Skala dźwięku jest skalą logarytmiczną i zmiana nawet o kilka decybeli ma znaczący wpływ dla odczuwalnego komfortu akustycznego w pomieszczeniu.
Każdego dnia pojawiają się nowe materiały i technologie budowlane. W Prawie budowlanym widniej zapis: Art. 5 ust. 1. Obiekt budowlany należy projektować, budować, użytkować i utrzymywać zgodnie z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, obowiązującymi Polskimi Normami oraz zasadami wiedzy technicznej, w sposób zapewniający: (…) ochronę przed hałasem i drganiami.
Wszyscy projektanci są zobligowani do zapewnienia przynajmniej wymaganego minimum akustycznego, które często dalekie jest od oczekiwań użytkowników. Projektant ma obowiązek sprawdzenia izolacyjności przegród budowlanych pod względem dźwięków powietrznych dla stropów i ścian oraz dźwięków uderzeniowych dla stropów. Wymogi te zgodnie z Prawem budowlanym traktujemy na równi z kwestiami nośności i wytrzymałości konstrukcji. Warto również analizować układy przegród budowlanych, w których nie zawsze rozwiązanie cechujące się najgrubszą przegrodą prowadzi do najlepszych rezultatów, w przeciwieństwie do termoizolacji. Akustyka zależy od wielu parametrów. Jednym z głównych parametrów jest wskaźnik izolacyjności właściwej (Rw),stanowiący odniesienie dla projektantów przy doborze materiałów, jest wartością określającą właściwości dźwiękoizolacyjne wyrobu budowlanego tworzącego przegrody budowlane. Wymagana izolacyjność akustyczna przegród wewnętrznych w budynkach zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej określona została w tabelach PN-B-02151-3:1999 [1].
Analizując wyniki zamieszczone w normowych zestawieniach tabelarycznych, można stwierdzić, że istotne znaczenie ma przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń, a także typ budynku. Wskaźniki oceny izolacyjności akustycznej dla stropu mieszczą się w przedziale 45–55 dB, a dla ścian wewnętrznych między 30–35 dB (np. w szpitalach 40 dB). Jak można zauważyć, najwyższe wartości zostały przypisane przegrodom rozdzielającym pomieszczenia techniczne oraz miejsca usługowe.
Na izolacyjność akustyczną przegród w budynku mają wpływ zastosowane materiały, a w przypadku ścian wewnętrznych – przegrody zewnętrzne oraz stropy, a na izolacyjność akustyczną stropu wpływają ściany wewnętrzne i ściany zewnętrzne. Określenie izolacyjności akustycznej danej przegrody w budynku wymaga przeprowadzenia odpowiednich obliczeń. Izolacyjność, jaką deklaruje producent wyrobu, należy pomniejszyć o wartości w odniesieniu do:
– ścian masywnych – od 2 dB do 5 dB,
– ścian lekkich – od 2 dB do ponad 12 dB,
– stropów masywnych – od 2 dB do 6 dB.
Rys. Sposoby przekazywania dźwięków między sąsiadującymi pomieszczeniami
(© Graphies.thčque – Fotolia.com)
Oceniając możliwości izolacyjne wybranych przegród, niejednokrotnie bardzo trudno jest szybko ocenić, które z nich są lepsze pod względem akustycznym. Prawo masy, czyli im cięższy materiał, tym lepsza akustyka, sprawdza się tylko i to nie w stu procentach w przypadku przegród jednomateriałowych. W przypadku przegród warstwowych nie jest to zależność wprost proporcjonalna,ważne jest w przypadku przegrody złożonej taki dobór materiałów, aby przy zachowaniu różnej gęstości powierzchniowej nie dochodziło do rezonansu, który wyłączyłby zdolności izolacyjne jednej z warstw. Skala dźwięku jest skalą logarytmiczną i zmiana nawet o kilka decybeli ma znaczący wpływ dla odczuwalnego komfortu akustycznego w pomieszczeniu. Istotnym elementem jest także sam materiał, styropian, jako materiał znacznie sztywniejszy, nie posiada tak dobrych właściwości pochłaniających jak wełna mineralna. Co najważniejsze, niezależnie od tego jak doskonały będzie użyty materiał, cała praca może okazać się nieskuteczna, jeśli technologia zostanie wykorzystana niezgodnie ze wskazówkami producenta i projektanta.Pojedyncze przegrody nie decydują o izolacyjności między pomieszczeniami, na ten parametr wpływają przede wszystkim węzły strop–ściana. Do szczególnie newralgicznych miejsc w budynku należą połączenia elementów konstrukcyjnych, wszelkiego rodzaju kanały instalacyjne czy rury spustowe – są to potencjalne mostki akustyczne,które mogą zniweczyć korzystne parametry akustyczne przyjętego rozwiązania materiałowego przegrody. Każde miejsce styku elementu konstrukcyjnego, np. z klatką schodową, powoduje przenoszenie się niekorzystnych dźwięków, w takich przypadkach należy stosować dylatacje.Odgrywają one bardzo ważną rolę w ograniczeniu propagacji dźwięków zarówno powietrznych, jak i uderzeniowych w budynku drogami materiałowymi. Prostym i efektywnym rozwiązaniem jest także stosowanie np. podkładek z mat wibroizolacyjnych,które doskonale nadają się do stropów drewnianych. Kolejnym poprawnym stosowanym rozwiązaniem są sufity podwieszane,które oprócz wyraźnego podnoszenia estetyki posiadają wysokie zdolności do pochłaniania dźwięków. Ścianki działowe wykonane z płyt gipsowo-kartonowych z wypełnieniem np. wełną uzyskują wartość parametru akustycznego do
Rw = 60 dB. Inspirującym materiałem są także maty izolacyjne,np. kauczuk spieniony z odpowiednimi domieszkami. Jest to doskonały materiał pod konstrukcję pływającej podłogi. Materiałem wzorowanym na naturze są celulozowe plastry,to innowacyjny pomysł ekologiczny, który w znaczny sposób obniża poziom dźwięków uderzeniowych. W celu redukcji drgań oraz poprawy parametrów akustycznych można do suchej zabudowy wykorzystać taśmy akustyczne.
Na rynku budowlanym jest wiele nowoczesnych materiałów, które mogą poprawić komfort akustyczny pomieszczenia. Wiele firm, zestawiając oferowane produkty, oferuje inżynierom zbiór czytelnych, prostych i konkretnych rozwiązań poszczególnych przegród budowlanych. Każdy projektant, wykonawca i inwestor powinien posiadać minimum wiedzy w tym zakresie, aby unikać błędów pogarszających parametry stosowanych rozwiązań. Jednak inżynier musi pamiętać, aby podczas procesu inwestycyjnego izolacyjność akustyczną budynku rozpatrywać jako całość, a nie analizować tylko poszczególne przegrody.
Hałas może być szkodliwy dla zdrowia człowieka. Angielskie słowo „noise” – hałas pochodzi z łac. „nausea”, czyli choroba, nudności.
dr inż. Barbara Ksit
Politechnika Poznańska
Literatura
1. PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych – Wymagania.
2. PN-EN-123541:2002 Akustyka budowlana. Określenie właściwości akustycznych budynków na podstawie właściwości elementów. Część 1: Izolacyjność od dźwięków powietrznych między pomieszczeniami.
3. PN-EN-123542:2002 Akustyka budowlana. Określenie właściwości akustycznych budynków na podstawie właściwości elementów. Część 2: Izolacyjność od dźwięków uderzeniowych między pomieszczeniami.
4. ITB, „Instrukcje, Wytyczne, Poradniki” nr 406/2005 Metody obliczania izolacyjności akustycznej między pomieszczeniami w budynku według PN-EN-123541:2002 i PN-EN-123542:2002.
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
6. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414).
7. ITB, „Instrukcje, Wytyczne, Poradniki” nr 448/2009, Właściwości dźwiękoizolacyjne ścian, dachów, okien i drzwi oraz nawiewników powietrza zewnętrznego.
