Zgodnie z regulacją Prawa zamówień publicznych (Pzp) o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy spełnią odpowiednie warunki.
Zgodnie z regulacją Prawa zamówień publicznych (Pzp) o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy:
– spełniają warunki dotyczące posiadania uprawnień do wykonywania określonej działalności lub czynności, jeśli takich uprawnień wymagają przepisy prawa;
– posiadają wiedzę i doświadczenie;
– dysponują odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonania zamówienia;
– znajdują się w sytuacji ekonomicznej i finansowej pozwalającej na wykonanie zamówienia.
Zamawiający ma obowiązek w ogłoszeniu o zamówieniu, a w przypadku trybów, które nie wymagają publikacji ogłoszenia, w zaproszeniu do negocjacji, zamieścić opis sposobu dokonywania oceny spełnienia przez wykonawców powyższych warunków ubiegania się o zamówienie. Zamawiający zgodnie z prawem powinien dostosować opis sposobu oceny spełnienia warunków do przedmiotu zamówienia, szczególnie do zakresu zamówienia i jego wartości. Zamawiający w celu ustalenia, czy wykonawca spełnia warunki ubiegania się o zamówienie, może żądać od wykonawców określonych dokumentów, których katalog został wskazany w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 19 maja 2006 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz.U. z 2006 r. Nr 87 ze zm.).
O ile posiadanie przez wykonawcę uprawnień do wykonywania określonej działalności ma charakter obiektywny (tzn. w każdym przypadku zamówienia, jeśli do jego wykonania odrębne przepisy przewidują wymóg posiadania odpowiednich uprawnień, wykonawca będzie miał obowiązek wykazać się posiadaniem tychże uprawnień i zamawiający nie będzie tego wymogu w specjalny sposób dostosowywał do konkretnego zamówienia), o tyle w pozostałych przypadkach – tj. w zakresie posiadania wiedzy i doświadczenia, dysponowania potencjałem technicznym i osobowym oraz sytuacji finansowej pozwalającej na wykonanie zamówienia – zamawiający w opisie warunków powinien dostosować wymagania do przedmiotu zamówienia, w szczególności do jego zakresu przedmiotowego i wartości. Zamawiający, oceniając zdolności wykonawcy do wykonania zamówienia, będzie analizował, czy wykonawca posiada znajomość określonych technologii, rozwiązań wymaganych dla danego przedmiotu zamówienia oraz metod jego realizacji. Ocenie będzie podlegało doświadczenie wykonawcy w zakresie wykonywania danego rodzaju zamówień. Zamawiający sprawdzi, czy wykonawca zrealizował w przeszłości zamówienia, które rodzajowo pokrywają się z konkretnym zamówieniem. Zamawiający ma również obowiązek zweryfikować, czy wykonawca dysponuje odpowiednim do wykonania konkretnego zamówienia potencjałem technicznym, czyli odpowiednimi maszynami i urządzeniami. Sformułowanie dysponuje oznacza, że wykonawca nie jest zobowiązany wykazać, że jest właścicielem lub znajduje się w posiadaniu określonego sprzętu, lecz jedynie że jest w stanie taki sprzęt zapewnić w chwili realizacji zamówienia. Zamawiający ma obowiązek zaakceptować sytuację, w której wykonawca będzie korzystał z maszyn i urządzeń użyczonych lub posługiwał się podwykonawcami, którzy takie urządzenia posiadają. Podobna sytuacja jest w zakresie dysponowania osobami zdolnymi do wykonywania zamówienia. Wykonawca nie ma obowiązku zatrudnienia osób posiadających określone kwalifikacje, uprawnienia czy umiejętności, wymagane do zrealizowania zamówienia. Wykonawca może tymi osobami dysponować na podstawie różnych relacji, niekoniecznie umów o pracę. Następny warunek dotyczący sytuacji ekonomicznej i finansowej wykonawcy ma na celu sprawdzenie, czy w przypadku realizacji konkretnego zamówienia objętego postępowaniem wykonawca będzie dysponował środkami finansowymi, które umożliwią mu realizację zamówienia o określonej wartości i w określonym terminie oraz czy ogólna sytuacja ekonomiczna wykonawcy pozwala na jego realizację. Na tle powyższych regulacji zawartych w Pzp i rozporządzeniu dotyczącym dokumentów praktyka przyniosła wiele ciekawych przypadków, w których dokumenty składane zamawiającemu przez wykonawców w celu weryfikacji spełnienia warunków budziły wątpliwości zamawiającego.
Poniżej są przedstawione wybrane orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej (KIO).
W orzeczeniu KIO z 14 lipca 2009 r. stwierdzono, że wykonawca, wykazując swój potencjał ludzki, nie ma obowiązku wykazania, że określone osoby, którymi dysponuje, pozostają z wykonawcą w stosunku pracy. Zamawiający nie ma uprawnienia do badania, jaki charakter prawny ma stosunek łączący daną osobę z wykonawcą, szczególnie czy jest to zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, czy umowy cywilnoprawnej. Do oceny doświadczenia wykonawcy analiza stosunku prawnego łączącego wykonawcę z osobami wykonującymi zamówienie jest bezpodstawna. Z tych względów zamawiającego powinien zadowolić wykaz osób, które wykonawca wskazuje jako osoby na poparcie dysponowania potencjałem ludzkim. Krajowa Izba Odwoławcza podkreśliła, że wykonawca, załączając do wniosku wykaz określonych osób, nie deklaruje (co do zasady), że te właśnie osoby będą uczestniczyć w wykonaniu danego zamówienia. Tymi osobami w momencie składania wniosku wykonawca dysponuje, ale podczas realizacji zamówienia osoby te mogą zostać zastąpione innymi. W kolejnych orzeczeniach KIO uznała, że nie można podzielić poglądu, że tylko zawarcie umowy o pracę stanowi potwierdzenie bezspornego dysponowania daną osobą do realizacji konkretnego zamówienia. Nie ma również podstaw prawnych do zaakceptowania poglądu, że osoby, które będą zamówienie realizować, nie mogą podejmować żadnych innych czynności poza tymi objętymi danym zamówieniem. Takie ograniczenie może wynikać wyłącznie ze szczególnych przepisów prawa, postanowień umów na wykonanie zamówienia bądź specyfiki realizacji danego zamówienia.
Wielokrotnie KIO zajmowała się zagadnieniem referencji, które mogą służyć zamawiającym do oceny doświadczeń wykonawcy. KIO stwierdziła, że celem referencji jest wyłącznie potwierdzenie należytego wykonania zamówienia. Wobec tego nieuprawnione jest żądanie przez zamawiającego w treści referencji terminów realizacji, kubatury obiektów, zakresu i wartości robót budowlanych lub szczegółowej specyfikacji wykonanych usług czy zrealizowanych dostaw. Te dane zamawiający może odnaleźć w wykazach zrealizowanych robót, usług czy dostaw, które wykonawca przedstawia zamawiającemu. W referencjach powinny natomiast znaleźć się informacje dotyczące należytego wykonania zamówienia. KIO uznała również, że w miejsce referencji mogą być przedstawiane przez wykonawców protokoły odbiorcze robót lub inne dokumenty, z których wynikać będzie, że roboty przez wykonawcę zostały prawidłowo wykonane, np. adnotacja zleceniodawcy, że dana praca wykonana została zgodnie z umową. W orzeczeniach KIO często pojawia się kwestia, jaką datę powinny posiadać przedstawiane referencje. KIO uznaje, że nie można żądać, aby referencje pochodziły z daty odbioru robót czy wykonania zamówienia. Referencje mogą być opatrzone datą nawet kilka lat późniejszą aniżeli termin realizacji zamówienia. KIO odniosła się również wielokrotnie do kwestii, czy zamawiający może żądać od wykonawcy wskazania w wykazie robót tych robót, które zostały wykonane w okresie dłuższym niż pięć lat przed dniem wszczęcia postępowania. Krajowa Izba Odwoławcza jednoznacznie uznała, że takie żądanie jest bezprawne. Zamawiający może żądać wykazu prac zrealizowanych jedynie w okresie do pięciu lat przed wszczęciem postępowania. W przypadku więc, gdyby zamawiający zażądał podobnych informacji, wykonawca może skutecznie zaskarżyć takie postępowanie.
Bogumiła Ożarska-Karbowiak
radca prawny Kancelaria i K&L Gates Jamka sp.k.
