Wykonawca na każdym etapie procesu budowlanego będzie miał prawo żądać od inwestora udzielenia gwarancji zapłaty za roboty budowlane.
8 stycznia 2010 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, dotyczącą instytucji gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Ustawa stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 2006 r. (sygn. akt K 47/04 – Dz.U. z 2006 r. Nr 220, poz. 1613), który orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji RP przepisów art. 4 ust. 4 i art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z 9 lipca 2003 r. o gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Ustawa ma na celu wyeliminowanie procederu nieregulowania przez inwestorów i wykonawców robót budowlanych należnej zapłaty za prace wykonane przez wykonawców i podwykonawców – szczególnie małych i średnich przedsiębiorców. Ustawa przenosi regulacje dotyczące gwarancji zapłaty za roboty budowlane z dotychczasowej odrębnej ustawy z 9 lipca 2003 r. o gwarancji zapłaty za roboty budowlane do kodeksu cywilnego.
Zgodnie z ustawą wykonawca będzie miał prawo żądać od inwestora udzielenia gwarancji zapłaty za roboty budowlane w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych. Formami zabezpieczenia wierzytelności będzie gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, a także akredytywa bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora. Koszty takiego zabezpieczenia ponosić będą w równych częściach inwestororazżądający gwarancjiwykonawca. Prawo wykonawcy do żądania gwarancji zapłaty nie będzie mogło być w żaden sposób wyłączone lub ograniczone. Jednym z ważniejszych postanowień ustawy jest to, że inwestor nie będzie mógł odstąpić od umowy, w przypadku gdy wykonawca zażąda przedstawienia gwarancji zapłaty. Odstąpienie takie będzie bowiem bezskuteczne. Ustawa wprowadza także możliwość żądania od inwestora gwarancji zapłaty na każdym etapie procesu budowlanego. W praktyce będzie to oznaczało, że wykonawca będzie mógł zażądać od inwestora gwarancji na przykład wówczas, gdy w trakcie realizacji umówionych robót budowlanych pojawią się uzasadnione wątpliwości co do rzetelności lub kondycji finansowej inwestora. Wykonawca robót budowlanych będzie mógł zażądać od inwestora gwarancji zapłaty do wysokości ewentualnego roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz robót dodatkowych lub koniecznych do wykonania umowy, zaakceptowanych na piśmie przez inwestora. Termin udzielenia zabezpieczenia wierzytelności będzie wyznaczał wykonawca, nie może być on jednak krótszy niż 45 dni. W razie bezskutecznego upływu powyższego terminu wykonawca będzie mógł odstąpić od umowy z winy inwestora. W takim wypadku inwestor będzie zobowiązany wypłacić wykonawcy umówione wynagrodzenie, przy czym będzie mógł odliczyć od zapłaty to, co wykonawca zaoszczędził z powodu niewykonania całości robót budowlanych.
Ustawa będzie miała zastosowanie także do umów zawieranych pomiędzy generalnym wykonawcą a dalszymi wykonawcami oraz pomiędzy wykonawcami a podwykonawcami. Nowe przepisy nie będą jednak zabezpieczać interesów wszystkich uczestników procesu budowlanego, ponieważ nie dotyczą takich podmiotów, jak: inżynierowie, architekci oraz dostawcy i producenci materiałów budowlanych.
Ustawa została przyjęta przez Senat bez poprawek i obecnie oczekuje na podpis Prezydenta RP.
Aneta Malan-Wijata
