Przy skrzyżowaniu ulic Gdańskiej i Więckowskiego w Łodzi stoi budynek, który rozpozna niemal każdy łodzianin. Niewielu jednak wie, że ten pałac to nie tylko dawna rezydencja fabrykanta, lecz także ważny świadek historii miasta. Dziś mieści się tu MS1 – główna siedziba Muzeum Sztuki w Łodzi, jednej z najstarszych instytucji poświęconych sztuce nowoczesnej na świecie.
Pałac wraz z uzupełniającymi go budynkami został wybudowany około 1896 roku i był prezentem ojca Izraela Poznańskiego dla najmłodszego syna – Maurycego Poznańskiego i jego żony Sary Silberstein. Projekt pałacu wykonał architekt Adolf Zeligson. Budynek utrzymano w stylu neorenesansowym, a za wzór posłużyła wenecka biblioteka Sansovina.
Po II wojnie światowej pałac przestał pełnić funkcję mieszkalną. W 1948 roku zostało w nim otwarte Muzeum Sztuki, które przeniosło tu swoje zbiory z wcześniejszej lokalizacji przy placu Wolności. W nowych przestrzeniach wystawowych pojawiła się prawdziwa perła – Sala Neoplastyczna zaprojektowana przez artystę i teoretyka sztuki Władysława Strzemińskiego.
Rezydencja Poznańskiego była częścią większego kompleksu z ogrodem i oficynami. Wnętrza zdobiły sztukaterie, drewniane boazerie i schody o misternych balustradach. Do dziś zachowały się m.in. sala odczytowa i reprezentacyjna klatka schodowa, salę lustrzaną i wspaniałe sztukaterie na sufitach w salach na parterze zrekonstruowano. Elewację zdobią pilastry, gzymsy, balkony z kutymi balustradami oraz ozdobna stolarka okienna. Od strony ul. Gdańskiej znalazł się podcień z siedmioma prześwitami, z których środkowy, najszerszy, otwiera się na główne wejście do budynku.
>>> Renowacja obiektów zabytkowych a termomodernizacja – co jest konieczne, a co możliwe?
>>> Dom Turka w Augustowie – remont i adaptacja do funkcji muzealnych
Pałac jest okazały, ale nie przytłacza. Dziedziniec wewnętrzny ma powierzchnię około 270 metrów kwadratowych i podczas wydarzeń może pomieścić około 150 osób. Przyległy ogród zajmuje kolejne 300 metrów kwadratowych, stanowiąc tło dla plenerowych wystaw, koncertów i pokazów filmowych.
– Dziś niewiele zostało z oryginalnego wystroju wnętrz. Możemy je sobie z ocalałych fragmentów czy nielicznych fotografii jedynie wyobrazić. Należy pamiętać, że był to budynek mieszkalny, wielorodzinny. Oczywiście dla ludzi zamożnych – mówi Maciej Cholewiński z Działu Dokumentacji Naukowej Muzeum Sztuki w Łodzi.
W 2012 roku pałac przeszedł gruntowny remont. Odrestaurowano fasady od strony ulic Gdańskiej i Więckowskiego, przywrócono oryginalną kolorystykę i odnowiono detale architektoniczne. Renowacja była częścią projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Łączny koszt prac wyniósł ponad 4,8 mln zł, z czego blisko 2 mln zł pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Przy okazji modernizacji poprawiono również dostępność budynku. Od strony ul. Gdańskiej powstało nowe wejście, zamontowano windę prowadzącą na wyższe kondygnacje, a wnętrza dostosowano do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
>>> Dlaczego nadal tak wiele zabytków nie jest remontowanych?
>>> Nowoczesne laboratoria w zabytkowej kamienicy – jedyny taki budynek w Polsce
>>> Pałac Rzeczypospolitej otwarty po renowacji
Dziś MS1 łączy tradycję z nowoczesnością. W zabytkowych wnętrzach prezentowane są współczesne instalacje, sztuka wideo i najróżniejsze projekty artystyczne. W pałacu odbywają się spotkania, warsztaty i działania edukacyjne. Dziedziniec i ogród latem zamieniają się w scenę różnych wydarzeń, a biblioteka i czytelnia przyciągają badaczy sztuki z całego świata.
Pałac zagrał też kilka ról filmowych. W „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy pojawił się jako rezydencja łódzkiego przemysłowca, w serialu „Daleko od szosy” zagrał siebie, czyli Muzeum Sztuki. Filmowali go również reżyserzy Maciej Wojtyszko oraz Andrzej Wajda w swoim ostatnim filmie „Powidoki” poświęconym postaci Strzemińskiego – artysty, który współtworzył muzeum.
Muzeum Sztuki w Łodzi – filia MS1 przy ulicy Gdańskiej 43 jest otwarte dla zwiedzających od wtorku do niedzieli.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego
