Przebieg postępowania kwalifikacyjnego i egzaminu na uprawnienia budowlane

W poprzednim numerze „Inżyniera budownictwa” omówiona została sprawa podstawowych warunków formalnych uzyskania uprawnień budowlanych w zakresie posiadania odpowiedniego wykształcenia technicznego oraz odbycia wymaganej praktyki zawodowej.

Po spełnieniu wskazanych warunków wnioskodawca powinien wystąpić do okręgowej komisji kwalifikacyjnej okręgowej izby inżynierów budownictwa z wnioskiem o nadanie uprawnień budowlanych, który wszczyna postępowanie o nadanie uprawnień budowlanych. Przedmiotowe zagadnienie, jako bardzo istotne dla wnioskodawców, zostało szczegółowo omówione w „Inżynierze budownictwa” nr 12 z 2008 r., str. 13 i n.

Wniosek o wszczęcie postępowania rozpoczyna procedurę postępowania kwalifikacyjnego, którego wynik decyduje o dopuszczeniu kandydata do egzaminu na uprawnienia budowlane. Natomiast wynik egzaminu warunkuje nadanie uprawnień budowlanych.

Podstawa prawna

Postępowanie składające się z dwóch etapów, tj. z:

– kwalifikowania wykształcenia i praktyki zawodowej,

– egzaminu na uprawnienia budowlane,

prowadzi okręgowa komisja kwalifikacyjna okręgowej izby inżynierów budownictwa, właściwa według miejsca zamieszkania kandydata.

Wskazane postępowanie prowadzone jest w oparciu o:

– przepisy rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578 z późn. zm.),

– przepisy regulaminu:

– postępowania kwalifikacyjnego w sprawie nadawania uprawnień budowlanych,

– przeprowadzania egzaminów i nadawania uprawnień budowlanych,

– szczegółowego programu egzaminów na uprawnienia budowlane wraz z wykazem aktów prawnych, który określa obowiązujący zakres ich znajomości na egzaminie na uprawnienia budowlane.

Wszystkie wskazane regulaminy znajdują się na stronie internetowej Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa www.piib.org.pl w zakładce Krajowa Komisja Kwalifikacyjna.

Postępowanie kwalifikacyjne

Wszczęcie postępowania w sprawie nadania uprawnień budowlanych następuje z chwilą złożenia wniosku o nadanie uprawnień budowlanych w okręgowej komisji kwalifikacyjnej okręgowej izby inżynierów budownictwa.

Do wniosku o nadanie uprawnień budowlanych należy dołączyć:

– odpis dyplomu ukończenia studiów magisterskich albo dyplomu ukończenia wyższych studiów zawodowych;

– książkę praktyki zawodowej lub zaświadczenie potwierdzające odbycie wymaganej praktyki zawodowej;

– dowód uiszczenia opłaty z tytułu kwalifikowania wykształcenia i praktyki zawodowej, która jest równa 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W przypadku stwierdzenia braków formalnych w dokumentach dołączonych do wniosku, izba wzywa, w drodze postanowienia, osobę ubiegającą się o nadanie uprawnień budowlanych do uzupełnienia braków w terminie 30 dni.

Ponadto, w celu rzetelnego wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości dotyczących odbycia praktyki zawodowej, izba może żądać od organu administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego, albo od autora projektu, lub inwestora przedstawienia prac projektowych wykonanych w ramach praktyki zawodowej lub potwierdzenia zakresu robót budowlanych, w których uczestniczyła osoba ubiegająca się o uprawnienia budowlane (§ 7 ust. 5 rozporządzenia).

W przypadku:

– bezskutecznego upływu terminu wyznaczonego na uzupełnienie dokumentów,

– uznania, że wykształcenie lub praktyka zawodowa osoby ubiegającej się o uprawnienia budowlane nie odpowiada wymaganiom stawianym przez obowiązujące przepisy,

– stwierdzenia podania nieprawdziwych lub fałszywych danych w książce praktyki zawodowej lub w zaświadczeniu,

okręgowa komisja kwalifikacyjna wydaje decyzję o odmowie nadania uprawnień budowlanych bez przeprowadzania egzaminu. W konsekwencji, na tym etapie kończy się dla wnioskodawcy postępowanie w sprawie uzyskania uprawnień budowlanych.

Natomiast w przypadku pozytywnego przejścia postępowania kwalifikacyjnego, okręgowa komisja kwalifikacyjna dopuszcza kandydata do egzaminu na uprawnienia budowlane, którego pozytywny wynik warunkuje nadanie uprawnień budowlanych wnioskodawcy.

Egzamin na uprawnienia budowlane

Egzamin na uprawnienia budowlane składa się z części pisemnej, przeprowadzanej w formie testu, oraz części ustnej i obejmuje sprawdzenie:

– znajomości procesu budowlanego;

– umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej.

Egzamin na uprawnienia budowlane jest przeprowadzany dwa razy w roku. Zazwyczaj w maju organizowana jest sesja wiosenna, a w listopadzie – sesja jesienna. Egzamin pisemny organizowany jest w jednym dniu we wszystkich izbach okręgowych, w terminach ustalanych przez Przewodniczącego Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej, natomiast egzamin ustny – w terminach ustalanych indywidualnie przez każdą izbę okręgową.

O dopuszczeniu do egzaminu na uprawnienia budowlane wnioskodawca, który przeszedł pozytywnie postępowanie kwalifikacyjne, jest zawiadamiany listem poleconym za potwierdzeniem odbioru co najmniej na miesiąc przed tym terminem. Nie ma więc obawy, że termin ten umknie wnioskodawcy lub dowie się o nim zbyt późno, co mogłoby uniemożliwić lub utrudnić właściwe przygotowanie się do egzaminu. Jednocześnie zaznaczyć należy, że terminy egzaminów ustalane przez Krajową Komisję Kwalifikacyjną podawane są na stronie internetowej dużo wcześniej.

W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku na egzaminie pisemnym, kandydat zostaje dopuszczony do egzaminu ustnego, którego wynik decyduje o nadaniu lub o odmowie nadania uprawnień budowlanych. W przypadku pozytywnego zdania również części ustnej, wnioskodawca uzyskuje decyzję o nadaniu uprawnień budowlanych, która jest przekazywana automatycznie
(tj. bez udziału kandydata) do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (GUNB), celem wpisania do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane.

Dopiero uzyskanie wpisu w GUNB i następnie wpisu na listę członków izby inżynierów budownictwa umożliwia osobie posiadającej uprawnienia budowlane wykonywanie samodzielnych funkcji w budownictwie, wynikających z treści uzyskanej decyzji.

Jeżeli jednak wnioskodawca uzyska negatywny wynik egzaminu pisemnego na uprawnienia budowlane, to wówczas wydawana jest decyzja odmawiająca nadania uprawnień budowlanych z uwagi na uzyskanie negatywnego wyniku egzaminu. Podobnie, jeżeli wnioskodawca uzyska wynik negatywny z części ustnej egzaminu, z tą jednak różnicą, że w drugim przypadku kandydat powtarza wyłącznie część ustną egzaminu, natomiast w pierwszym przypadku powtarza cały egzamin pisemny i ustny.

W decyzji o odmowie nadania uprawnień budowlanych izba określa termin, po upływie którego osoba ubiegająca się o uprawnienia budowlane może ponownie przystąpić do części ustnej egzaminu. Termin ten nie może być krótszy niż 3 miesiące.

Znacznym ułatwieniem dla osób przygotowujących się do egzaminu na uprawnienia budowlane jest szczegółowe określenie zakresu egzaminu dla każdej ze specjalności uprawnień budowlanych, który wynika z wykazu obowiązujących aktów prawnych. Przedmiotowy wykaz aktualizowany jest przed każdą sesją egzaminacyjną i publikowany na stronie internetowej Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, w zakładce Krajowa Komisja Kwalifikacyjna. Wykaz aktów prawnych określa obowiązujący zakres znajomości przepisów dla wszystkich specjalności, zakresów i rodzajów uprawnień budowlanych, co znacznie ułatwia kandydatom przygotowanie się do egzaminu.

Ponadto, zaglądając do pliku zawierającego przykładowe pytania na egzamin testowy na uprawnienia budowlane, który jest umieszczony również na stronie PIIB w zakładce Krajowa Komisja Kwalifikacyjna, można zorientować się, jak wygląda przykładowy test na egzaminie pisemnym.

Kolejnym ważnym dokumentem, z którym warto zapoznać się na etapie przygotowania do egzaminu na uprawnienia budowlane, jest szczegółowy program egzaminu na uprawnienia budowlane. Dokument ten precyzuje zasady, na jakich odbywa się egzamin, ile pytań należy się spodziewać ubiegając się o konkretne uprawnienia budowlane, ile przysługuje wnioskodawcy czasu na przygotowanie się do udzielenia odpowiedzi na pytanie na egzaminie ustnym, ile punków należy zdobyć, aby zaliczyć egzamin itd.

Specjalności i specjalizacje uprawnień budowlanych

Uprawnienia budowlane nadaje się do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w specjalności:

– architektonicznej;

– konstrukcyjno-budowlanej;

– drogowej;

– mostowej;

– kolejowej;

– wyburzeniowej;

– telekomunikacyjnej;

– instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;

– instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych oraz elektroenergetycznych.

Natomiast w ramach wybranych specjalności ustawodawca przewidział możliwość uzyskania specjalizacji techniczno-budowlanej, która nie cieszy się jednak dużym zainteresowaniem. Powyższe wynika głównie z faktu błędnej interpretacji, iż jest to ograniczenie posiadanych uprawnień budowlanych. W rzeczywistości specjalizacja techniczno-budowlana świadczy o fakcie posiadania szczególnej wiedzy w określonej dziedzinie budownictwa.

O nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej może ubiegać się wyłącznie osoba posiadająca uprawnienia budowlane bez ograniczeń w specjalności, w której wyodrębniono tę specjalizację, z wyjątkiem osób legitymujących się wykształceniem uzyskanym na kierunku inżynierii środowiska. Osoby takie, wraz z uzyskaniem uprawnień budowlanych w ograniczonym zakresie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, uzyskują uprawnienia bez ograniczeń w zakresie obiektów budowlanych gospodarki wodnej i melioracji wodnych. Zatem w tym właśnie zakresie, mimo posiadania generalnie uprawnień w ograniczonym zakresie, mogą uzyskać specjalizację techniczno-budowlaną.

Nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej wymaga odbycia, po uzyskaniu uprawnień budowlanych, pięcioletniej praktyki we właściwej specjalności, w zakresie specjalizacji, przy sporządzaniu projektów, w przypadku specjalizacji do projektowania, lub na budowie, w przypadku specjalizacji do kierowania robotami budowlanymi.

Do wniosku o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej należy dołączyć:

– odpis posiadanych uprawnień budowlanych;

– oświadczenie potwierdzające odbycie praktyki zawodowej, zawierające wyszczególnienie obiektów budowlanych, przy których projektowaniu lub budowie brała udział osoba ubiegająca się o nadanie specjalizacji.

Egzamin dla osoby ubiegającej się o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej powinien uwzględniać w szczególności sprawdzenie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej w zakresie tej specjalizacji.

Decyzja o nadaniu uprawnień budowlanych szczegółowo określa specjalność, ewentualnie specjalizację oraz zakres uzyskiwanych uprawnień, wraz ze szczegółowym określeniem funkcji, jakie może pełnić osoba posiadająca taką decyzję.

Opłaty za egzamin

Postępowanie w sprawie nadania uprawnień budowlanych jest odpłatne. Opłata za postępowanie kwalifikacyjne:

– z tytułu kwalifikowania wykształcenia i praktyki zawodowej jest równa 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę,

– z tytułu przeprowadzenia egzaminu jest równa 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę, a wnosi się ją co najmniej 14 dni przed terminem egzaminu,

– z tytułu ponownego przeprowadzenia części ustnej egzaminu jest równa 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę

– ustalonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 z późn. zm.).

Opłata z tytułu kwalifikowania wykształcenia i praktyki zawodowej, jako opłata za dokonanie czynności kwalifikacyjnych przez członków komisji kwalifikacyjnej, nie podlega zwrotowi nawet, jeżeli wynik tego postępowania będzie negatywny dla wnioskodawcy. Natomiast opłata z tytułu przeprowadzenia egzaminu i z tytułu ponownego przeprowadzenia części ustnej egzaminu podlega zwrotowi w przypadku usprawiedliwionego niestawienia się na egzamin lub usprawiedliwionego odstąpienia od egzaminu.

dr Joanna Smarż

główny specjalista Krajowego Biura PIIB

O specjalizację można ubiegać się w następujących specjalnościach:
lp.	Specjalność uprawnień budowlanych	Specjalizacja techniczno-budowlana do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi
1.	konstrukcyjno-budowlana	– geotechnika – obiekty budowlane budownictwa ogólnego – obiekty budowlane budownictwa przemysłowego – budowle wysokościowe – budowle hydrotechniczne – obiekty budowlane melioracji wodnych – rusztowania i deskowania wielofunkcyjne
2.	mostowa	– drogowe obiekty inżynierskie – kolejowe obiekty inżynierskie
3.	instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych	– sieci, instalacje i urządzenia cieplne i wentylacyjne – sieci, instalacje i urządzenia gazowe – sieci, instalacje i urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne
4.	instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych	– sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne powyżej 45 kV – sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne w elektrowniach jądrowych – trakcje elektryczne