Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków bardzo wysoko ocenił prace remontowo-konserwatorskie i w kwietniu 2013 r. obiekt został wyróżniony Laurem Konserwatorskim.
Fara, czyli kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja Apostoła w Kazimierzu Dolnym, jest jednym z piękniejszych i ciekawszych zabytków Lubelszczyzny i Europy.
Fara stanowi dominantę plastyczną w krajobrazie miasteczka. W październiku 2009 r. Starosta Puławski wydał Parafii Rzymskokatolickiej w Kazimierzu Dolnym (inwestorowi odpowiedzialnemu za realizację projektu) pozwolenie na remont oraz wykonanie prac konserwatorsko-restauratorskich przy kościele farnym w Kazimierzu Dolnym. Roboty budowlane rozpoczęły się 25 listopada 2010 r., finansowo wspierane przez Unię Europejską w ramach projektu: „Kazimierz Dolny oraz wybrane zespoły zabytkowe Powiśla Lubelskiego – renowacja i ochrona dziedzictwa”.
Formalne zakończenie robót budowlanych i konserwatorskich nastąpiło w kwietniu 2013 r., a ich zakres obejmował:
– remont dachu;
– elewacje (remont tynków i malatura, z przywróceniem oryginalnych barw) – konieczne było przeprowadzenie kompleksowych robót z wykonaniem izolacji przeciwwodnej pionowej fundamentów i ścian, po uprzednim ustabilizowaniu podłoża;
– tynki wewnętrzne z ich pomalowaniem, przywróceniem oryginalnej kolorystyki;
– remont zniszczonego, chylącego się w kierunku Rynku, murowanego ogrodzenia;
– wprowadzenie usprawnień dla osób niepełnosprawnych;
– wykonanie odwodnienia i nowej nawierzchni wokół świątyni;
– prace przy starej posadzce (która się zachowała w 100 procentach i została wbudowana w obiekt);
– zabiegi przy witrażach – wymieniono szybki w profilach ołowianych i zamontowano zewnętrzne okna zespolone, zachowano kutą stalową kratownicę, podziały w oknach i wygląd profili dekoracyjnych, wymieniono ślusarkę okienną z powtórzeniem historycznej formy;
– wzmocnienie preparatem krzemoodpornym gotyckiego portalu i cokołu, konserwacja furty przy wejściu głównym i bocznym i krzyżyka w zwieńczeniu;
– odświeżenie płaskorzeźb i detali polichromowanych;
– wykonanie instalacji: elektrycznej silnoprądowej, nagłośnienia i sterowania dzwonów, założenie systemów sygnalizacji włamania, napadu, systemu kamer wideo i sygnalizacji pożaru.
Remont dachu
Wyremontowano uszkodzone elementy konstrukcyjne bez naruszania stateczności konstrukcji przez zastosowanie impregnowanej tarcicy iglastej, elementy więźby dachowej zabezpieczone zostały przeciwogniowo i przeciw korozji biologicznej. Wykonano jako nowy element membranę – wiatroizolację, położono nowe łaty nad prezbiterium i dzwonnicy. Dokonano wymiany zniszczonej dachówki. Istniejące zniszczone pokrycia z blachy wymienione zostały na nowe z blachy tytanowo-cynkowej. Wykonano nowe orynnowanie i obróbki blacharskie. Sklepienia zaizolowano termicznie wełną mineralną. Na strychu w zakamarkach, które penetrowała woda opadowa z nieszczelnego starego pokrycia dachowego, wystąpiły liczne zasolenia, wymagały one skucia tynków i wykonania nowych tynków renowacyjnych.
Elewacja – gotycki portal wejściowy i cokół
Efektem końcowym jest uczytelnienie formy i odtworzenie kolorystyki portalu, cokołu i drzwi oraz ich odpowiednie zabezpieczenie przed wpływem warunków atmosferycznych.
Wykonano wzmocnienie wstępne zniszczonych partii kamienia, zastosowano preparat krzemoorganiczny. Oczyszczono powierzchnię z wtórnych nawarstwień i pobiał metodą mechaniczną i ręcznie. Naprawiono po uprzednim oczyszczeniu spoiny i szczeliny masą mineralno-syntetyczną. Podklejono i utrwalono zachowaną warstwę barwną wraz z zaprawą. Wykonano zabiegi uczytelniające profil i punktowanie barw oraz utrwalenie powierzchni rekonstruowanej. Stolarka drzwiowa została zdezynfekowana, naprawiono listwę przytynkową, uszczelniono pęknięcia, stosując pióra z drewna dębowego i mas drzewnych. Zaimpregnowano osłabione partie, zakonserwowano żelazne gwoździe, uczytelniono kolor przez zastosowanie bejc do drewna. Schody również poddano dezynfekcji, a zwłaszcza w obszarach na styku z podłożem gruntowym i partiami murów. Wykonano zabiegi oczyszczające z kurzu, zaplamień i innych zanieczyszczeń (metodami mechanicznymi i chemicznymi), zreperowano ubytki w pierwszym stopniu, podeście i uczytelniono naturalny kolor drewna modrzewiowego bejcą wodną.
Historia fary kryje nadal wiele zagadek, ale wiadomo, że wzmianki o istnieniu parafii w Kazimierzu Dolnym pochodzą z 1325 r. Gotycki kościół w 1561 r. prawie doszczętnie spłonął, w 1610 r. Jakub Balin z Lublina otrzymał zadanie zbudowania wielkiej, monumentalnej świątyni, wyższej niż pierwotna, renesansowej, ze szczytem na wzorach niderlandzkich. Przebudowa według pomysłu Balina została zakończona w 1613 r. W następnych stuleciach obiekt mocno ucierpiał, m.in. podczas potopu szwedzkiego, był również zniszczony w czasie powstania listopadowego i wojen światowych – a po tych klęskach remontowany, konserwowany i rozbudowywany. Smukłe gotyckie przyziemie wieńczy bryła renesansowej nadbudowy, którą wzbogacają kaplice, zakrystia z barokowym portalem, prezbiterium oraz mała kruchta kościelna, a także XVIII-wieczna dzwonnica.
Projekt budowlany renowacji kościoła: mgr inż. arch. Tadeusz Michalak
Program prac konserwatorskich dotyczących gotyckiego portalu wejściowego, furt i krzyżyka, Kaplicy Górskich: mgr Monika Kąkolewska
Projekt wymiany okien: arch. Katarzyna Kołodziej
Kierownik budowy: mgr inż. Waldemar Komarzeniec
Inspektor nadzoru inwestorskiego: Jan Ślaski
mgr inż. Elżbieta Dudzińska
zdjęcia autorki
