W budownictwie zagrożenia wypadkowe są bardzo duże, a skala naruszeń przepisów bhp niestety ciągle wysoka. Jak postępować, gdy wydarzy się wypadek przy pracy?
W większości zakładów sporządzano opis wypadku przynajmniej raz. Przybliżamy złożoność zagadnień dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę).
Fot. stock.adobe / wellphoto
Sposób postępowania, gdy wydarzy się wypadek
Obowiązki
Pracownik poszkodowany (jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala) jest obowiązany:
- opuścić miejsce zagrożenia;
- poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego (majstra, kierownika, pracodawcę – w zależności z kim jest to najłatwiejsze).
Inny pracownik (np. będący świadkiem zdarzenia) powinien:
- usunąć zagrożenie, które było bezpośrednią przyczyną wypadku, pamiętając przy tym o własnym bezpieczeństwie;
- udzielić poszkodowanemu pomocy medycznej;
- wezwać na miejsce zdarzenia pogotowie ratunkowe (jeśli zachodzi konieczność);
- poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.
Pracodawca jest obowiązany:
- Podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie oraz zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
- Zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający: dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych; uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane; dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
- Zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy (pisemnie lub dzwoniąc pod numer telefonu wskazany na stronach internetowych okręgowych inspektoratów pracy) i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
- Ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku.
- Po zakończeniu postępowania powypadkowego zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
- Prowadzić rejestr wypadków przy pracy.
- Przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
Dokonanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, które spowodowały wypadek
Po dokonaniu oględzin miejsca wypadku i po sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku pracodawca wyraża zgodę na dokonanie zmian położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, które spowodowały wypadek, po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i, w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego, ze społecznym inspektorem pracy w sytuacji zaistnienia wypadku pojedynczego, powodującego czasową niezdolność do pracy (wypadek lekki).
Zobacz: Mniej ciężkich wypadków przy pracy
|
Definicje
2. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
3. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. 4. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu. 5. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, w którym w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby. |
UWAGA
Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania ww. zgody jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
Powołanie zespołu powypadkowego
- W celu ustalenia okoliczności i przyczyny wypadku pracodawca powołuje zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.
- U pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy (zatrudniający do 100 pracowników), w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy.
- U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
UWAGA
Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.
Sprawdź też: Wypadek przy pracy na budowie – możliwe roszczenia wobec inżynierów budownictwa
Obowiązki zespołu powypadkowego
- Dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku.
- Sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku.
- Wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego (jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala).
- Zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku.
- Zasięgnąć opinii lekarza w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
- Dokonać prawnej kwalifikacji wypadku.
- Określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
- Sporządzić po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku (nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku) protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.
- Zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem.
- Niezwłocznie doręczyć pracodawcy, w celu zatwierdzenia, protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową (zdjęcia, szkice, przesłuchania, dokumentacja medyczna).
UWAGA
- Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż 14 dni (od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku), wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn tego opóźnienia w treści protokołu powypadkowego.
- Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy.
- Do protokołu powypadkowego dołącza się zapis wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku, również odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego stanowiące integralną część protokołu powypadkowego.
- Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.
Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
W protokole zespół powypadkowy wpisuje:
- dane pracodawcy;
- ustalone okoliczności wypadku;
- ustalone przyczyny wypadku (bezpośrednie i pośrednie);
- przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy naruszone osobno przez pracodawcę i pracownika;
- skutki wypadku (zgodnie z dokumentacją medyczną);
- klasyfikację prawną wypadku wraz z uzasadnieniem (wskazanie, czy jest lub nie jest to wypadek przy pracy/wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy);
- propozycję wniosków profilaktycznych (działania i środki zapobiegające podobnym wypadkom);
- ewentualne przeszkody i trudności, które uniemożliwiły zespołowi powypadkowemu sporządzenie protokolu w wymaganym terminie 14 dni.
UWAGA
Podczas ustalania przyczyny wypadku (bezpośrednich i pośrednich) pomocna może być końcowa tabela (znajdująca się w załączniku nr 2 do rozporządzenia zatytułowana „Przyczyny wypadku – klasyfikacja i oznaczenia kodowe”) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 14, poz. 80 ze zmianami oraz z 2019 r. poz. 1106).
Czytaj też: Przyczyny wypadków na rusztowaniach
Postępowanie z protokołem powypadkowym (wzór poniżej)
- W terminie nie dłuższym niż 5 dni od dnia sporządzenia pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy.
- Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego – członkom rodziny zmarłego pracownika.
UWAGA
- Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika, pracodawca zwraca zespołowi powypadkowemu niezatwierdzony protokół powypadkowy w celu jego wyjaśnienia i/lub uzupełnienia.
- Po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień w terminie nie dłuższym niż 5 dni zespół powypadkowy sporządza nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
- Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy.
- Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.
|
Krótki opis wypadku zamieszczony w protokole powypadkowym Poszkodowany wraz ze współpracownikami miał za zadanie dokonać wymontowania istniejących stalowych drzwi garażowych i zamontowania nowych (segmentowe unoszone do góry). Początkowo zdemontowano elementy istniejących drzwi po czym, z wykorzystaniem szlifierki kątowej, rozpoczęto usuwanie płyty wystającej z sufitu. Praca była wykonywana z wykorzystaniem rusztowania na wysokości około 1 m. Po wycięciu kilku centymetrów płyty i chwilowym zatrzymaniu pracy sufit runął. Poszkodowany spadł z rusztowania i został przygnieciony przez gruz powstały po upadku stropu żelbetonowego na posadzkę betonową pomieszczenia garażu wozu strażackiego. Współpracownicy oraz członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej w Xx pomogli poszkodowanemu wydostać się ze zwałowiska. Poszkodowany został przewieziony do szpitala w Yy |
Statystyczna karta wypadku przy pracy (wzór poniżej)
- Na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w których stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy, sporządza się statystyczną kartę wypadku przy pracy.
- Pracodawca przekazuje w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego:
- wypełnioną część I statystycznej karty w terminie do 15 dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy;
- wypełnioną część II (uzupełniającą) statystycznej karty nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego.
Przyczyny wypadku przy pracy (opisanego w artykule) ustalone przez zespół powypadkowy
- Brak szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (wstępnych i okresowych).
- Brak badań lekarskich.
- Nieznajomość zagrożenia (doprowadzono do przecięcia zbrojenia belki stropowej).
- Zaskoczenie niespodziewaną sytuacją.
Bibliografia
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1205).
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zmianami z 2019 r. poz. 1043).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870).
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1071).
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 14, poz. 80 ze zmianami oraz z 2019 r. poz. 1106).
Janusz Bednarczyk
Postępowanie z protokołem powypadkowym
Statystyczna karta wypadku przy pracy
