Dopuszczenie do zastosowania wyrobu budowlanego w obiekcie budowlanym – cz. II

Wyrób budowlany oznakowany znakiem budowlanym

Na mocy art. 5 ust. 1 pkt 3 wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli jest oznakowany znakiem budowlanym. Szczegółowe uregulowania dotyczące oznakowania znakiem budowlanym znajdują się w rozporządzeniu  Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. z 2004 r. Nr 198,  poz. 2041 z późn. zm.).

 Zgodnie z § 12 ww. rozporządzenia do wyrobu budowlanego oznakowanego znakiem budowlanym producent jest obowiązany dołączyć informację zawierającą:

– określenie, siedzibę i adres producenta oraz adres zakładu produkującego wyrób budowlany;

– identyfikację wyrobu budowlanego zawierającą: nazwę, nazwę handlową, typ, odmianę, gatunek i klasę według specyfikacji technicznej;

– numer i rok publikacji Polskiej Normy wyrobu lub aprobaty technicznej, z którą potwierdzono zgodność wyrobu budowlanego;

– numer i datę wystawienia krajowej deklaracji zgodności;

– inne dane, jeżeli wynika to ze specyfikacji technicznej;

– nazwę jednostki certyfikującej, jeżeli taka jednostka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności wyrobu budowlanego.

Informację, o której mowa wyżej, należy dołączyć do wyrobu budowlanego w sposób określony w specyfikacji technicznej, a jeśli specyfikacja techniczna tego nie określa – w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią przez stosującego ten wyrób. Znak budowlany umieszcza się w sposób widoczny, czytelny, niedający się usunąć, wskazany w specyfikacji technicznej, bezpośrednio na wyrobie budowlanym albo etykiecie przymocowanej do niego. Jeżeli nie jest możliwe technicznie oznakowanie wyrobu budowlanego w wyżej opisany sposób, oznakowanie umieszcza się na opakowaniu jednostkowym lub opakowaniu zbiorczym wyrobu budowlanego albo na dokumentach handlowych towarzyszących temu wyrobowi.

Należy zauważyć, że wymogi oznakowania znakiem budowlanym są bardzo podobne do wymogów oznakowania znakiem CE, chociaż niejednakowe.

Inne metody dopuszczenia do obrotu wyrobu budowlanego

Oprócz najpopularniejszych systemów dopuszczenia wyrobu budowlanego do stosowania w budownictwie, jak oznakowanie znakiem budowlanym czy też znakiem CE, istnieją też inne mniej popularne systemy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o wyrobach budowlanych nadają się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych wyroby wprowadzone do obrotu legalnie w innym państwie członkowskim UE, nieobjęte zakresem przedmiotowym norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych Europejskiej Organizacji do spraw Aprobat Technicznych (EOTA), jeżeli właściwości użytkowe wyrobów umożliwiają spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w odrębnych przepisach, w tym przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.

W praktyce uczestnikom procesu budowlanego może być trudno stwierdzić, czy wyrób faktycznie został legalnie wprowadzony do obrotu w innym kraju członkowskim UE, ponieważ zazwyczaj nie dysponuje on przepisami prawnymi kraju legalnego wprowadzenia do obrotu wyrobu. W przepisach prawa wspólnot europejskich jest przewidziana możliwość uzyskania informacji na temat przepisów danego państwa obowiązujących w tym zakresie. Zgodnie z art. 9 i 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 764/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające procedury, dotyczące stosowania niektórych krajowych przepisów technicznych do produktów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim, oraz uchylające decyzję nr 3052/95/WE państwa członkowskie UE są zobowiązane do wyznaczenia punktów kontaktowych ds. produktów. Zadaniem tych punktów jest przekazywanie na wniosek podmiotu gospodarczego lub właściwego organu państwa członkowskiego informacji o przepisach technicznych mających zastosowanie do konkretnego rodzaju produktu na terytorium tego kraju. Punkt kontaktowy powinien udzielić odpowiedzi w ciągu 15 dni roboczych od chwili wpłynięcia wniosku.

Z doświadczeń, jakie mają organy nadzoru z punktami kontaktowymi ds. produktów, wynika, że nie zawsze one dobrze funkcjonują, termin odpowiedzi nie jest przestrzegany albo odpowiedź w ogóle nie przychodzi. Innym problemem jest to, że nie zdefiniowano, w jakim języku ma nastąpić odpowiedź, a zatem po zadaniu pytania w języku angielskim możemy dostać odpowiedź po irlandzku.

Bardzo rzadko występuje „regionalny wyrób budowlany”. Zgodnie z art. 8 ust. 2–4 wyrób taki może być zastosowany po oznakowaniu znakiem budowlanym i uzyskaniu przez producenta decyzji właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego potwierdzającej, że dany wyrób budowlany jest „regionalnym wyrobem budowlanym”.

W przypadku nietypowych, eksperymentalnych obiektów budowlanych często stosowane są wyroby dopuszczone do jednostkowego zastosowania. Zgodnie z art. 10 ust. 1 i 3 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób taki jest dopuszczony do zastosowania, gdy producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z indywidualną dokumentacją techniczną. Na mocy art. 10 ust. 3 ww. ustawy oświadczenie takie powinno zawierać:

– nazwę i adres wydającego oświadczenie;

– nazwę wyrobu budowlanego i miejsce jego wytworzenia;

– identyfikację dokumentacji technicznej;

– stwierdzenie zgodności wyrobu budowlanego z dokumentacją techniczną oraz przepisami;

– adres obiektu budowlanego (budowy), w którym wyrób budowlany ma być zastosowany;

– miejsce i datę wydania oraz podpis wydającego oświadczenie.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o wyrobach budowlanych nadają się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych wyroby umieszczone w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej. Dotychczas Komisja Europejska nie wydała takiego wykazu, a zatem ten zapis ustawy nie ma zastosowania.

Jak skontrolować, czy wyrób budowlany nadaje się do zastosowania w budownictwie?

Dla uczestników procesu budowlanego najważniejszą kwestią jest stwierdzenie, czy wyrób został wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami prawa, a tym samym czy może być on zastosowany w obiekcie budowlanym. W praktyce kierownicy budów lub inspektorzy nadzoru inwestorskiego, bo to oni głównie sprawdzają, czy wyroby mogą być zastosowane w obiekcie budowlanym, w bardzo różny sposób sprawdzają, czy wyrób spełnia wymagania ustawy o wyrobach budowlanych lub nie. Najczęściej żądają deklaracji zgodności, zdarza się, że dodatkowo żądają wyników badań czy też całej księgi zakładowej kontroli produkcji. W przypadku obiektów budowlanych o znacznej wartości zdarza się, że sami uczestnicy procesu budowlanego poddają wyroby badaniom we własnym zakresie.

Wszystkie wymienione wyżej metody oceny prawidłowości wprowadzenia wyrobu budowlanego do obrotu są tylko metodami pomocniczymi, gdyż zgodnie z przepisami prawa uczestnik procesu budowlanego ma przede wszystkim prawo do zaznajomienia się ze znakiem dopuszczającym do obrotu i informacją towarzyszącą temu wyrobowi (w przypadku najpopularniejszych oznakowania znakiem CE lub znakiem budowlanym). A zatem analiza etykiety wyrobu budowlanego powinna wskazać, czy wyrób nadaje się do zastosowania w obiekcie budowlanym. Za błędną należy uznać praktykę, kiedy kierownicy budów lub też inspektorzy nadzoru budowlanego żądają oryginału deklaracji zgodności. Przepisy rozporządzeń wykonawczych do ustawy o wyrobach budowlanych jednoznacznie wskazują, że deklaracje zgodności producent przechowuje i przedkłada właściwym organom kontroli (organom nadzoru budowlanego) na ich żądanie (§ 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności,  oraz sposobu oznaczenia wyrobów budowlanych oznakowaniem CE i  § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym).

Jedną z kwestii często poruszanych przez uczestników procesu budowlanego jest kwestia udokumentowania faktu sprawdzenia, czy wyrób zastosowany w obiekcie budowlanym został wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami. Należy zauważyć, że ustawa – Prawo budowlane nie precyzuje, w jaki sposób ma być to udokumentowane. Jedynie w art. 46 Prawa budowlanego znajduje się wskazanie, że kierownik budowy, a jeżeli jego ustanowienie nie jest wymagane – inwestor, jest obowiązany przez okres wykonywania robót budowlanych przechowywać między innymi oświadczenie dotyczące wyrobów budowlanych jednostkowo zastosowanych w obiekcie budowlanym (wprowadzonych do obrotu na podstawie art. 10 ustawy o wyrobach budowlanych). Należy przyjąć, zgodnie z art. 75 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), że jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, to organ administracji publicznej odbiera od strony (na jej wniosek) oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Należy wówczas przyjąć, że do udokumentowania faktu sprawdzenia, czy wyrób zastosowany w obiekcie budowlanym został wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami, wystarczy oświadczenie uczestnika procesu budowlanego.

Grzegorz Skórka

naczelnik Wydziału Wyrobów Budowlanych w Wojewódzkim Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w Katowicach