25 kwietnia jest Międzynarodowy Dniem Świadomości Zagrożenia Hałasem. Stowarzyszenie 4u-Noise prowadzi działania edukacyjne związane z uświadomieniem zagrożenia hałasem w środowisku zbudowanym, w tym roku pod hasłem „Akustyczne warunki techniczne”.
Uporządkowanie dziedziny, jaką jest Akustyka w Architekturze, stanowi podstawę realizacji obiektów o wysokim komforcie akustycznym. Proces realizacji obiektu jest określony przez Prawo budowlane oraz inne akty i dokumenty techniczne przywoływane przez to prawo. Akustyka w Architekturze powinna prawidłowo wpisywać się w każdy etap realizacji obiektu, cyklu życia produktu budowlanego. Jasno określone zadania na kolejnych etapach przygotowywania i realizacji inwestycji dają możliwość optymalizacji obiektu, pozwalają uzyskać wysoki komfort akustyczny użytkowania. Przepisy budowlane [1], [2] w sposób ogólny przedstawiają niektóre zasady ochrony przed hałasem związane z urbanistyką, architekturą i wyrobami budowlanymi i to do zadań inwestora należy przeprowadzenie procesu w sposób zgodny z przepisami i zasadami sztuki budowlanej oraz zatrudnienie osób o odpowiednich kwalifikacjach. Poznanie podstaw podziału dziedziny i zadań, jakie są do realizacji na kolejnych etapach cyklu życia produktu budowlanego, daje podstawę do prawidłowego zarządzania procesem budowlanym. Dotyczy to również procesu użytkowania obiektu budowlanego w sposób zapewniający zadowolenie użytkownikowi oraz oczekiwane zyski inwestora z inwestycji.
Cykl życia produktu budowlanego
Przedstawienie funkcjonowania Akustyki w Architekturze na płaszczyźnie etapów cyklu życia produktu budowlanego pozwala na określenie, co i kiedy wykonujemy w jednym z trzech opisanych w tabeli obszarów branży budowlanej. Przyjmując zasady podziału cyklu życia produktu budowlanego podane w standardzie międzynarodowym [3], [4], można przypisać działania uczestnikom procesu produkcji oraz zarządzającym budynkiem związane z zapewnieniem oczekiwanego komfortu akustycznego użytkowania obiektu budowlanego.
Tab. Etapy cyklu życia produktu budowlanego – podział zadań [5]
Lp.
|
Etap cyklu istnienia budynku
|
Podział osobowy
|
Podział zadań
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Etap 1
|
Zapoczątkowanie przedsięwzięcia
|
Zapewnienie, że okres użytkowania został właściwie rozważony przy podejmowaniu decyzji o potrzebie budowy i jej lokalizacji.
|
Akustyka urbanistyczna Analiza potrzeb społecznych na obiekt na płaszczyźnie fizycznej, społecznej, ekonomicznej i urbanistycznej. Analiza inwestycji jako elementu środowiska wprowadzanego do istniejącej tkanki urbanistycznej mogącej wzbogacić lub zubożyć krajobraz dźwiękowy terenu. Analizy w skali województwa, powiatu, gminy. Poszukiwania lokalizacji optymalnej. |
Akustyka architektoniczna Analiza istniejącej przestrzeni architektonicznej budynków. Ocena istniejącej zabudowy, ograniczeń, jakie tworzy, oraz zakresu ingerencji nowego obiektu oraz wpływu ingerencji obiektu o przewidywanych parametrach przestrzennych na istniejącą strukturę, w tym wpływ na krajobraz dźwiękowy, oraz klimat akustyczny w skali makro (teren o przeznaczeniu zdefiniowanym) i mikro (budynek, pomieszczenia). Określenie podstawowych parametrów funkcjonalno-użytkowych zamierzenia inwestycyjnego dla oceny wpływu środowiskowego oraz poszukiwania działki gruntu. Szczegółowy program funkcjonalno-użytkowy stworzony z partycypacją społeczną. |
|||
Akustyka budowlana Analiza możliwości zastosowania lokalnych wyrobów budowlanych oraz środków produkcji na potrzeby realizacji oraz utrzymania obiektu. Poszukiwanie wyrobów o ograniczonym wpływie procesu produkcji na środowisko oraz dostępności wyrobów budowlanych gwarantujących utrzymanie właściwości akustycznych budynku w całym zakładanym okresie użytkowania. |
|||
Etap 2
|
Zdefiniowanie przedsięwzięcia
|
Zapewnienie, że istnieją właściwe podstawy do planowania okresu użytkowania na etapach projektu wstępnego
|
Akustyka urbanistyczna Analiza wpływu środowiskowego inwestycji dla wybranej lokalizacji (działki gruntu) oraz lokalizacji alternatywnych. Zdefiniowanie istniejących i przewidywanych czynników środowiskowych mogących wpłynąć na użytkowanie obiektu w zakładanym okresie użytkowania. Zdefiniowanie dostępnych środków ochrony przed hałasem, wybór rozwiązań optymalnych ekonomicznie i społecznie.
Koncepcje zagospodarowania terenu dla lokalizacji wybranej |
Akustyka architektoniczna Zdefiniowanie wzorców użytkowania obiektu, budynku i pomieszczeń oraz postaw akustycznych użytkowników obiektu budowlanego. Ustalenie nazewnictwa przeznaczenia pomieszczeń na cele korelacji z Opracowanie Karty Przedsięwzięcia wyrozumienia Polskiej Normy [3] jako informacja wejściowa do etapu projektu wstępnego. Zdefiniowanie dopuszczalnych i zabronionych postaw akustycznych użytkowników budynku. Koncepcja architektoniczna. |
|||
Akustyka budowlana Zdefiniowanie podejścia do wyrobów budowlanych i technologii oraz prac związanych z bieżącym utrzymaniem, remontowych i modernizacyjnych, mając na względzie cząstkowy cykl życia wyrobu budowlanego, uwzględnienie deklaracji dostawców wyrobów budowlanych. Zdefiniowanie zasad utrzymania właściwości akustycznych budynku na poziomie zakładanym w całym okresie społecznie i ekonomicznie uzasadnionego okresu użytkowania obiektu. |
|||
1
|
2
|
3
|
4
|
Etap 3
|
Projekt wstępny
|
Ocena znaczenia okresów użytkowania występujących w koncepcjach projektu wstępnego.
|
Akustyka urbanistyczna Szczegółowa analiza wpływu środowiskowego oraz określenia środków technicznych związanych z ochroną akustyczną pozostałych użytkowników środowiska. Określenie wariantów wpływu inwestycji na konkretne nieruchomości sąsiednie i w obszarze faktycznego wpływu środowiskowego. Opracowanie dokumentacji obowiązkowej, analiz akustycznego wpływu środowiskowego w zakresie ochrony środowiska wynikającej z rodzaju inwestycji i stanu aktów prawnych oraz postępowania administracyjnego. |
Akustyka architektoniczna Wykazanie spełnienia wymagań przepisów budowlanych i zamawiającego produkt budowlany w zakresie ochrony przed hałasem użytkowników budynku przy przewidywanej strukturze architektonicznej obiektu budowlanego, zdefiniowanie oczekiwanego klimatu akustycznego właściwościami krytycznymi pozwalającymi na kontrolę na etapie odbioru budynku. Opracowanie dokumentacji obowiązkowej wynikającej z przepisów budowlanych i procesu administracyjnego. Określenie wymagań dla projektów częściowych realizowanych na etapie projektu wykonawczego. |
|||
Akustyka budowlana Określenie wymagań szczegółowych właściwości akustycznych elementów budynków oraz wymagań dla wyrobów budowlanych. Zdefiniowanie warunków dostawy wyrobów budowlanych z uwzględnieniem niepewności partii produkcji. |
|||
Etap 4
|
Projekt wykonawczy
|
Zapewnienie zgodności projektu z wymaganiami karty przedsięwzięcia dotyczącymi właściwości użytkowych; zapewnienie odpowiednich informacji dotyczących montażu i odbioru technicznego, które będą stosowane na etapie budowy.
|
Akustyka urbanistyczna Analizy stanu środowiska na dzień przewidywanych prac budowlanych. Określenie markowych środków technicznych na potrzeby ochrony przed hałasem w środowisku. Analiza spełnienia wymagań przy stosowaniu wyrobów konkretnego dostawcy deklarującego właściwości akustyczne markowych wyrobów budowlanych. |
Akustyka architektoniczna Analizy spełnienia zakładanych na etapie 3 wymagań właściwości akustycznych produktu budowlanego przy stosowaniu wyrobów budowlanych konkretnego dostawcy przy znanej niepewności partii dostawy i dopuszczanych odchyłkach technologii budowy. Określenie wymagań dla projektów odrębnych zlecanych dla dostawy wyrobu budowlanego indywidulanego lub części elementu obiektu. |
|||
Akustyka budowlana
Analizy rynkowe dostępnych wyrobów budowlanych oraz analizy porównawcze wybór optymalnych dostawców spełniających wymagania akustyczne Analizy koniecznych zmian technologii dla wybranych wyrobów budowlanych ze względu na stan rynku oraz warunki ekonomiczne prowadzenia inwestycji. |
|||
Etap 5
|
Budowa
|
Ocena, czy właściwe lub przewidziane materiały/komponenty zostały zastosowane oraz czy wytyczne montażu zostały właściwie zrealizowane.
|
Akustyka urbanistyczna Działania na rzecz ograniczenia wpływu dźwięków prowadzenia samej budowy na akustyczny stan środowiska. Analiza faktycznych efektów środków technicznych ochrony przed hałasem. Weryfikowanie dokumentacji częściowej podwykonawców i dostawców markowych elementów budynku mających wpływ na warunki środowiskowe w procesie użytkowania obiektu budowlanego. |
Lp.
|
Etap cyklu istnienia budynku
|
Podział osobowy
|
Podział zadań
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Etap 1
|
Zapoczątkowanie przedsięwzięcia
|
Zapewnienie, że okres użytkowania został właściwie rozważony przy podejmowaniu decyzji o potrzebie budowy i jej lokalizacji.
|
Akustyka urbanistyczna Analiza potrzeb społecznych na obiekt na płaszczyźnie fizycznej, społecznej, ekonomicznej i urbanistycznej. Analiza inwestycji jako elementu środowiska wprowadzanego do istniejącej tkanki urbanistycznej mogącej wzbogacić lub zubożyć krajobraz dźwiękowy terenu. Analizy w skali województwa, powiatu, gminy. Poszukiwania lokalizacji optymalnej. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Analiza istniejącej przestrzeni architektonicznej budynków. Ocena istniejącej zabudowy, ograniczeń, jakie tworzy, oraz zakresu ingerencji nowego obiektu oraz wpływu ingerencji obiektu o przewidywanych parametrach przestrzennych na istniejącą strukturę, w tym wpływ na krajobraz dźwiękowy, oraz klimat akustyczny w skali makro (teren o przeznaczeniu zdefiniowanym) i mikro (budynek, pomieszczenia). Określenie podstawowych parametrów funkcjonalno-użytkowych zamierzenia inwestycyjnego dla oceny wpływu środowiskowego oraz poszukiwania działki gruntu. Szczegółowy program funkcjonalno-użytkowy stworzony z partycypacją społeczną. |
|
|
|
Akustyka budowlana Analiza możliwości zastosowania lokalnych wyrobów budowlanych oraz środków produkcji na potrzeby realizacji oraz utrzymania obiektu. Poszukiwanie wyrobów o ograniczonym wpływie procesu produkcji na środowisko oraz dostępności wyrobów budowlanych gwarantujących utrzymanie właściwości akustycznych budynku w całym zakładanym okresie użytkowania. |
Etap 2
|
Zdefiniowanie przedsięwzięcia
|
Zapewnienie, że istnieją właściwe podstawy do planowania okresu użytkowania na etapach projektu wstępnego
|
Akustyka urbanistyczna Analiza wpływu środowiskowego inwestycji dla wybranej lokalizacji (działki gruntu) oraz lokalizacji alternatywnych. Zdefiniowanie istniejących i przewidywanych czynników środowiskowych mogących wpłynąć na użytkowanie obiektu w zakładanym okresie użytkowania. Zdefiniowanie dostępnych środków ochrony przed hałasem, wybór rozwiązań optymalnych ekonomicznie i społecznie.
Koncepcje zagospodarowania terenu dla lokalizacji wybranej |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Zdefiniowanie wzorców użytkowania obiektu, budynku i pomieszczeń oraz postaw akustycznych użytkowników obiektu budowlanego. Ustalenie nazewnictwa przeznaczenia pomieszczeń na cele korelacji z Opracowanie Karty Przedsięwzięcia wyrozumienia Polskiej Normy [3] jako informacja wejściowa do etapu projektu wstępnego. Zdefiniowanie dopuszczalnych i zabronionych postaw akustycznych użytkowników budynku. Koncepcja architektoniczna. |
|
|
|
Akustyka budowlana Zdefiniowanie podejścia do wyrobów budowlanych i technologii oraz prac związanych z bieżącym utrzymaniem, remontowych i modernizacyjnych, mając na względzie cząstkowy cykl życia wyrobu budowlanego, uwzględnienie deklaracji dostawców wyrobów budowlanych. Zdefiniowanie zasad utrzymania właściwości akustycznych budynku na poziomie zakładanym w całym okresie społecznie i ekonomicznie uzasadnionego okresu użytkowania obiektu. |
1
|
2
|
3
|
4
|
Etap 3
|
Projekt wstępny
|
Ocena znaczenia okresów użytkowania występujących w koncepcjach projektu wstępnego.
|
Akustyka urbanistyczna Szczegółowa analiza wpływu środowiskowego oraz określenia środków technicznych związanych z ochroną akustyczną pozostałych użytkowników środowiska. Określenie wariantów wpływu inwestycji na konkretne nieruchomości sąsiednie i w obszarze faktycznego wpływu środowiskowego. Opracowanie dokumentacji obowiązkowej, analiz akustycznego wpływu środowiskowego w zakresie ochrony środowiska wynikającej z rodzaju inwestycji i stanu aktów prawnych oraz postępowania administracyjnego. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Wykazanie spełnienia wymagań przepisów budowlanych i zamawiającego produkt budowlany w zakresie ochrony przed hałasem użytkowników budynku przy przewidywanej strukturze architektonicznej obiektu budowlanego, zdefiniowanie oczekiwanego klimatu akustycznego właściwościami krytycznymi pozwalającymi na kontrolę na etapie odbioru budynku. Opracowanie dokumentacji obowiązkowej wynikającej z przepisów budowlanych i procesu administracyjnego. Określenie wymagań dla projektów częściowych realizowanych na etapie projektu wykonawczego. |
|
|
|
Akustyka budowlana Określenie wymagań szczegółowych właściwości akustycznych elementów budynków oraz wymagań dla wyrobów budowlanych. Zdefiniowanie warunków dostawy wyrobów budowlanych z uwzględnieniem niepewności partii produkcji. |
Etap 4
|
Projekt wykonawczy
|
Zapewnienie zgodności projektu z wymaganiami karty przedsięwzięcia dotyczącymi właściwości użytkowych; zapewnienie odpowiednich informacji dotyczących montażu i odbioru technicznego, które będą stosowane na etapie budowy.
|
Akustyka urbanistyczna Analizy stanu środowiska na dzień przewidywanych prac budowlanych. Określenie markowych środków technicznych na potrzeby ochrony przed hałasem w środowisku. Analiza spełnienia wymagań przy stosowaniu wyrobów konkretnego dostawcy deklarującego właściwości akustyczne markowych wyrobów budowlanych. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Analizy spełnienia zakładanych na etapie 3 wymagań właściwości akustycznych produktu budowlanego przy stosowaniu wyrobów budowlanych konkretnego dostawcy przy znanej niepewności partii dostawy i dopuszczanych odchyłkach technologii budowy. Określenie wymagań dla projektów odrębnych zlecanych dla dostawy wyrobu budowlanego indywidulanego lub części elementu obiektu. |
|
|
|
Akustyka budowlana
Analizy rynkowe dostępnych wyrobów budowlanych oraz analizy porównawcze wybór optymalnych dostawców spełniających wymagania akustyczne Analizy koniecznych zmian technologii dla wybranych wyrobów budowlanych ze względu na stan rynku oraz warunki ekonomiczne prowadzenia inwestycji. |
Etap 5
|
Budowa
|
Ocena, czy właściwe lub przewidziane materiały/komponenty zostały zastosowane oraz czy wytyczne montażu zostały właściwie zrealizowane.
|
Akustyka urbanistyczna Działania na rzecz ograniczenia wpływu dźwięków prowadzenia samej budowy na akustyczny stan środowiska. Analiza faktycznych efektów środków technicznych ochrony przed hałasem. Weryfikowanie dokumentacji częściowej podwykonawców i dostawców markowych elementów budynku mających wpływ na warunki środowiskowe w procesie użytkowania obiektu budowlanego. |
1
|
2
|
3
|
4
|
Etap 5
|
Budowa
|
Ocena, czy właściwe lub przewidziane materiały/komponenty zostały zastosowane oraz czy wytyczne montażu zostały właściwie zrealizowane.
|
Akustyka architektoniczna Dbanie, aby zmiany bieżące w projekcie nie wpływały na jakość budynku oraz minimalizowanie wpływu środowiskowego. Analizowanie zmian inwestora, projektanta oraz wykonawcy w tym w zakresie, zmian wyrobów budowlanych alternatywnych, ocena wpływu zmian na zakładany w Karcie Przedsięwzięcia klimat akustyczny, właściwości akustyczne elementów budynku. |
|
|
|
Akustyka budowlana Weryfikacja dostaw, deklaracji producentów oraz ocena wpływu faktycznej niepewności jakości partii dostawy wyrobów z zakładanymi. Bieżące kontrole prac, technologii indywidulanych dla wyrobu. Prowadzenie uproszczonych badań weryfikacyjnych dla potwierdzenia skuteczności technologii. |
Etap 6
|
Odbiór techniczny i przekazanie do użytkowania |
Ocena, czy zalecenia dotyczące odbioru technicznego zostały właściwie zrealizowane; zapewnienie,
|
Akustyka urbanistyczna Kontrola uzyskania zamierzonego akustycznego wpływu środowiskowego. Pomiar poziomu dźwięku w środowisku na zewnątrz budynku. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Kontrola uzyskania zamierzonych właściwości akustycznych przestrzeni użytkowej w pomieszczeniach. Pomiar poziomu dźwięku, czasu pogłosu, zrozumiałości w pomieszczeniach. |
|
|
|
Akustyka budowlana Kontrola uzyskania zamierzonych właściwości akustycznych elementów budynku. Pomiar izolacyjności akustycznej ścian i stropów oraz emisji dźwięku wyposażenia technicznego budynku. |
Etap 7
|
Użytkowanie
|
Ocena, czy wytyczne prawidłowego użytkowania zostały właściwie zrealizowane; przegląd prawidłowości spełniania warunków użytkowania.
|
Akustyka urbanistyczna Kontrola aktywności akustycznej użytkowników ich „anarchii” akustycznej na terenie obiektu. Analizy zmian wzorca użytkowania faktycznego w odniesieniu do zakładanego oraz kontrola faktycznego wpływu środowiskowego. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Kontrola aktywności użytkowników głównie w zakresie emisji urządzeń wprowadzanych przez użytkownika do budynku. Bieżące przeglądy oraz obsługa obowiązkowych konserwacji w zakresie korelacji emisji dźwięku procesu konserwacji z funkcjonowaniem użytkowników obiektu budowlanego. |
|
|
|
Akustyka budowlana Dbanie o niepogorszenie właściwości akustycznych elementów budynku w procesie bieżącego utrzymania oraz zużycia wyrobów budowlanych w sposób naturalny oraz wskutek incydentów użytkowych. Prowadzenie remontów planowych i incydentalnych. |
Etap 8
|
Odnawianie/ adaptowanie/ modernizacja/ zmiana użytkowania
|
Ocena, czy propozycje/zalecenia dotyczące odnawiania/ adaptowania/modernizacji/zmiany użytkowania są zgodne z wymaganiami użytkowymi podanymi w karcie przedsięwzięcia dla takich robót; zapewnienie, że odpowiednie zalecenia związane Ocena, czy zalecenia związane z wykonywaniem tych robót zostały właściwie zastosowane. |
Akustyka urbanistyczna Analizy wpływu środowiskowego prac konserwacyjnych oraz zmian szczególnie w przypadku zmiany wzorca użytkowania nieruchomości i obiektu budowlanego przy zachowaniu przeznaczenia terenu i funkcji budynku. Przy przebudowie i modernizacji analiza szczegółowa nowego wzorca użytkowania obiektu i działki gruntu na klimat akustyczny na nieruchomościach sąsiednich. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Analiza zakresu przebudowy na zmianę właściwości akustycznych przestrzeni użytkowej oraz relacji wzajemnych użytkowników. Opracowanie wymaganych prawem dokumentacji dla przewidywanego zakresu przebudowy, odbudowy czy modernizacji.
|
|
|
|
Akustyka budowlana Wykonanie prac z zastosowaniem wyrobów budowlanych niepowodujących pogorszenia właściwości akustycznych istniejących elementów budynku oraz pozwalających na uzyskanie nowych właściwości akustycznych przestrzeni użytkowej oraz elementów budynku.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Etap 9
|
Likwidacja/ wyłączenie z użytkowania/ rozbiórka/ odzyskiwanie/ przywrócenie terenu do stanu pierwotnego
|
Ocena, czy propozycje lub zalecenia dotyczące likwidacji, wyłączenia z użytkowania, rozbiórki, odzysku materiałów, przywrócenia terenu do stanu pierwotnego itd. są zgodne z wymaganiami karty likwidacji lub karty projektu wstępnego i projektu wykonawczego. Ocena, czy roboty związane z likwidacją itd. zostały przeprowadzone z zastosowaniem tych zaleceń. |
Akustyka urbanistyczna Analiza procesu likwidacji, ograniczenie akustycznego wpływu środowiskowego procesów transportu odpadów oraz samych prac rozbiórkowych na terenie likwidowanego obiektu. |
|
|
|
Akustyka architektoniczna Przygotowanie procesu rozbiórki likwidacji elementów budynku z uwzględnieniem ograniczenia emisji hałasu przy różnych pracach. Opracowanie tymczasowych zabezpieczeń przed hałasem nieruchomości sąsiednich i pracowników prowadzących prace rozbiórkowe. |
|
|
|
Akustyka budowlana Zadbanie o odpowiednią utylizację wyrobów budowlanych związanych z jakością akustyczną obiektu budowlanego, szczególnie w zakresie instalacji technicznych oraz urządzeń towarzyszących mogących wywołać skażenie środowiska naturalnego. |
Jacek Danielewski
Stowarzyszenie 4u-Noise
Bibliografia
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690).
3. PN-ISO 15686-3 Budynki i budowle. Planowanie okresu użytkowania. Część 3: Audyty i przeglądy właściwości użytkowych.
4. PN-ISO 15686-1:2005 Budynki i budowle – Planowanie okresu użytkowania – Część 1: Zasady ogólne.
5. http://www.jacekdanielewski.pl/publikacje-ksiazki-artykuly/; 18.12.2013 – Publikacje inżynierskie: „Zarządzanie dźwiękiem w środowisku zbudowanym”