Dziennik budowy po nowelizacji Prawa budowlanego

W Dzienniku Ustaw 18 marca 2020 r. pod pozycją 471 opublikowano ustawę z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta wprowadza poważne zmiany w Prawie budowlanym (Pb), w tym również dotyczące dziennika budowy. Zgodnie z art. 39 ustawa wchodzi w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia. Uważam, że trzeba się przygotowywać do wejścia jej w życie. Dlatego w tym artykule piszę o stanie prawnym, który będzie obowiązywał po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 13 lutego 2020 r.
Obowiązki kierownika budowy są określone głównie w art. 22 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Pb. Nie mówi się tam wprost o odpowiedzialności kierownika budowy za prowadzenie dziennika budowy. Jest jednak przepis art. 22 pkt 2:

2) prowadzenie dokumentacji budowy.

Według art. 3 pkt 13 ustawy:

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…)

13) dokumentacji budowy – należy przez to rozumieć pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu – także dziennik montażu;

Wynika z tego, że kierownik budowy jest odpowiedzialny m.in. za prowadzenie dziennika budowy.

Uchylony został obowiązujący dziś art. 42 ust. 2, który w pkt 1 przewiduje obowiązek kierownika budowy lub robót prowadzenia dziennika budowy lub rozbiórki.
Polecamy:

• Nadawanie uprawnień budowlanych po zmianie przepisów
• Minister odpowiedział PIIB odnośnie ustawy Prawo budowlane
• Poradnik PRAWO BUDOWLANE po zmianach w 2020 r.

Obecny art. 45 Pb wprowadzający ogólne regulacje dotyczące dziennika budowy i delegację dla właściwego ministra do wydania rozporządzenia w tej sprawie otrzymał nową treść. W nowym przepisie sformułowanie dotyczące obowiązku prowadzenia dziennika budowy jest zupełnie odmienne:

Art. 45. 1. W przypadku robót budowlanych wymagających ustanowienia kierownika budowy prowadzi się:

1) dziennik budowy;

2) dziennik rozbiórki – w przypadku robót budowlanych polegających wyłącznie na rozbiórce;

3) dziennik montażu – w przypadku robót budowlanych polegających wyłącznie na montażu.

2. Dziennik budowy stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania tych robót.

3. Za prowadzenie dziennika budowy odpowiada kierownik budowy.

Fot. stock.adobe / tippapatt

W aktualnym stanie prawnym kierownik budowy odpowiada za prowadzenie:

• dziennika budowy (na podstawie art. 22 pkt 2 i art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy);
• dziennika montażu (na podstawie art. 22 pkt 2 ustawy);
• dziennika rozbiórki (na podstawie art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Po zmianach będzie odpowiadał za prowadzenie:

• dziennika budowy (na podstawie art. 22 pkt 2 i art. 45 ust. 3 ustawy);
• dziennika montażu (na podstawie art. 22 pkt 2 i art. 45 ust. 9 ustawy);
• dziennika rozbiórki (na podstawie art. 45 ust. 9 ustawy).

Czyli nic się nie zmienia w tej kwestii.

W aktualnej ustawie w art. 45 ust. 1: Dziennik budowy stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót i jest wydawany odpłatnie przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Przepis ten określa znaczenie dziennika budowy, co powinno się w nim znaleźć i sposób uzyskiwania dziennika. Z przepisu tego wynika, że dziennik jest wydawany przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Czytając wprost ten przepis, należałoby dojść do wniosku, że dotyczy to również przypadku, w którym roboty będą wykonywane na podstawie pozwolenia na wznowienie robót wydanego przez organ nadzoru budowlanego. Według mojej wiedzy w tej sytuacji dziennik jest wydawany przez organ nadzoru budowlanego. Takie postępowanie miało uzasadnienie w treści przepisu przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U. z 2016 r. poz. 2255). Ustawa ta wprowadziła wiele zmian w Prawie budowlanym. Między innymi używane w ustawie w różnych przypadkach słowa „właściwy organ” zastąpiła użytymi w odpowiednich przypadkach wyrazami „organ administracji architektoniczno-budowlanej”. Przed wspomnianą zmianą można było wyczytać z tego przepisu, że w sytuacji kiedy roboty będą prowadzone na podstawie pozwolenia na wznowienie robót wydanego przez organ nadzoru budowlanego, dziennik wydaje ten organ.

Ważny jest również ust. 2 art. 45:

2. Przed rozpoczęciem robót budowlanych należy dokonać w dzienniku budowy wpisu osób, którym zostało powierzone kierownictwo, nadzór i kontrola techniczna robót budowlanych. Osoby te są obowiązane potwierdzić podpisem przyjęcie powierzonych im funkcji.

Każda z osób pełniących samodzielne funkcje techniczne na danej budowie musi potwierdzić w dzienniku budowy przyjęcie powierzonej funkcji. Nie wystarczy oświadczenie kierownika budowy (kierownika robót) czy też inspektora nadzoru inwestorskiego, które inwestor dostarcza do organu nadzoru budowlanego wraz z zawiadomieniem o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych. Zwłaszcza że zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy inwestor przedkłada organowi nadzoru budowlanego oświadczenie tylko jednego kierownika, kierownika budowy – w przypadku robót budowlanych będących budową, kierownika robót – w przypadku innych robót. Pozostałe osoby potwierdzają przyjęcie powierzonej funkcji tylko w dzienniku budowy.

Sposób prowadzenia dziennika budowy jest określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 963).
W § 2 podane są ogólne zasady prowadzenia dziennika.
W § 3 określono zasady, które budzą dużo kontrowersji. Inwestorzy nie mogą zrozumieć, dlaczego w przypadku jednej decyzji o pozwoleniu na budowę muszą mieć dziennik budowy na każdy obiekt (jeżeli pozwolenie na budowę dotyczy większej liczby obiektów budowlanych). Kierownicy często też tego nie rozumieją i w jednym dzienniku dokonują wpisów dotyczących kilku obiektów.
W § 6 podano szczegółowe zasady dokonywania wpisów w dzienniku.
§ 6. 3. Kolejne strony dziennika budowy przeznacza się na wpisy dotyczące przebiegu robót budowlanych. Każdy wpis oznacza datą i podpisuje osoba dokonująca wpisu, z podaniem imienia, nazwiska, wykonywanej funkcji i nazwy jednostki organizacyjnej lub organu, który reprezentuje.
Są to ważne zasady. Data oznacza datę wpisu, a nie zdarzenia na budowie, którego dotyczy wpis.

§ 6. 4. Jeżeli w trakcie wykonywania robót budowlanych następuje zmiana kierownika budowy, kierownika robót, inspektora nadzoru inwestorskiego lub projektanta sprawującego nadzór autorski, w dzienniku budowy dokonuje się wpisu określającego stan zaawansowania i zabezpieczenia przekazywanej budowy, rozbiórki lub montażu. Wpis ten potwierdza się datą i podpisami osoby przekazującej i przejmującej obowiązki.

W przypadku zmiany osoby odpowiadającej za budowę czy roboty bardzo ważne jest ustalenie, kto za co odpowiada, czyli stanu zaawansowania robót. Sytuacja opisana w przepisie to sytuacja idealna, gdzie przekazanie funkcji następuje w zgodzie. Jeżeli tak jest, później nie ma problemów z ustaleniem osoby odpowiedzialnej za jakość robót. Może się jednak zdarzyć, że kierownik i inwestor rozstają się w niezgodzie. Dotychczasowy kierownik musi sam udokumentować zaawansowanie robót i dokonać wpisu w dzienniku budowy, jeżeli ma do niego dostęp. Za dziennik budowy odpowiada kierownik budowy. Jednocześnie dziennik musi być na budowie. Jeżeli kierownik nie jest cały czas na budowie, w sytuacji konfliktowej może nie mieć dostępu do dziennika budowy. Zdarza się tak zwłaszcza na małych budowach, gdzie kierownik niecały czas nadzoruje pracowników i musi mieć więcej budów, żeby się utrzymać. Jeżeli kierownik nie może dokonać wpisu w dzienniku o zakończeniu pełnienia obowiązków, powinien sporządzić osobny dokument z określeniem stanu zaawansowania i zabezpieczenia przekazywanej budowy, rozbiórki lub montażu z informacją o zakończeniu pełnienia obowiązków i wysłać go do organu nadzoru budowlanego i inwestora. Może się zdarzyć, że jeden kierownik budowy rezygnuje, bo nie może się dogadać z inwestorem, a drugiego nie ma. Kierownik musi móc udowodnić, że przestał pełnić funkcję w określonej dacie przy konkretnym zaawansowaniu robót, żeby nie odpowiadać za roboty, którymi nie kierował. Wydaje mi się, że nawet w sytuacji, kiedy dziennik budowy jest dostępny i kierownik wykonał wpis przewidziany w rozporządzeniu, powinien zrobić sobie kopię tego wpisu. Dziennik budowy może zaginąć. Zdarza się to na budowach. Również kierownik, który przejął budowę, powinien odnotować zaawansowanie robót. Uważam, że musi również sprawdzić, czy nie ma zmian w stosunku do projektu, szczególnie tych, które mogą być zakwalifikowane jako istotne.
§ 6. 5. Pod każdym wpisem w dzienniku budowy osoby, których wpis dotyczy, potwierdzają podpisem i datą zapoznanie się z jego treścią.
Wynika z tego, że każda z osób, pełniących samodzielną funkcję techniczną na danej budowie, podczas wizyty na budowie musi m.in. zapoznać się z treścią wpisów w dzienniku budowy.
§ 7. 1. Wpisów w dzienniku budowy dokonuje się w sposób trwały i czytelny na oryginałach i kopiach stron, zamieszczając je w porządku chronologicznym, w sposób uniemożliwiający dokonanie późniejszych uzupełnień.
Można sobie wyobrazić sytuację, w której kierownik zgłasza do odbioru roboty ulegające zakryciu. Zostawia miejsce i kontynuuje wpisy. Inspektor nadzoru inwestorskiego przychodzi za jakiś czas i potwierdza odbiór robót, których nie widział. Jest to oczywiście niedopuszczalne fałszowanie dokumentu urzędowego, jakim jest dziennik budowy. Myślę, że dzisiaj takie sytuacje się nie zdarzają, bo inspektorzy nadzoru inwestorskiego mają świadomość odpowiedzialności.

W § 7 ust. 2 rozporządzenie określa zasady dokonywania poprawek w dzienniku.

W § 9 z kolei wymienione są osoby upoważnione do dokonywania wpisów. Wynika z tego, że nie każdy może tych wpisów dokonywać.

Z kolei według § 10: Pracownicy organów nadzoru budowlanego potwierdzają każdorazowo, wpisem do dziennika budowy, swoją obecność na budowie. Jest oczywiste, że pracownicy organu przeglądają przy okazji dziennik budowy i wpisują uwagi dotyczące prowadzenia robót, zabezpieczenia budowy czy też prowadzenia dziennika budowy.
Zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy oryginał dziennika budowy powinien być załączony do wniosku o pozwolenie na budowę albo do zawiadomienia o zakończeniu budowy.
Zgodnie z art. 57 ust. 8 po zakończeniu postępowania organ nadzoru budowlanego zwraca dziennik budowy bezzwłocznie inwestorowi. Nie ma podstaw do zatrzymywania kopii stron dziennika. Jakie sankcje mogą spotkać kierownika w przypadku nieprzestrzegania przepisów prawa dotyczących dziennika budowy? Mówią o tym przepisy karne Pb.

Art. 93. Kto: (…)

4) przystępuje do budowy lub prowadzi roboty budowlane bez dopełnienia wymagań określonych w art. 41 ust. 4, art. 42, art. 44, art. 45, (…)
6) wykonuje roboty budowlane w sposób odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach, pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę bądź w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, bądź istotnie odbiegający od zatwierdzonego projektu, (…) podlega karze grzywny.
Ten przepis jest bardzo pojemny. Uważam, że jeżeli dziennik budowy nie jest prowadzony prawidłowo, kierownik budowy może być ukarany właśnie na podstawie tego przepisu.

W przypadku ukarania grzywną kierownik budowy powinien się liczyć z możliwością złożenia wniosku organu nadzoru budowlanego o ukaranie w trybie odpowiedzialności.

Przepisy dotyczące dziennika budowy można znaleźć w art. 42 i 45.

W znowelizowanym art. 45 ustawy są wyraźne regulacje dotyczące organu, który ma wydać lub ostemplować dziennik budowy. W przypadku legalizacji budowy i pozwolenia na wznowienie robót budowlanych będzie to organ nadzoru budowlanego.

W art. 45 są również regulacje dotyczące osób mogących dokonywać wpisów w dzienniku budowy. Sformułowania są inne niż w obecnie obowiązującym rozporządzeniu. Sens jest jednak ten sam.

W zmienionym art. 45a przewidziano nowy obowiązek kierownika – potwierdzenie wpisem w dzienniku budowy otrzymania od inwestora zatwierdzonego projektu budowlanego oraz – jeśli jest wymagany – projektu technicznego.

Nowego rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia dzienników budowy, montażu i rozbiórki jeszcze nie ma (stan na maj 2020 r.).

mgr inż. Andrzej Stasiorowski

Polecamy: Projektowanie przyłączy a przepisy Prawa budowlanego