VII warsztaty „Projektowanie jako gra zespołowa” – jak powstał budynek o minimalistycznej architekturze.
W 2009 r. powstał projekt Miasta Poznania „Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego w Poznaniu – kolebka państwowości i chrześcijaństwa w Polsce”. W jego ramach ogłoszono konkurs architektoniczny na zlokalizowany po stronie Śródki budynek główny, a także odrestaurowanie i zaadaptowanie zachowanego fragmentu poznańskich fortyfikacji – przyczółka Śluzy Tumskiej i połączenie obu obiektów kładką. Gośćmi tegorocznych VII warsztatów „Projektowanie jako gra zespołowa” byli architekci Arkadiusz Emerla i Wojtek Kasinowicz z krakowskiej pracowni Ad Artis Architects Emerla Wojda, która wygrała konkurs. Towarzyszyli im projektanci: konstrukcji – Marcin Matoga, instalacji sanitarnych – Ireneusz Żmuda i elektrycznych – Marek Sadowski. Warsztaty odbywały się w zrealizowanym już obiekcie Brama Poznania ICHOT, co pozwalało na bezpośrednie odniesienia w trakcie prowadzonej prezentacji.
Autorzy w trakcie prezentacji – projektant konstrukcji Marcin Matoga, architektury – Arkadiusz Emerla, instalacji elektrycznych – Marek Sadowski
Fot. Mirosław Praszkowski, WOIIB
Nawiązując do konkursu, autorzy przybliżyli ideę koncepcji budynku. W ich zamyśle budynek miał sprawiać wrażenie betonowego prostopadłościanu, wydrążonego w środku, świadomie rozciętego. Dzięki nadwieszeniu wygląd brzegu rzeki miał pozostać niezmieniony, by mógł spełniać funkcję rekreacyjną. Założono, że zachowana musi być „czystość” bryły i nadwieszenie nie może opierać się na słupach, a istotnym elementem technologicznym będzie wysokiej jakości beton architektoniczny. Przy tym wszystkim spełnione musiały być wymogi funkcjonalne i zachowane obowiązujące przepisy i normy.
Realizacja tego pomysłu stanowiła dla całego zespołu duże wyzwanie. Dodatkowym utrudnieniem był grunt, na jakim miał być posadowiony budynek – sąsiedztwo rzeki, gruba warstwa nasypów i pozostałości elementów dawnych fortyfikacji. Rezygnacja ze słupów była możliwa dzięki wykorzystaniu, jako przeciwwagi dla nadwieszonej części budynku, garażu podziemnego usytuowanego od strony Śródki. W tym celu zrezygnowano z oddylatowania go od części głównej. Z kolei wprowadzenie szczeliny do bryły budynku (od podłogi parteru po dach) było możliwe dzięki wprowadzeniu na całej wysokości ścian tarcz. Z uwagi na występujący układ sił tarcze wymagały w pewnych obszarach dodatkowego zbrojenia na ściskanie, co jest przypadkiem nieczęstym w konstrukcjach żelbetowych. Innym rozwiązaniem zastosowanym w konstrukcji było zmniejszenie jej ciężaru własnego przez zastosowanie stropu typu Cobiax (w grubości stropu zatopione są kule z tworzywa sztucznego wypełnione powietrzem).
Fot. Mariusz Lis, Ad Artis Architects
Aby spełnić wymogi izolacyjne budynku przy równoczesnym uzyskaniu oczekiwanego efektu betonu architektonicznego od wewnątrz i z zewnątrz, zaprojektowano trójwarstwową ścianę, gdzie warstwa elewacyjna wykonana została jako żelbetowa monolityczna płyta bez dylatacji w obrębie płaszczyzny każdej ze ścian.
Kładkę łączącą nowoczesną bryłę budynku z historyczną śluzą stanowi przestrzenna kratownica, która jest wolnopodpartą konstrukcją zamocowaną w żelbetowej ścianie nadwieszonej budynku nowego i opartą na łożysku przesuwnym w budynku dawnej śluzy.
Rozcięcie bryły budynku sprawiło, że w jego części nadziemnej konieczny był podział na dwa funkcjonalnie niezależne zespoły instalacji sanitarnych. Czystość bryły zachowano przez wydzielenie z fragmentu ostatniej kondygnacji pomieszczenia technicznego przekrytego ażurową konstrukcją. Znalazł się tam chiller, a w ścianach umieszczono wyrzutnie wentylacji. Dzięki temu na dachu pełniącym funkcję tarasu nie ma urządzeń technicznych.
Dla uzyskania pełnego efektu zastosowania betonu architektonicznego, koniecznym było przygotowanie na etapie szalowania orurowania instalacji elektrycznych, kaset pod oprawy oświetleniowe i puszek pod osprzęt. Były to decyzje ostateczne, bez możliwości zmiany lokalizacji na dalszych etapach budowy.
Trud całego zespołu projektowego oraz konsekwencja w egzekwowaniu przyjętych rozwiązań i jakości wykonywania robót w trakcie realizacji opłacił się. W efekcie powstał budynek o minimalistycznej architekturze, w którym istotną rolę odgrywają światło i woda, a całość dopełnia zamknięcie rozcięcia bryły widokiem katedry. Autorzy projektu wyróżnieni zostali nagrodą Prezydenta Miasta Poznania im. Jana Baptysty Quadro za rok 2013.
W spotkaniu uczestniczyło ok. 130 osób. Świadczy to o tym, że coroczne warsztaty organizowane przez Wielkopolską OIIB i Wielkopolską OIA wychodzą naprzeciw potrzebom środowiska projektantów bez względu na branżę, którą reprezentują.
Łukasz Gorgolewski
