługi zbiornika
Wśród realizowanych zadań na szczególną uwagę zasługują: „Przebudowa budowli zrzutowej z budową nowego mostu i kładki”, „Budowa przelewu bocznego kontrolowanego z zamknięciami ruchomymi, wypadem i mostem” oraz „Budynek obsługi zbiornika”.
W ramach prowadzonych robót przebudowy budowli zrzutowej w celu spełnienia założeń projektowych przewidziano m.in.:
– Rozbiórkę jednej z wewnętrznych sekcji przelewowych i zastąpienie jej sekcją upustów dennych z wykonaniem dwóch przewodów z zamknięciami.
– Obniżenie o 1,0 m korony przelewów w pozostałych trzech sekcjach z wymianą zamknięć segmentowych.
– Rozbiórkę istniejącego mostu drogowego na budowli zrzutowej wraz z istniejącymi pod nim pomieszczeniami i wykonanie nowego mostu.
– Wykonanie kładki technologicznej.
– Wykonanie nadbudówek na filarach i przyczółkach oraz przeniesienie do nich agregatów napędowych, rozdzielni i szaf sterowniczych.
– Wykonanie na filarach nadbudówek przekrywających klatkę schodową do elektrowni.
– Adaptację i częściową przebudowę pomieszczeń na przyczółkach.
– Modernizację zasilania przy dostosowaniu do wprowadzanych zmian w zakresie konstrukcji i wyposażenia technologicznego.
– Wyposażenie obiektu w rezerwowy agregat prądotwórczy.
– Modernizację automatyki, przekazów sygnalizacji i sterowania wraz z wizualizacją.
– Remont konstrukcji betonowych budowli zrzutowej.
Fot. 5 Robert Gliszczyński
Przelew boczny stanowi budowlę sterującą dopływem wód do przyszłego kanału ulgi, który ma być zbudowany w II etapie modernizacji zbiornika Nysa. Do czasu wykonania kanału ulgi przelew boczny będzie pełnił podobną funkcję jak zapora czołowa, piętrząc wodę przy wyższych stanach wód w zbiorniku. Próg stały przelewu bocznego znajduje się na rzędnej 197,00 m n Kr., tj. 2,0 m powyżej NPP zbiornika Nysa po modernizacji. Wykorzystanie zamknięć klapowych do piętrzenia nastąpi zatem dopiero przy napełnieniach zbiornika przekraczających rzędną 197,00 m n. Kr., tj. przy dopływach do zbiornika większych od Q5%. Góra zamknięć klapowych przewidziana na poziomie 199,90 m n. Kr. zapewni, że nie nastąpi przelewanie się wód ze zbiornika do niecki wypadowej jazu bocznego przy dopływających do zbiornika Nysa falach powodziowych o kulminacji nieprzekraczającej 2700 m3/s, tj. ok. Q = 0,05%, a zatem znacznie większej niż przepływ miarodajny Q = 0,1%. Po wybudowaniu kanału ulgi przewiduje się do niego zrzut wód dopiero przy przepływach większych od Q = 1%.
Obecnie kierownictwo zbiornika znajduje się w jednym z budynków w centrum Nysy. Projektowana modernizacja zbiornika Nysa i związanych z nim obiektów oraz budowa nowych jazów klapowych na Nysie Kłodzkiej poniżej zapory, a także działania w zakresie usprawnienia gospodarki wodnej na zbiornikach Nysa i Otmuchów wymagają stworzenia sprawnego, odpowiednio wyposażonego centrum zarządzania wszystkimi obiektami. Celom tym ma służyć budowa budynku obsługi zbiornika położonego w bezpośrednim sąsiedztwie budowli zrzutowej grupującego w jednym miejscu, dzięki automatycznym przekazom, monitoringowi i wizualizacji, wszystkie niezbędne informacje dotyczące aktualnego stanu wszystkich obiektów i urządzeń związanych ze zbiornikiem i umożliwiając – dzięki rozbudowanym systemom sterowania – sprawne zarządzanie zbiornikiem i związanymi z nim obiektami. W budynku znajdą się również pomieszczenia biurowe, techniczne i pomocnicze.
W ramach realizacji zaplanowano wykonanie głównej magistrali światłowodowej przebiegającej w koronie zapory czołowej przewiertem sterowanym pod korytem Białej Głuchołaskiej, a następnie w poboczu drogi eksploatacyjnej wzdłuż zapory bocznej i obwałowań polderów Buków i Wierzbno-Śliwice przez projektowany most na rzece Widna i dalej w rejonie części wlotowej do zbiornika, wzdłuż obwałowań kanału ulgi (rzeka Raczyna) z przewiertem pod obwodnicą Otmuchowa, przez mosty drogowe w ul. Mostowej i Mickiewicza, a dalej wzdłuż projektowanego lewego wału rzeki Nysa Kłodzka w rejon ujścia Potoku Janowickiego. Uzupełnieniem tej magistrali będzie (ujęta w odrębnym przedsięwzięciu) magistralna infrastruktura optyczna biegnąca poniżej zapory wzdłuż rzeki Nysa Kłodzka do jazu w km 62+256. Kabel optyczny biegnący wzdłuż koryta rzeki Nysa Kłodzka zostanie doprowadzony do głównej sterowni budowli zrzutowej do rzeki Nysa, tam z przełącznicy zostanie wyprowadzony i doprowadzony do budynku obsługi zbiornika. Punktem łączącym obie magistrale będzie przełącznica światłowodowa zabudowana w budynku obsługi zbiornika. W tym miejscu będą się schodziły wszystkie kable optyczne zaprojektowane dla całego przedsięwzięcia. Magistrala optyczna będzie stanowić medium transmisyjne wszelkich sygnałów sterujących i pomiarowych przekazywanych do głównej sterowni, zlokalizowanej w budynku obsługi zbiornika. Transmisja do budynku obsługi zbiornika odbywać się będzie z następujących obiektów:
– budowli zrzutowej do rzeki Nysa Kłodzka,
– budynku socjalno-gospodarczego,
– przelewu bocznego kontrolowanego,
– pompowni Siestrzechowice,
– pompowni Zwierzyniec,
– punktów pomiaru poziomu wody: na rzece Widna, na rzece Raczyna (kanał ulgi), na rzece Nysa Kłodzka poniżej mostu w ul. Mickiewicza, na Potoku Janowickim, na Nysie Kłodzkiej pod mostem kolejowym w części wlotowej zbiornika, na rzece Biała Głuchołaska, na Nysie Kłodzkiej pod mostem kolejowym w Nysie (poniżej zapory Nysa).
Fot. 6 Grodza wody górnej budowli zrzutowej
Zespół realizujący zadanie
– Jednostka realizująca Projekt Nysa, Opole, z ramienia RZGW Wrocław, reprezentowana przez Katarzynę Siejkę – kierownika Działu Realizacji Projektów, oraz Adama Angera – kierownika JRP.
– Ekocentrum Wrocław Sp. z o.o., reprezentowana przez inżyniera projektu Erwina Michalskiego.
– Hydrobudowa Gdańsk S.A., reprezentowana przez Roberta Gliszczyńskiego, Przemysława Hulewicza, Michała Juszczyszyna – zespół dyrektora kontraktu.
– Bilfinger Infrastructure S.A., Warszawa, reprezentowana przez Zbigniewa Zalewskiego, Mariusza Stankiewicza – zespół dyrektora kontraktu.
– Metrostav A.S., Praha, reprezentowana przez Davida Stochla, Rene Kolebaca – zespół dyrektora kontraktu.
– Dariusz Adamek – projektant reprezentujący Hydroprojekt Kraków Sp. z o.o., Kraków.
– Marcin Blockus – projektant gródz wody górnej i wody dolnej reprezentujący INGEO Sp. z o.o., Gdynia.
– Robert Gliszczyński – kierownik budowy.
Wartość realizowanych robót wynosi ponad 216,7 mln PLN.
Prace rozpoczęły się 31 stycznia 2013 r., a mają być zakończone 15 grudnia 2015 r.
Robert Gliszczyński
kierownik budowy
Zdjęcia 1–5 i 6: Hydrobudowa Gdańsk
