Systemy suchej zabudowy z zastosowaniem płyt gipsowo-kartonowych stanowią konkurencję dla tradycyjnych technologii masywnych.
Rosną oczekiwania inwestorów dotyczące aspektów wizualnych, jak kształt bryły budynku, elewacje oraz nie mniej istotnych kwestii, jakimi są koszty budowy i eksploatacji, funkcjonalność i estetyka wnętrz. Tradycyjne, ciężkie technologie budowlane nie zawsze mogą sprostać tym oczekiwaniom. Z pomocą przychodzą lekkie materiały budowlane, takie jak sucha zabudowa z płyt gipsowo-kartonowych. Ich montaż jest stosunkowo prosty, a możliwości zastosowania w kreowaniu przestrzeni niemal nieograniczone.
Ściany szkieletowe w budynkach mieszkalnych
Obecnie na rynku materiałów budowlanych możemy znaleźć wiele rodzajów płyt gipsowo-kartonowych. Można dobrać optymalną płytę w zależności od podstawowych wymagań. W sprzedaży dostępne są płyty przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności powietrza, do pomieszczeń mokrych, płyty ogniochronne, płyty o zwiększonej twardości powierzchni, podwyższonych właściwościach izolacyjności akustycznej, płyty perforowane, pozwalające redukować pogłos w pomieszczeniach, czy płyty zespolone ze styropianem przeznaczone do ocieplania budynków od wewnątrz.
Największe zalety płyt gipsowo-kartonowych:
– niewielki ciężar powierzchniowy przegród,
– szybkość i łatwość montażu,
– właściwości odporności ogniowej,
– wysoka izolacyjność akustyczna,
– nieszkodliwość dla środowiska,
– wszechstronność zastosowania (mogą być stosowane we wszystkich typach budynków, od lokali mieszkalnych po budynki użyteczności publicznej, takie jak szkoły, hotele, biura, obiekty handlowe i przemysłowe),
– wysoka jakość powierzchni,
– duża wytrzymałość i sztywność konstrukcji, jak również wytrzymałość na uderzenia,
– dowolność wymiarów,
– umożliwienie dużej swobody w kształtowaniu powierzchni,
– łatwość obróbki,
– możliwość łatwego prowadzenia przewodów instalacyjnych,
– niska cena wykonania w porównaniu z innymi technologiami.
Fot. 1 Ściana szkieletowa z podwójną okładziną
Niewielki ciężar płyt stanowi najważniejszą zaletę stosowania systemów suchej zabudowy z płyt gipsowo-kartonowych. Ciężar ściany jest nawet kilkukrotnie niższy niż w przypadku technologii masywnych.Metr kwadratowy ściany szkieletowej z okładziną jednowarstwową z każdej strony waży ok. 18 kg. Pozwala to na ograniczenie kosztów wykonania konstrukcji nośnej budynku, stropów i fundamentów. Ma również duże znaczenie np. przy aranżacji poddaszy, gdyż lekka ściana działowa nie obciąża stropu w tak znaczący sposób jak ściana masywna.
Drugim bardzo ważnym dla odbiorców parametrem jest izolacyjność akustyczna.
Norma PN-B-02151-3:1999 dokładnie określa, jakim współczynnikiem izolacyjności akustycznej powinny charakteryzować się ściany działowe w mieszkaniach, ściany między lokalami mieszkalnymi, jak również ściany w hotelach, obiektach biurowych oraz innych budynkach użyteczności publicznej. Technologie ścian szkieletowych pozwalają spełnić te wymogi – ich izolacyjność akustyczna wynosi nawet do 76 dB.
Podstawowym czynnikiem mającym wpływ na bezpieczeństwo pożarowe budynku jest odporność ogniowa jego elementów, czyli czas wyrażony w minutach od momentu rozpoczęcia działania ognia do chwili osiągnięcia przez element jednego z trzech granicznych kryteriów, tj.: nośności ogniowej (R), szczelności ogniowej (E), izolacyjności ogniowej (I).
– Nośność ogniowa (R) – czyli czas zdolności elementu do wytrzymania oddziaływania ognia bez utraty stabilności konstrukcji.
– Szczelność ogniowa (E) – czyli czas, po którym dojdzie do rozszczelnienia.
– Izolacyjność ogniowa (I) – czyli czas, przez który nie nastąpi przeniesienie ognia w wyniku znaczącego przepływu ciepła ze strony nagrzewanej na stronę nienagrzewaną.
Fot. 2 Przedścianka instalacyjna na poddaszu
Podstawowe systemy suchej zabudowy z płyt gipsowo-kartonowych mają odporność ogniową w klasie REI 30, REI 60 oraz REI 120. I tak np. w przypadku ściany o odporności ogniowej REI 120 kryterium nośności, szczelności i izolacyjności ogniowej jest zachowane przez 120 minut.
Na klasę odporności ogniowej ściany ma wpływ zarówno grubość okładziny, jak i rodzaj zastosowanej wełny mineralnej. Istnieją różne kombinacje tych elementów w przekroju ściany, warto więc przy doborze odpowiedniego rozwiązania skonsultować się z doradcą technicznym.
Ścianki działowe z płyt gipsowo-kartonowych mogą mieć grubość od 75 mm (ściana na profilach o szerokości 50 mm z okładziną jednowarstwową). Pozwala to ograniczyć powierzchnię potrzebną do posadowienia ściany i dzięki temu zwiększyć powierzchnię użytkową.
Dzięki zastosowaniu systemów suchej zabudowy można zyskać dużą swobodę w kształtowaniu powierzchni: szybko i bez większego problemu wydzielić dodatkowe pomieszczenie w mieszkaniu, jak również zupełnie przearanżować układ pomieszczeń. Ścianki działowe łatwo jest zbudować oraz, w razie potrzeby, rozebrać. Z płyt gipsowo-kartonowych można konstruować zarówno ściany łukowe, niskie ścianki oddzielające na przykład kuchnię od salonu, podświetlone półki, wnęki, jak również inne elementy dekoracyjne.
Systemy suchej zabudowy można stosować w przypadku, gdy trzeba zabudować piony instalacyjne, kominki, wannę czy tzw. geberity na stelażach. W przypadku tych ostatnich należy pamiętać, aby w pomieszczeniach, takich jak łazienki, stosować płyty impregnowane lub płyty cementowe. W przypadku klejenia glazury do ściany należy przykręcić płyty w dwóch warstwach, natomiast strefy rozpryskowe wody należy zabezpieczyć folią w płynie.
Fot. 3 Obudowa szybu instalacyjnego
Konstrukcja ścian szkieletowych
Konstrukcję ścian tworzą profile C oraz U. Profile U mocujemy do posadzki oraz do stropu, natomiast profile C mocujemy do ścian sąsiednich oraz ustawiamy w profilach U w odstępach 60 cm. Do profili C mocujemy okładzinę z płyt gipsowo-kartonowych. Przestrzeń między słupkami C wypełniamy wełną mineralną.
Podczas projektowania oraz montażu ścian działowych z płyt gipsowo-kartonowych należy zwrócić szczególną uwagę na:
– Dobór konstrukcji i okładziny: szerokość profili (50, 75 lub 100 mm) oraz grubość okładziny należy dobrać w zależności od wysokości ściany, natomiast rodzaj stosowanej płyty gipsowo-kartonowej – w zależności od wymagań odporności ogniowej, izolacyjności akustycznej i innych parametrów ścian.
– Montaż konstrukcji. Na profile obwodowe U – mocowane do posadzki i stropu, oraz C – mocowane do sąsiadujących ścian, należy uprzednio przykleić taśmę akustyczną. Ponadto nie można skręcać ze sobą profili C z profilami U.
– Rodzaj materiału izolacyjnego. Grubość i gęstość materiału izolacyjnego muszą być odpowiednie w zależności od wymagań odporności ogniowej oraz izolacyjności akustycznej przegrody.
– Montaż okładziny. W zależności od rodzaju płyty układać należy poziomo lub pionowo. Trzeba pamiętać o tym, aby łączenia poziome sąsiadujących płyt oraz łączenia płyt w kolejnych warstwach, w przypadku okładziny wielowarstwowej, były przesunięte względem siebie o minimum 40 cm. Należy również unikać rozmieszczenia styków płyt na profilach ościeżnicowych.
– Technologię szpachlowania. Spoiny płyt we wszystkich warstwach okładziny należy zaszpachlować, stosując odpowiednie materiały. Wypełnianie spoin warstw niewidocznych jest konieczne ze względu na zachowanie wymagań odporności ogniowej, izolacyjności akustycznej czy statyki ścian. Ponadto spoiny krawędzi poprzecznych i ciętych oraz spoiny mieszane warstw widocznych należy dodatkowo zazbroić taśmą spoinową. Szpachluje się również łby wkrętów mocujących okładzinę.
– Połączenia ruchome, dylatacje. Wykonywanie połączeń przesuwnych z sąsiadującymi elementami budowli zapobiega spękaniom ścian. Dylatacje natomiast należy wykonywać w przypadku ścian o długości powyżej 15 m oraz w miejscach występowania dylatacji konstrukcyjnych budynku.
– Obróbkę otworów drzwiowych. Jako profile ościeżnicowe stosujemy standardowe profile C lub profile wykonane z blachy o grubości 2 mm – w zależności od szerokości oraz ciężaru skrzydła drzwiowego.
– Właściwe stosowanie warstw wykończeniowych i okładzin. Warstwę podkładową należy dostosować do stosowanych materiałów wykończeniowych, zgodnie z instrukcją dostawcy. Na płyty gipsowo-kartonowe można stosować wszelkiego rodzaju tapety papierowe, flizelinowe, tekstylne i tapety z tworzyw sztucznych, jak również okładziny ceramiczne, masy szpachlowe i powłoki malarskie. Maksymalny ciężar płytek nie może być jednak większy niż 20 kg/m2.
Fot. 4 Sufit przęsłowy
Warunki montażu płyt gipsowo-kartonowych
Płyty gipsowo-kartonowe mogą być stosowane w określonych warunkach. Należy unikać nadmiernych wahań wilgotności (np. w przypadku pozostawienia budynku bez ogrzewania lub niedogrzanie budynku, a następnie szybkie jego ogrzanie).
Płyty nie mogą być stosowane w pomieszczeniach, gdzie temperatura jest niższa niż +5oC (przy niższych temperaturach można stosować np. płyty cementowe), oraz w pomieszczeniach, gdzie wilgotność względna powietrza przekracza 70%, przy czym płyty impregnowane mogą być narażone na okresowo podwyższoną wilgotność – do 85% przez 10 godzin w ciągu doby (przy wyższej wilgotności również można stosować płyty cementowe), nie mogą być również narażone na bezpośrednie działanie wody.
Niestosowanie się do powyższych wytycznych prowadzi do spadku parametrów wytrzymałościowych zastosowanych płyt.
Fot. 5 Konstrukcja sufitu podwieszanego
Sucha zabudowa to nie tylko ściany szkieletowe
Do systemów suchej zabudowy należą również systemy zabudowy poddaszy, sufity podwieszane i przęsłowe, zabudowy pionów instalacyjnych, tzw. przedścianki, ściany bezpieczeństwa(antywłamaniowe), a nawet ściany kuloodporne.
Przedścianki umożliwiają poprawę zarówno izolacyjności akustycznej, jak również klasy odporności ogniowej istniejących ścian. Mogą być wykonywane z profili sufitowych mocowanych do ściany wieszakami bezpośrednimi lub ze standardowych profili ściennych. Okładzina wówczas jest mocowana tylko po jednej stronie, podobnie jak w przypadku zabudowy szybów instalacyjnych.
Sufity podwieszane i przęsłowe są wykonywane wówczas, gdy zachodzi potrzeba, aby wyrównać powierzchnię stropu, schować instalacje przebiegające pod stropem czy podnieść parametry odporności ogniowej istniejącego stropu. Dostęp do instalacji możliwy jest wówczas dzięki klapom rewizyjnym umieszczanym w suficie.
Czasem jednak konstrukcja stropu nie pozwala na zamocowanie do niego sufitu podwieszanego. Zdarza się również, że sieć instalacji jest na tyle gęsta, iż umieszczenie w tej przestrzeni wieszaków stanowi nie lada wyzwanie. Idealnym rozwiązaniem jest wówczas sufit przęsłowy, w którym konstrukcję stanowią profile C rozpinane między ścianami pomieszczenia.
Obecnie w wielu domach jednorodzinnych na poddaszach aranżuje się część mieszkalną i tutaj systemy suchej zabudowy sprawdzają się przy zabudowie skosów dachowych oraz ścian kolankowych. Ze względu na drewnianą konstrukcję dachu zaleca się stosowanie w tym przypadku płyt ogniochronnych.
Fot. 6 Mocowanie profili obwodowych
Lekkie konstrukcje z okładziną z płyt cementowych
Produktem, który w ostatnich latach zrewolucjonizował rynek materiałów budowlanych, jest płyta cementowa. Płyta cementowa umożliwia wykorzystanie zalet suchej zabudowy tam, gdzie standardowe płyty gipsowo-kartonowe nie mogą być stosowane (np. w miejscach o dużej wilgotności powietrza oraz na zewnątrz budynków). Płyta cementowa może być stosowana zarówno w pomieszczeniach mokrych, np. baseny (gdzie oprócz wilgoci występuje żrący chlor), jak również na zewnątrz, a jednocześnie jej obróbka jest równie szybka i prosta.
Płyty cementowe są w 100 procentach wodoodporne, więc wskutek narażenia na wysoki poziom wilgotności wewnątrz oraz ekstremalne warunki pogodowe na zewnątrz nie tracą swoich właściwości. Wykonane są z surowców nieorganicznych, dzięki czemu nie występuje ryzyko powstawania pleśni na ich powierzchni. Z płyt cementowych można wykonywać ściany szkieletowe oraz sufity podwieszane o konstrukcji bardzo zbliżonej do opisanych wcześniej systemów z okładziną z płyt gipsowo-kartonowych. Do ścian z płyt cementowych można kleić ciężkie okładziny z kamienia naturalnego – o wadze do 50 kg/m2.
Płyty cementowe umożliwiają konstruowanie ścian zewnętrznych o właściwościach izolacyjności cieplnej spełniających wymogi normowe, ścian osłonowych, obudów balustrad balkonowych.Idealnie nadają się do wykonywania renowacji budynków oraz jako podkład pod tynki strukturalne.
RODZAJE PŁYT GIPSOWO-KARTONOWYCH
Płyty zwykłe (typ A/GKB) – do ogólnego zastosowania, występują w różnych grubościach, od 6,5 mm – przeznaczone do wykonywania ścian łukowych – do 20 mm – przeznaczone przede wszystkim do zabudowy poddasza jako alternatywa dla okładziny dwuwarstwowej.
Płyty ogniochronne (typ F/GKF) – przeznaczone do systemów o wymaganej odporności ogniowej, stosowane również często na poddaszach, ponieważ dzięki zawartości włókna szklanego w rdzeniu są bardziej odporne na powstawanie spękań.
Płyty impregnowane (typ H2/GKBI) – przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej okresowo wilgotności powietrza, stosuje się je w łazienkach lub kuchniach.
Płyty impregnowane ogniochronne (typ FH2/GKBI) łączą w sobie zalety dwóch powyższych płyt.
Twarde płyty (typ DFH1IR) – o gęstszym rdzeniu niż standardowe płyty, bardziej odporne na uderzenia, wykazują wyższą izolacyjność akustyczną, znajdują zastosowanie przede wszystkim w obiektach użyteczności publicznej.
Płyty gipsowo-kartonowe o podwyższonych parametrach izolacyjności akustycznej.
Płyty gipsowo-kartonowe do ochrony przed promieniowaniem – dzięki specjalnym dodatkom ich rdzeń nie przepuszcza promieniowania X, stosowane w pracowniach rentgenowskich w szpitalach i przychodniach.
Płyty gipsowe klasy A1 zbrojone matami z włókna szklanego (typu GM-F) – do systemów o najwyższych wymaganiach odporności ogniowej.
Płyty perforowane – do wszelkich obiektów użyteczności publicznej, mają właściwości redukcji pogłosu w pomieszczeniu oraz oczyszczania powietrza. Dzięki szerokiemu wachlarzowi dostępnych wzorów perforacji dają ciekawe efekty wizualne.
Jak zbudować ściankę działową
1.Wytycz na podłodze linie przebiegu nowej ściany, następnie linie prostopadłe na ścianach bocznych oraz linię na suficie.
2.Profile U i C, które będą mocowane do istniejących elementów budowlanych, oklej taśmą akustyczną.
3.Zamocuj profile U do posadzki i stropu oraz profile C do sąsiadujących ścian. Rozstaw mocowań nie może przekroczyć 100 cm.
4.Pozostałe profile C przytnij do odpowiedniej długości – zawsze ok. 10–15 mm mniej, niż wynosi wysokość pomieszczenia.
5.Profile C wsuń w profile U na podłodze i suficie w odstępach co 60 cm.
6.Jeżeli w danej ścianie planujesz otwór drzwiowy, zastosuj profil wzmocniony – z blachy o grubości 2 mm.
7.Przykręć okładzinę do profili C. Standardowy wymiar płyty to 120 x 260 cm, ale jeżeli pomieszczenie, w którym stawiasz ścianę, jest wyższe, dostępne są również płyty o wysokości do 300 cm. Płyty przykręcamy do profili za pomocą wkrętów szybkiego montażu w maksymalnym rozstawie 25 cm. W przypadku okładziny dwuwarstwowej pierwszą (wewnętrzną) warstwę kręcimy w rozstawie 75 cm, a drugą (zewnętrzną) – co 25 cm.
8.Po przykręceniu płyt z jednej strony pomieszczenia przeprowadź w ścianie niezbędne instalacje.
9.Wypełnij przestrzeń między profilami wełną mineralną.
10.Przykręć okładzinę z drugiej strony ściany. Pamiętaj o tym, żeby styki pionowe płyt były przesunięte o 60 cm względem styków płyt już przykręconych, tak aby łączenia płyt nie występowały po obu stronach na tym samym profilu.
11.Odpyl i zagruntuj, a następnie wypełnij masą szpachlową łączenia płyt, w razie konieczności z zastosowaniem taśmy spoinowej. Zaszpachlować należy również widoczne łby wkrętów.
12. Na styku ściany szkieletowej ze stropem oraz ze ścianami masywnymi zastosuj tak zwane połączenie ślizgowe z zastosowaniem taśmy przekładkowej, pozwoli to uniknąć spękań.
mgr inż. Paulina Pilichowska
