Informacje zawarte w DD należycie czytane i zrozumiałe są niezwykle pomocne dla Wykonawcy.
Dokument WZ (Wydanie Zewnętrzne) definiuje się jako świadectwo wydania danego towaru z magazynu na zewnątrz. W odniesieniu do produkcji betonu towarowego trudno mówić o jakimś magazynie, gdyż towar, a w tym przypadku mieszanka betonowa natychmiast opuszcza miejsce jej wyprodukowania i jest transportowana do konkretnego odbiorcy. Dlatego dla tego typu materiału budowlanego bardziej miarodajnym określeniem tego swoistego świadectwa jest Dowód Dostawy (DD). Nie ma konkretnego dokumentu prawnego, który określałby zarówno obowiązek wystawiania DD, jak też jego merytoryczną zawartość. Jedynie określona norma (specyfikacja techniczna), zgodnie z którą Producent jest zobowiązany deklarować swoją produkcję jako dokument odniesienia, może taką treść wymuszać.
Do roku 2004, kiedy stara norma betonowa z 1988 r. (PN-88/B-06250) straciła swoją aktualność, temat DD, jako dokumentu Producenta betonu, w ogóle nie istniał. Nie było w niej żadnego zapisu, który w jakimś stopniu pokazywałby, jak wyglądać miałby taki dokument ani jakie powinien zawierać informacje. Zwyczajowo podawano jedynie podstawowe dane, jak datę dostawy i ilość betonu w metrze sześciennym.
Dopiero nowa norma na beton PN-EN 206-1 :2003 całkowicie zrewolucjonizowała temat dowodu dostawy, wymuszając umieszczanie na DD wielu ważnych informacji i czyniąc wystawienie DD obowiązkiem Producenta betonu.
Fot. © PeJo – Fotolia.com
Podstawowe dane, jakie powinien zawierać Dowód Dostawy betonu towarowego
Szeroko na ten temat wypowiadałem się w artykule „Czego odbiorca powinien oczekiwać od betonu towarowego?” („IB” nr 9/2013), ale pewne kwestie wymagają przypomnienia i utrwalenia. W świetle aktualnej normy PN-EN 206:2014 (znowelizowana norma PN-EN 2016-1:2003) w zakresie DD prawie nic się nie zmieniło. Obowiązkiem Producenta jest, aby w DD zostały podane w formie pisemnej następujące informacje:
– nazwa wytwórni,
– numer dowodu dostawy,
– numer rejestracyjny betonowozu,
– data załadunku,
– godzina załadunku (czas pierwszego kontaktu cementu z wodą),
komentarz: Wiedza o rozpoczęciu reakcji hydratacji cementu pozwala nam określić maksymalny czas, jaki może upłynąć do momentu całkowitego ułożenia mieszanki betonowej w szalunku. Nie można dopuścić do przekroczenia czasu końca wiązania cementu w danych warunkach temperaturowych dla określonego jego rodzaju, gdyż grozi to brakiem pełnego zagęszczenia mieszanki, a tym samym utratą monolityczności konstrukcji betonowej.
Polska Norma PN-B-06265:2004 zaleciła, aby w przypadku mieszanki betonowej niezawierającej domieszek o działaniu opóźniającym, w temperaturze otoczenia atmosferycznego nieprzekraczającej +20°C, betoniarki samochodowe całkowicie rozładować w czasie nie dłuższym niż 90 min., licząc od chwili pierwszego kontaktu wody z cementem.
– nabywca,
– nazwa miejsca budowy, lokalizacja,
– ilość mieszanki betonowej w metrze sześciennym,
– deklaracja zgodności z powołaniem na normę lub specyfikację,
komentarz: Jedna z podstawowych informacji dla Odbiorcy, która informuje, według jakiej normy (specyfikacji technicznej) Producent deklaruje ściśle określone właściwości betonu. Dokument odniesienia pozwala kontrolować podane parametry, ale tylko według procedur tam zawartych.
– godzina dostawy na miejsce,
– godzina rozpoczęcia rozładunku,
komentarz: Czas ten pozwala precyzyjnie określić, czy nie doszło do rażących zaniedbań organizacyjnych na budowie, które nie pozwalały na ułożenie mieszanki betonowej w szalunku.
Należy wyraźnie podkreślić, że dostawa mieszanki na budowę ma oczywisty priorytet przed jakimikolwiek innymi pracami, a wyładunek powinien przebiegać bez żadnej zwłoki. Podstawowa zasada, jaka w tym miejscu powinna obowiązywać, brzmi: to budowa oczekuje na beton, nigdy beton nie czeka na budowie.
– godzina zakończenia rozładunku,
– inne istotne dane, np. posiadane certyfikaty jakości.
komentarz: Zgodnie z PN-EN 206: 2014 posiadanie Certyfikatu Zakładowej Kontroli Produkcji przez Producenta wymusza inny sposób oceny jego produkcji przez Odbiorcę w ramach badania identyczności. Wiedza o tym fakcie uwidoczniona na DD wraz z oznaczeniem jednostki certyfikującej pozwala uniknąć nieporozumień między Producentem a kontrolą Odbiorcy co do wymagań stawianych przez nadzór budowlany bądź wymuszanych przez szczegółowe zapisy projektowej specyfikacji technicznej.
Dla betonu projektowanego dodatkowo należy podać
– klasę wytrzymałości,
– konsystencję,
komentarz: O ile klasa wytrzymałości na ściskanie jest parametrem oczywistym, gdyż wynika wprost z projektu technicznego, o tyle konsystencja jest całkowicie w tym projekcie pomijana. Parametr ten jest o tyle ważny, że bezpośrednio wpływa na możliwości ułożenia mieszanki betonowej w szalunku, ma również wpływ na jej koszt.
Wiedza o tym, jakie mamy rodzaje konsystencji oraz jak je mierzymy, jest bardzo szeroka i wpływa zarówno na zamówienie, jak i na odbiór mieszanki bezpośrednio na budowie. Niestety czasami konsystencja nie odpowiada Wykonawcy na budowie i jest tam samowolnie zmieniana, co bez należytej kontroli ma zgubny wpływ na późniejsze parametry betonu stwardniałego.
– klasy ekspozycji,
komentarz: Są to warunki bezpośredniego oddziaływania agresywnego środowiska na beton. W normie PN-EN 206 oraz w uzupełnieniu krajowym (PN-EN 6265:2014) jest ich aż 21 i można by na ten temat poświęcić oddzielny artykuł. W skrócie trzeba powiedzieć, iż aby konstrukcja betonowa była trwała i miała długoletnią użyteczność, Wykonawca powinien zastosować dostarczoną mieszankę tylko w takiej klasie ekspozycji, którą wskazał w DD Producent betonu.
Dlatego też tak ważne jest podanie tego parametru w zamówieniu i jego późniejsza weryfikacja przy odbiorze w DD.
– współczynnik w/c,
– klasę zawartości chlorków,
– maksymalny nominalny górny wymiar ziarna kruszywa,
komentarz: Ziarna kruszywa grubego powinny być tak dobrane, aby nie zawieszały się na gęsto ułożonym zbrojeniu. Ich wielkość nie powinna przekraczać 3/4 odległości między prętami, gdyż taka wartość pozwala na swobodny przepływ mieszanki betonowej bez obawy jej segregacji.
Taka wiedza podana wcześniej, przed wyprodukowaniem mieszanki, pozwala zaprojektować beton z kruszywem o mniejszym ziarnie.
– klasę gęstości dla betonu lekkiego lub ciężkiego,
– ilość i rodzaj włókien zbrojenia rozproszonego (jeśli zostały użyte),
– wymagania według innych norm, np. wodoszczelność, mrozoodporność czy nasiąkliwość.
komentarz: Jeśli dana mieszanka posiada inne istotne właściwości niż te, które zawiera deklarowana norma, to powinny być one uwidocznione na DD z podaniem właściwego dokumentu odniesienia, np.: Mrozoodporność F150, Wodoszczelność W8 czy Nasiąkliwość N = 5% (PN-88/B-06250).
Dla betonu recepturowego dodatkowo należy podać
– szczegóły dotyczące składu,
– współczynnik w/c,
– maksymalny, nominalny wymiar ziarna kruszywa.
Dla normowego betonu recepturowego dodatkowo należy podać
– informacje, które są wymagane w odpowiedniej normie (PN-B- 06265:2004).
Jak widać, ilość informacji, jakie powinny znaleźć się na Dowodzie Dostawy, jest ogromna. Wymagania w tej mierze, które wymusza norma PN-EN 206, są dużym wyzwaniem dla wszystkich, którzy chcą zaistnieć na trudnym europejskim rynku. Jednocześnie informacje tam zawarte, należycie czytane i zrozumiałe, są niezwykle pomocne dla Wykonawcy obiektu, pozwalając w sposób odpowiedzialny i pewny wykonywać konstrukcje z betonu.
Za wszystkie informacje zawarte w Dowodzie Dostawy pełną odpowiedzialność ponosi Producent, dlatego druk ten jest swoistym świadectwem jakości i powinien być wymagany przy wszelkich dokumentach odbiorowych.
mgr inż. Krzysztof Szewczyk
