Budynki z wielkiej płyty to ważny, ale wymagający modernizacji element polskiego krajobrazu. Stanowią one jedno z największych wyzwań termomodernizacyjnych w kraju, a jednocześnie ogromną szansę na poprawę jakości życia milionów Polaków, obniżenie zużycia energii i redukcję emisji dwutlenku węgla.
Szacuje się, że w Polsce znajduje się około 60 tysięcy budynków z wielkiej płyty, zamieszkałych przez ponad 10 milionów osób. Większość tego typu budynków powstała w latach 60. i 70., a zaprojektowane zostały na czas użytkowania około 60 lat. Dziś wymagają nie tylko konserwacji, lecz przede wszystkim kompleksowej termomodernizacji, aby spełniać współczesne standardy komfortu, efektywności energetycznej i estetyki.
Polska Izba Budownictwa wraz z Siecią Badawczą Łukasiewicz – ITECH Instytut Innowacji i Technologii finalizuje właśnie projekt, który odpowiada na pytanie czy możliwa jest termomodernizacja budynków z wielkiej płyty do współczesnych standardów energetycznych.
Budynki z wielkiej płyty – kontekst społeczny i historyczny
Budynki z wielkiej płyty, które na stałe wpisały się w pejzaż miast w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, powstały jako odpowiedź na ogromne zapotrzebowanie na mieszkania po II wojnie światowej. Prefabrykowane płyty betonowe były szybkim i ekonomicznym rozwiązaniem, dzięki któremu w krótkim czasie udało się stworzyć wiele nowych osiedli. Budynki te miały spełniać podstawowe wymogi użytkowe i strukturalne, jednak po latach okazało się, że ich użytkownicy doświadczają licznych niedogodności związanych z niską jakością materiałów oraz stratami ciepła.
>>> Wielka płyta jest bezpieczna
>>> Remont i modernizacja balkonów w budynkach z wielkiej płyty – aspekt społeczno-techniczny
>>> Straty ciepła w budynkach z wielkiej płyty
Problem efektywności energetycznej i potrzeba zmian
Budynki wielkopłytowe, mimo częściowych modernizacji przeprowadzonych w latach 90., charakteryzują się wysokim zużyciem energii oraz znacznymi stratami ciepła. Zwykle klasyfikowane są jako obiekty ze wskaźnikiem Ep sięgającym nawet 150 kWh/m² rocznie, co skutkuje wysokimi rachunkami za ogrzewanie. Konieczność dostosowania tych budynków do obecnych norm, przewidujących dla budynków wielorodzinnych wskaźnik Ep na poziomie maksymalnie 75 kWh/m² rocznie, jest kluczowym celem całej termomodernizacji.
Fot. Arcaion/pixabay.com
Techniczne możliwości osiągnięcia wyższej klasy energetycznej
Analizy autorów raportu potwierdzają, że dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod termomodernizacji budynki wielkopłytowe mogą osiągnąć klasę energetyczną B.
Takie działania obejmują:
- Montaż zewnętrznych systemów izolacji ścian (ETICS) – najpopularniejsza metoda izolacji, umożliwiająca znaczną redukcję strat ciepła.
- Izolację stropów, dachów i piwnic – bardzo ważne dla najwyższych kondygnacji, gdzie straty ciepła są największe.
- Wymianę stolarki okiennej i drzwiowej – to zapewni dodatkową izolację cieplną.
- Montaż wentylacji mechanicznej z rekuperacją – umożliwia to odzysk ciepła z powietrza wywiewanego, zmniejszając koszty ogrzewania.
- Instalację odnawialnych źródeł energii (OZE) – panele fotowoltaiczne i pompy ciepła są ekologicznym źródłem energii i wpływają na zmniejszenie zapotrzebowania na paliwa kopalne.
Liczne korzyści wynikające z termomodernizacji
Kompleksowa termomodernizacja budynków z wielkiej płyty niesie za sobą liczne, wielowymiarowe korzyści, które wpływają na jakość życia mieszkańców, poprawę estetyki miejskiej oraz ochronę środowiska. Głębsza modernizacja przekłada się nie tylko na wymierne oszczędności finansowe, ale także na znaczną poprawę komfortu i zdrowia użytkowników mieszkań.
Oszczędności na rachunkach
Termomodernizacja bezpośrednio obniża zapotrzebowanie na energię cieplną w budynkach. Zmniejszenie strat ciepła przez ściany, dachy, okna i drzwi, a także zastosowanie nowoczesnych systemów grzewczych i wentylacyjnych, skutkuje znacznym spadkiem kosztów ogrzewania. W praktyce oznacza to, że mieszkańcy mogą oszczędzić na rachunkach od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu procent rocznie. Dla budynków wielkopłytowych, które obecnie należą do obiektów o wysokiej energochłonności, takie oszczędności są znaczące i mogą w perspektywie lat przynieść zauważalne korzyści finansowe.
Podniesienie komfortu życia
Komfort cieplny, czyli utrzymanie stabilnej i przyjaznej temperatury wewnątrz budynku, jest kluczowy dla zdrowia i samopoczucia mieszkańców. Dobra izolacja termiczna oraz nowoczesne systemy wentylacyjne (np. rekuperacja) zapewniają nie tylko optymalną temperaturę, ale także wymianę powietrza, co eliminuje wilgoć, przeciągi oraz problemy z zagrzybieniem. Dzięki temu mieszkańcy odczuwają wyraźny wzrost komfortu, szczególnie w okresach zimowych, gdy zapotrzebowanie na ogrzewanie jest największe. Stała temperatura i lepsza jakość powietrza mają też pozytywny wpływ na zdrowie, szczególnie dla osób starszych, dzieci oraz osób cierpiących na problemy z układem oddechowym.
Poprawa estetyki budynków i wzrost wartości rynkowej
Zmodernizowane budynki zyskują nową elewację i estetyczny wygląd, co wpływa pozytywnie na wygląd całych osiedli wielkopłytowych. Ocieplenie ścian zewnętrznych, zastosowanie nowoczesnych materiałów wykończeniowych i jednolita kolorystyka sprawiają, że budynki stają się bardziej atrakcyjne wizualnie, a przestrzeń miejska zyskuje na wartości. Nowa elewacja oraz modernizacja infrastruktury otoczenia podnoszą także wartość rynkową mieszkań, co jest korzystne dla właścicieli chcących je sprzedać lub wynająć. Atrakcyjna estetyka przekłada się również na wzrost zainteresowania obszarami osiedli wielkopłytowych, które dotychczas mogły być postrzegane jako mało atrakcyjne.
Ochrona środowiska
Redukcja zużycia energii cieplnej bezpośrednio przekłada się na mniejsze emisje dwutlenku węgla (CO₂) oraz innych zanieczyszczeń, które są głównymi przyczynami smogu i zanieczyszczenia powietrza. W Polsce, gdzie większość energii cieplnej jest produkowana z paliw kopalnych, obniżenie zapotrzebowania na ciepło pozwala na ograniczenie spalania węgla i innych surowców energetycznych. Zmniejszenie emisji ma realny wpływ na jakość powietrza, szczególnie w sezonie grzewczym, gdy problem smogu staje się bardziej dotkliwy. Działania termomodernizacyjne są zatem ważnym elementem walki o czystsze powietrze i poprawę warunków środowiskowych.
>>> Budynki z wielkiej płyty – stan złączy konstrukcyjnych i możliwości ich naprawy
>>> Bloki z wielkiej płyty – technologia i elementy konstrukcyjne
WNIOSKI
Termomodernizacja budynków wielkopłytowych to nie tylko inwestycja w komfort życia mieszkańców i obniżenie rachunków za energię, ale także kluczowy krok w stronę budownictwa efektywnego energetycznie i bardziej przyjaznego środowisku. Opracowany przez Polską Izbę Budownictwa raport dowodzi, że dzięki nowoczesnym technologiom i wsparciu finansowemu można przeprowadzić kompleksową modernizację tych budynków, umożliwiając osiągnięcie klasy energetycznej B.
Budynki z wielkiej płyty to nie tylko relikt przeszłości – to potencjał, który odpowiednio wykorzystany może pomóc Polsce w dążeniu do celów związanych z efektywnością energetyczną oraz ochroną środowiska.
Źródło: Polska Izba Budownictwa
Raport „10 milionów szans, czyli jak termomodernizować budynki z wielkiej płyty w Polsce” jest dostępny na stronie PIB_RAPORT_2024.pdf
